RADYO VE TELEVİZYON YAYINCILIĞININ TOPLUMSAL TARİHİ

Radyo dalgalarının toplumsal kullanımına kafa yoran ve bunu başaran kişi Guglielmo Marconi adında bir İtalyandır.

Rus ve Japon donanmalarının savaşında görülür. Radyo sayesinde Rus filosunun yeri, sayısı, konumu gibi ayrıntılı bilgileri edinen Japon donanması Rus gemilerinin tümünü batırır.

Bir deniz faciasında görülür. Radyo haberleşme cihazı bulunan Titanic transatlantiği buz dağına çarptığını ve batmakta olduğunu haber vermeyi başarır. Radyo sayesinde, yedi yüzden fazla yolcunun hayatı kurtulur.

ABD'de radyo istasyonları, aralarında oluşturdukları bu komisyonla radyo yayınlarına çeki düzen vermeye amaçlamışlardır.

Bu kanunla radyo yayıncılığı federal devlet eliyle düzenlenir hale getirilmiştir. Ancak
anayasaya konulan bir ek hükümle (First Amendment) federe devlet (ABD) adına
yayıncılığı düzenleme yetkisini kullanacak FCC’nin ifade özgürlüğünü kısıtlamaya
yönelik ya da bu anlama gelebilecek hiçbir müdahale yapamayacağı kayıt
altına alınmıştır.

Bunda en önemli etken sözkonusu ülkelerde eski ve güçlü bir devlet geleneğinin bulunmasıdır. Güçlü ve toplumsal yaşama hakim merkezi devlet yapıları, radyo yayıncılığının gelişimine ya doğrudan müdahalede bulunmuş ya da gelişim sürecini etkilemiştir.

Kurulan ticari radyo şirketinin adı BBC (British Broadcasting Company)’dir.

Reich Postası aracılığıyla federal devletlerde radyo şirketleri kurulması şeklinde başlamıştır.

Özel ve kamusal girişim serbestisiyle başlamış ancak; ikinci dünya savaşında, Fransa’nın Almanlar tarafından işgal edilmesinden sonra, özel yayıncılık sonlandırılarak devlet tekeline geçilmiştir.

Özel bir şirketin devletten aldığı imtiyazla başlayan radyo yayıncılığı, kısa bir süre sonra, faşist Mussolini iktidarında devlet yayıncılığına dönüştürülmüş, 1974 yılına kadar kamu tekeli olarak varlığını sürdürmüştür.

Bu ülkelerde ise radyo başlangıçtan itibaren devletin kontrolünde yapılandırılmıştır. Görev itibarıyla devletin eğitim ve bilgilendirme aracı olarak kullandığı ileri sürülen radyo gerçekte yoğun biçimde propaganda aracı olarak kullanılmıştır.

İkinci dünya savaşı, radyonun etkin bir propaganda aracı olarak kullanılmasına yol açmıştır.

Transistörün radyo alıcıları üretiminde etkin biçimde kullanıma girmesi, radyoya yeni fırsatlar sağlıyordu. Radyo alıcıları küçüldükçe küçülüyor, dinleyicilerin yanlarında her yere götürebildikleri bir kitle iletişim aracına dönüşüyordu. Böylece radyo ailenin iletişim aracı olmaktan çıkıyor, kişisel bir iletişim aracına evriliyordu.

1960 yılında Hollanda kıyılarından biraz açıkta Flamanca yayına başlayan “Radyo Veronica”dır.

Kronolojik açıklamalarda televizyon, radyonun icadından sonra gelen bir araç olarak aktarılsa da gerçekte radyo ve televizyon teknik buluş ve gelişim açısından neredeyse iç içe sayılabilecek bir gelişim çizgisi izlemişleridir.

Televizyonun icadında, radyoda olduğu gibi, pek çok bilim insanının katkısı vardır. Ancak; televizyon tekniğiyle görüntü aktarmayı tam anlamıyla başaran ilk kişi olarak, tarih kayıtlarına düşülen isim, İskoç bilim adamı John Baird olmuştur.

Radyo yayıncılığının ilk dönemlerinde radyoyu cazip kılan önemli bir faktör okuma yazma bilmeyi gerektirmemesiydi. Dahası, radyo okuma yazma sorunu yüzünden yapılamayan eğitimi mümkün kılan bir araçtı.

Radyo, hem yayıncı hem dinleyici maliyetleri açısından ucuz bir araçtır. Diğer elektronik kitle iletişim araçlarıyla karşılaştırıldığında, yayın için kullanılan donanımın ucuzluğu yayıncılar için caziptir. Dinleyicilerse çok küçük bedellerle bir radyo alıcısına sahip olabilmektedirler.

Sanallık, yenilik, tüketilememe, dışlamama, sıfıra yakın ek maliyet, anında yeniden üretim, hızlı ürün yenileme ve kısa raf ömrü.

Radyo ve televizyonun sunduğu içerik sanaldır. Programların değeri, onların içerdiği bilgi ya da eğlence içeriğinden gelir.