RADYO VE TELEVİZYON STÜDYOLARI

Dünyada düzenli televizyon yayınları ilk kez 1936 yılında İngiltere’de başlamıştır.

Çekim stüdyolarında iş takvimini hızlandırıp zaman ve mekân kullanımını optimize edebilmek için, stüdyoda 360 derece dönebilen bir zemin oluşturulabilir ya da stüdyonun farklı yerlerine program çekimlerine ait dekor setleri kurulabilir.

Kamera kontrol ünitesi, yayıncılık için tasarlanmış uzaktan kontrol edilebilen özel kameralardır. Televizyon stüdyolarındaki temel bölümlerden birisi değildir.

Televizyon program çekimlerinin yönetildiği kontrol odaları, profesyonel anlamda ana kumanda; yapım kontrol odası, ses kontrol odası, ışık kontrol odası, kamera kontrol odası ve ana kumanda odası olmak üzere beş odadan oluşur.

Yapım kontrol odası, televizyon stüdyosunda çekimleri yapılmakta olan programın yönetildiği yerdir. Bu odada başta yönetmen olmak üzere çekimde görevli olan diğer kişiler de bulunur (yapımcı, resim seçici, yönetmen yardımcısı, teknik yönetmen, KJ operatörü gibi).

Televizyon programı için kaydedilen görüntü ve seslerin çeşitli yazılım ve cihazlar yoluyla düzenleme/birleştirme işlemlerinin yapıldığı odadır. Çekim stüdyosunda ve dış ortamlarda yapılan çekimler, sesler ve grafiksel öğeler televizyon programının senaryo ve gereklerine göre kurgu operatörü tarafından birleştirilip yayına hazırlanır.

“RTÜK Telif Hakkı Ödeme Esasları İle Telif Hakkı Sahiplerinin ve Yapımcıların Haklarını Koruma Esas ve Usulleri Yönetmeliği” ile; herhangi bir şikayet ve uyuşmazlık halinde inceleme, iddia ve savunma isteme, belgeleri talep etme, bunları inceleyip karar verme, uyarma, mü eyyideleri uygulama, süresi içinde yapılmayan şikayetleri dikkate almama gibi yetkileri kendi kendine tanıyarak, kendini mahkeme mertebesine yükseltmiştir.

Stüdyo aydınlatması için kullanılacak yapay ışık kaynakları; anahtar ışık, dolgu ışığı, tepe ışığı ve arka plan ışığı şeklindedir.

Televizyonlar idari anlamda yöneticiler, program yönetmenleri; yaratıcı anlamda program yapımcısı ve yönetmeni, sunucusu; teknik anlamda ise kameramanlar, ışık ve ses teknisyeni gibi pek çok görev tanımına sahip pek çok kişinin ortak çalışmasıyla yürütülürler.

Televizyon yapımlarının gerçekleştirilmesinde ilgili cihaz ve donanımları kullanarak yayının teknik olarak gerçekleştirilmesini sağlayan kişilerden oluşur. Bunlar; teknik yönetmen, kameramanlar, resim seçici, ses operatörü, ışık operatörü şeklinde sıralanabilmektedir.

Telif hakları konusu 3.Mart.2004 tarihinde TBMM’de kabul edilerek yürürlüğe giren 5101 sayılı yasa, 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkındaki Kanun ile 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunuyla birlikte yasal bir zemine oturtulmuştur.

Kitlelere yönelik ulusal yayınlara ise 1968 yılında TRT’nin (Türkiye Radyo Televizyon Kurumu) çalışmaları ile geçilmiştir.

Türkiye’de televizyon yayınları ile ilgili çalışmaların ilki ise İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Elektrik Fakültesinin 1949 yılındaki girişimleriyle olmuştur.

Televizyon cihazının teknik gelişimi sonrasında dünyada düzenli televizyon yayınları ilk kez 1936 yılında İngiltere’de başlamıştır.

Televizyon program çekimlerinin yönetildiği kontrol odaları, profesyonel anlamda ana kumanda; yapım kontrol odası, ses kontrol odası, ışık kontrol odası, kamera kontrol odası ve ana kumanda odası olmak
üzere beş odadan oluşur.

Stüdyolara teknik olarak yapım/üretim anlamında destek olan ve alternatif sunan odalar; yazılımsal olarak inşa edilen sanal stüdyoların program yapımı çerçevesinde kullanılmasına olanak sağlayan sanal stüdyolar, çekimlerin düzenlenerek birleştirildiği kurgu odaları, televizyon istasyonun görsel ve işitsel arşivlerinin bulunduğu arşiv odaları, sistem, up-link ve ölçü bakım odaları bu şekilde sınıflandırılabilir.

Up-link Odası; televizyon stüdyolarında hazırlanan ve ana kumanda tarafından iletilen yayın içerikleri bu oda içerisindeki teknik aygıtlar yoluyla uyduya gönderilir.

Temel olarak stüdyo aydınlatması için kullanılacak yapay ışık kaynakları şu şekilde sıralayabiliriz:
• Anahtar Işık (Key Light)
• Dolgu Işığı (Fill Light)
• Tepe Işığı (Top Light)
• Arka Plan Işığı (Background Light)

Anahtar Işık: Stüdyolarda en güçlü ışık kaynağı olarak konuyu doğrudan aydınlatan
ışık kaynağıdır.

KJ operatörü; stüdyoda gerçekleşen yayınlar sırasında izleyiciyi bilgilendirmek amacıyla televizyon ekranında yer alan altyazıları KJ cihazından kullanarak yayına kayda gönderen kişidir.