RADYO VE TELEVİZYON YAYINCILIĞI - Deneme Sınavı - 2

Haber ve bilginin serbest dolaşımını savunanlar

Kültürel olarak besleyici olduklarının düşünülmesi

Öncelikle hemen her ülkede karşılaşılan yabancı yayın kuruluşlarına daha ağır şartlar getiren yayın izin koşulları yerli ortaklar sayesinde yumuşatılmakta, hatta ortadan kaldırılabilmektedir. Ayrıca yerli
ortakla yayın yapılan ülkenin ticari ve kültürel karakteristiklerine uyum hem hızlı hem kolay gerçekleşmektedir. Yerli ortakla o ülkenin pazarına sokulan ürünleri fikri hakları yerli ortak aracılığıyla daha etkin biçimde izlenip korunabilmektedir.

Radyo televizyon yayınlarının, diğer ekonomik faaliyet alanlarında olduğu gibi, ticari alanın konusu olduğu görüşünü savunan klasik ekonomi politikçiler, devlet müdahalesinin en aza indirilmesi ve pazar güçlerine olası en geniş serbestinin verilmesi gerektiğini savunmaktadırlar. Günümüzde giderek baskın hale gelen bu yaklaşım karşısında, kamusal yayıncılık yanlısı eleştirel ekonomi politikçiler ise pazar sisteminin bozukluklarına işaret etmektedirler. Devletin yayıncılık alanına müdahale şeklinin nasıl olması gerektiği konusunda anlaşamasalar da pazar sisteminin bozukluklarının, ancak devlet müdahalesiyle giderilebileceği konusunda hemfikirdirler. Doğru cevap D’dir.

Kamu yayıncılığı ile kastedilen, radyo ve televizyon yayıncılığının ya da her ikisinin birden finansmanının kamusal fonlardan karşılandığı yayıncılık türüdür. Bir başka tanımla ticari olmayan yayıncılık olarak da bilinir. Öte yandan, yayın amaçları açısından, kamu yayıncılığında hedef kamunun ortak çıkarıdır. Siyasal iktidar veya herhangi bir çıkar grubuna yakın olmama, eğitime öncelik verilmesi, rating’e değil kaliteye önem verme, erişimde serbestlik, toplumdaki farklı zevk ve ilgilere seslenme gibi karakteristiklerle de tanımlanır. Devlet ya da başka deyişle siyasal iktidar kontrolünde yapılan yayınsa kamusal nitelik taşımakla birlikte tarafsızlıktan uzak ya da öyle algılanan bir yayıncılık şeklidir. Doğru cevap E’dir.

Gelişmiş Avrupa ülkelerini izleyen az gelişmiş ya da geri kalmış ülkelerdeyse birkaç temel nedenden dolayı, devlet yayıncılığından başka seçenek, uzun süre gündemde dahi olmamıştır. Bu nedenlerden belki de en önemlisi, az gelişmiş ülkelerin mali ve kültürel sermayelerinin özel yayıncılık için elverişli olmamasıdır. Ayrıca güçlü merkezi hükümet yapıları, radyo ve televizyon yayınlarını hem yönetimlerinin meşruiyetini kabul ettirip sürdürmek, hem de başka olanaklarla eğitemedikleri yurttaşlarını radyo ve televizyon aracılığıyla eğitmek gibi, çoklu amaçlarla kontrolleri altında tutmuşlar, günümüzde de tutmaktadırlar. Duyurulan gerekçeler ise toplumun eğitim ihtiyaçlarının karşılanması, kamu güvenliği, sağlık gibi tüm toplumu ilgilendiren konularda bu araçların hizmete koşulması türünden gerekçeler olmaktadır. Doğru cevap A’dır.

