RADYO VE TELEVİZYON TEKNİĞİ - Deneme Sınavı - 12

Ses titreşimlerinin oluşturduğu mekanik enerji kulağa ulaştıktan sonra elektrik enerjisine dönüştürülür ve sinir sistemi yolu aracılığıyla beyne ulaşır.

Bas sesler 20 Hz-320 Hz aralığında doygunluk, orta frekanslar 320 Hz-5.120 Hz aralığında yoğunluk, tiz frekanslar da 5.120 Hz-20 KHz aralığında parlaklık özelliklerine sahiptir.

Bas seslerin yoğunluğu çok fazla olduğunda sesin anlaşılması zorlaşır. Orta frekansların  yoğunluğu düşürüldüğünde ses kalitesi düşer. Tiz seslerin yoğunluğu yükseltilirse, seste kaliteyi bozan hışırtı ve cızırtılar meydana gelir.

70 dB-SPL şiddetindeki bir sesi 100 dB-SPL şiddetindeki sese eşit ses yoğunluğunu sağlayabilmek için 70 dB-SPL şiddetindeki seste bas ve tiz sesleri arttırmak gerekir.

Bas sesin şiddeti tiz sesin genlik boyuna kadar yükseltilirse tiz sesi işitmek oldukça güçleşir. Bu da bas sesin tiz sesi maskelemesi anlamına gelir.

Her frekansın birbirlerinden farklı uzunlukta dalga boyları vardır. Dalga boyu, devrini tamamlamış bir ses dalgasının yayıldığı uzaklıktır.

Dalga boyunun yüksekliği “genlik” (amplitude) olarak tanımlanır.

Sesin en temel özelliklerinden biri de sesin hızıdır (velocity). Normal koşullarda (deniz seviyesinde ve 20 santigrat derecede) sesin havadaki hızı yaklaşık olarak saniyede 343 (m/s) metredir.

Ses dalgaları zaman ( t ) içinde periyodik hareketler halinde yayılır. Her periyot, 1 saniyede devrini tamamlamış bir ses dalgasını ifade eder. Frekans 1950’li yıllara kadar, İngilizce konuşulan ülkelerde c.p.s (cycles per second = 1/f) olarak ifade edilirdi. Fakat bu ifade biçimi Alman fizikçi Heinrich Hertz (1857-1894) tarafından Hz (hertz) olarak değiştirilmiştir.

Serbest elektronları hareket ettiren ve elektrik akımının akmasını sağlayan güce voltaj denir.

MP3 çalar

Sayısal ses verisinin en temel birim "bit"tir.

Her “1 bit” değeri, dinamik alanda “6 dB” değerinde artışla ya da azalışla neden olur.

16bit X 6dB=96

Örneksel etkileşme oranı analog ses için geçerlidir.

Ses sinyalinde gürültü; ses kaydında kullanılan ses cihazlarından oluşabilecek, elektronik gürültülerdir. Her ses cihazı bir
miktar gürültü üretir. Ses kayıt seviyesi yüksek tutularak bu gürültüler maskelenebilir.

Ses kayıtlarında, ses kayıt seviyesinin olması gerekenden yüksek tutulması durumunda, ses sinyalinde aşırı yüklenmeden kaynaklanan bozulmalar oluşur. Sesteki bu tip bozulmalar, ses sinyalinin genliğindeki kırpılmalardan (clippings)
kaynaklanır. Böylece ses sinyalinin genlik yapısı bozulur ve ses seviyesinde aşırı
yüklenmeden kaynaklanan gürültüler oluşur. Ses kayıtlarında her zaman, ses kayıt cihazlarının özelliklerine bağlı olarak, ses kayıt seviyesi optimum bir seviyede
korunmalıdır. Ses seviyesindeki ani yükselmeleri mümkün olduğunca engellemek
için; kayıt öncesi ses provaları yapılabilir, kompresör gibi ses seviye sınırlayıcı işlemciler kullanılabilir ya da ses seviye ayarları otomatik olarak cihaz tarafından
ayarlanır. Profesyonel ses kayıtlarında, zorunlu olmadıkça ses kayıt ayarları otomatik olarak yapılmaz. Çünkü aşırı yüksek ses seviyelerinde, seviye sınırlayıcı işlemciler devreye girer ve ses kalitesinde bozulmalar oluşabilir. Ses seviyesi düşük
olduğunda ya da sessizlik olduğunda ise, ses seviyesi cihaz tarafından artırılır ve
düşük seviyeli diğer sesler işitilir hale gelir. Bu gibi olumsuz sebeplerden dolayı,
ses ayarları mümkün olduğunca el kontrolü aracılığıyla operatör tarafından yapılır.

Sayısal ses kayıt cihazlarında Avrupa standartları olarak “-18 dBFS”
optimum ses kayıt seviyesidir.

-18 dBFS

BNC video sinyali iletiminde kullanılır.

Ayrıca ses stüdyolarında “patch panel” adı verilen ses bağlantı panoları bulunur. Bu ses panolarında, stüdyo içindeki ya da dışındaki ses cihazlarının bütün
ses giriş/çıkış uçları kablolar aracılığıyla toplanır. Ses panosu, bir telefon santrali
panosuna benzetilebilir. Tek bir pano üzerinden, ses cihazları arasındaki bağlantılar yapılabilir, bir ses sinyali başka bir ses cihazına kolayca taşınabilir. Ses panoları
dolap şeklinde sabit ya da çoklu kablolar aracılığı ile taşınabilir çeşitte olabilirler.

Basit olarak; örnekleme
oranı, 1 saniyede ses sinyalinden alınan örnekleme sayısını belirler ve frekans birimi ile tanımlanır (Hertz).