A, B, D ve E seçenekleri medyanın çevre gözetimi, ilişkilendirme, kültür aktarımı ve eğlendirme işlevlerini ifade etmektedir. Medyanın farklı görüşleri göz ardı ederek çoğunluğun görüşlerinin destekçiliğini yapması, sosyal kuralları destekleme ve toplumsal birliği sağlayıp sürdürmeyi kolaylaştırma işlevinin etkisini azaltmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Devlet denetiminde yapılan yayınların siyasal iktidarlar yanlısı içerikleri, kuru, renksiz yayıncılık anlayışı gibi nedenler zamanla alternatif yayıncılık arayışlarına yol açmıştır. Fransa, İtalya gibi Avrupa ülkelerinde, ucuz yatırımlarla gerçekleştirilebilmesi, ileri teknoloji ve fazla sayıda eleman gerektirmemeleri gibi avantajları yüzünden, alternatif yayıncılık yapan radyo istasyonları ortaya çıkmıştır. Doğru cevap B’dir.

Özel yayıncılığın önündeki yasal sınırların kaldırılmasıyla zaten yapım şirketleriyle alanda yer alan özel girişim, ürünlerini kendi yayın kuruluşlarında yayınlama fırsatı bulmuştur. Ayrıca, çok sayıda radyo televizyon yayın kuruluşunun varlığı, katlanarak artan program üretimiyle gelişen sektör anlamına gelmektedir. Reklam ve pazarlama faaliyetlerinin de benzer şekilde büyüyüp gelişmesi artan kanal sayısıyla doğrudan ilişkilidir. Radyo televizyon yayıncılığı alanında yayın kuruluşlarının doğrudan temas halinde olduğu ticari gelişime ilişkin örneklerin yanı sıra, radyo televizyon yayıncılığıyla daha dolaylı ilişkileri olan, ancak bu yayınlar sayesinde gelişip genişleyen iş alanlarından da söz edilebilir. Günlük yaşamın sunucusu, yansıtıcısı, hatta kısmen de üreticisi konumundaki radyo ve televizyon sayesinde moda daha geniş kitleler tarafından izlenip uygulanmakta, markalaşarak sektörde yer edinmek veya marka olup iş hacmini büyütmek isteyen girişimciler radyo ve televizyon kuruluşlarıyla daha yoğun işbirliğine yönelmektedirler. Doğru cevap D’dir.

Çözüm: Uydu teknolojisinin yayıncılık için kullanılabilir seviyede gelişmesinden sonra hızlanan ticari yayıncılık günümüzde, hemen her gelişmiş ülkede, kamu yayıncılığından daha güçlü hale gelmiştir. Böylece yayın amaçlarına ilişkin bakış açısının da kamusal söylemin etkisinden giderek kurtulduğu gözlenmektedir. Daha önceki dönemlerde kamu yararına yayıncılık anlayışıyla oluşturulan kurallar ve yayıncı kuruluşlara yüklenen sorumluluklar birer birer reddedilmekte, ilk fırsatta uygulamadan kaldırılmaktadır. Örneğin, Amerika Birleşik devletlerinde, kamusal hizmet anlayışının somut göstergesi sayılabilecek Fairness Doktrini, bu dönemde kaldırılmıştır. Türkiye’de, önce telsiz kanunu değiştirilerek uluslararası televizyon kanalları izlenir hale getirilmiş, ardından bir oldubittiyle özel televizyon yayınları başlatılmıştır. Özetle 1980’li yılların ikinci yarısından itibaren, devletlerin radyo televizyon yayıncılığıyla ilgili görüş ve uygulamaları radikal biçimde değişmiş, özel yayıncılığın önündeki engeller hızla kaldırılmıştır. Doğru cevap E’dir.

Türkiye’de radyo yayıncılığının başlangıç tarihi olarak 08.09.1926 tarihli bir sözleşme gösterilir.

Matbuat Umum Müdürlüğü’nünyetki ve sorumluluğuna 1936 yılında devredilmiştir.

Doğru cevap E şıkkıdır

TRT, 31 Ocak 1968 tarihinde Ankara iline yönelik olarak televizyon yayınını başlatmıştır.