RADYO VE TELEVİZYON PROGRAMCILIĞININ TEMEL KAVRAMLARI

Sorumlu yapım yönetmeni; bir yapımın finansal çözümleri ile ilgili kişidir. Yapım sürecinin planlandığı gibi gidip gitmediğini gözlemler ve raporlar. Bir ülkede bu mesleği yapabilecek deneyimde çok az kişi vardır ve bu kişilerin sorumlu yapım yönetmenliği bilgi ve becerilerine sahip olabilmesi için uzun yıllar sektörde çalışmış olmaları gerekir. Yapım şirketlerine ya da yönetim kurullarına karşı sorumludur. Cevap C'dir.

Uygulayıcı yapımcı; yapım sürecindeki tüm lojistik, yasal ve finansal konulardan sorumlu olan ve yapım süreci boyunca tüm harcamalardan sorumlu ve yetkili olan kişidir. Yapım süresince yönetmenin işini kolaylaştırabilecek, verim alınabilecek tüm etkinlikler için tasarlanmış bütçeler dahilinde çözümler üretir. Sorumlu yapım yönetmenine karşı sorumludur. Cevap E'dir.

Sanat yönetmeni; farklı yapımların dekor, kostüm, aksesuar gibi farklı görsel tasarımlarını üretir ve uygular. Kamerada oluşturulacak görüntünün, yönetmenin taleplerine uygunluğunu sağlar ve bu uygunluk için gerekli nesneleri tasarlar, toplar, birleştirir. Kameradaki görüntünün yapımın içeriğine, zamanına, estetiğine ve diline uygun olarak tasarlanmasına çabalar. Bu nedenle sadece iyi bir sanat tarihi, görsel kültür bilgisine değil, malzeme bilgisine de sahip olması gerekir. Yönetmene karşı sorumludur. Cevap C'dir.

Yapım yardımcısı; çekimlerin güncellenmesi ve senaryoya uyumunu kontrol eder ve sürekliliğin sağlanması için notlar alır. Gerektiği durumlarda program metnindeki değişiklikleri not alır, zaman kodlarını tutar. Kullanılacak tüm yazılı materyallerin ilgili kişilere ulaşmasını sağlar ve kaydedilmiş tüm görüntü ve sesleri muhafaza eder. Gerektiğinde yapım diyaloglarını takip eder, çekimde olan değişiklikleri not eder. Yönetmene ve uygulayıcı yapımcıya karşı sorumludur.

Her yönetmen yüksek bütçeler ile çalışmayı arzu eder. Bu durum çoğunlukla yapımcı ile yönetmeni karşı karşıya getirir. Yapımcı için başarı, filmin mümkün olduğunca düşük bütçelere üretilebilmesini sağlamaktır. Yönetmen ise; yüksek bütçeli bir yapımın olanakları doğrultusunda çalışmayı arzu eder. Yönetmen ve yapımcının bir noktada uzlaşması gerektiği bir durum ortaya çıkar. Bu noktada genellikle son sözü yapımcı söyler. Yönetmen var olan bütçe sınırlılıkları içinde çalışmayı çoğunlukla kabul eder. Yapılan sözleşmelerde de bu sınırlılıklar genel hatlarıyla belirlenir ve bu genel hatlar en fazla %10 oranında aşılabilir. Cevap A'dır.

Yönetmen bir yapımın estetik, teknik ve yaratıcılık süreçleri ile sorumlu olan, yapımın başından sonuna dek biçim ve içeriğini tasarlayan ve uygulanmasını yöneten kişidir. Yapımdaki görsel ve işitsel tasarımı yönetmen gerçekleştirir. Yazılı metinleri görsel dile dönüştüren tasarımları gerçekleştirir ve bu tasarımları hayata geçirir. Yapımcıya ve yapım şirketine karşı sorumludur.

Tematik işlev belirli olaylar, olgular ya da durumlar karşısında yorum yapan, belirli bir bakış açısı getiren, ne gördüğümüzden çok ne anlatmak istediği üzerine yoğunlaşan işlevsel özelliktir.

Ekran ya da beyazperdedeki görüntünün düzenlenmesinde yönlendirilebilecek ikinci öğe ise çekim ölçeğidir. Çekim ölçeği, izleyicinin nesnelere ne kadar yakından ya da uzaktan baktığıyla ilgilidir. Ve nesnelerin görüntüde ne kadar yer kaplayacağını belirler. Yönetmen, izleyicinin görüntüdeki nesneye olan mesafesini çekim ölçeği ile belirler.

Televizyon metinleri sinematografiyi doğrudan kullanmazlar; ancak televizyonun kendine özgü anlatı yapısında da sinematografinin temelleri görülür. Yunanca kökenli bir sözcük olan sinematografi hareketle yazı yazma anlamına gelir, film yapım süreçlerinde düşüncelerin, hareketlerin, duyguların ya da ifadelerin görsel anlatım yöntemlerine dönüştürme sürecidir.

Sesin işlevleri aşağıdaki gibi maddeleştirilebilir: • Zaman ve mekan boyutu yaratmak • Karakterler yaratmak • Atmosfer yaratmak • Duyusal ve duygusal dramatik etkiler yaratmak • Sahneler arasındaki geçişleri düzenlemek ve süreklilik sağlamak.

Sanat yönetmeni farklı yapımların dekor, kostüm, aksesuar gibi farklı görsel tasarımlarını üretir ve uygular. Kamerada oluşturulacak görüntünün, yönetmenin taleplerine uygunluğunu sağlar ve bu uygunluk için gerekli nesneleri tasarlar, toplar, birleştirir. Kameradaki görüntünün yapımın içeriğine, zamanına, estetiğine ve diline uygun olarak tasarlanmasına çabalar. Bu nedenle sadece iyi bir sanat tarihi, görsel kültür bilgisine değil, malzeme bilgisine de sahip olması gerekir. Yönetmene karşı sorumludur.

Her yapımcı veya yönetmen insan kaynakları, adil ücret dağılımı, çalışma koşullarının elverişliliği ve doğru iletişim yöntemleri gibi konulara azami dikkat göstermelidir. Rekabet ortamı dikkat edilmesi gereken unsurlardan biri değildir.

Canlı bir yayın gerçekleştirmeden önce sorulması gereken ilk soru program içeriğinin canlı yayına uygun olup olmadığıdır. Örneğin, kurmaca metinlere dayalı kurmaca yapımlar canlı yayın için çok uygun program türlerinden değildir. Bu tür yapımlarda oyuncu yönetimi, kamera önündeki mizansenler ve programın akışı canlı olarak takip edilmesi zor bir yapı oluşturduğundan bir çok yönetmen için canlı değil, live on tape olarak bilinen canlı kayıt tekniği ile gerçekleştirilir. Bu tür yapımlarda birçok yönetmen, canlı olarak kaydedilmiş yapımlar üzerinde yapım sonrası işlem yapabilme şansını elinde bulundurmak ister. Oysa canlı yayınlarda yapım sonrası süreci yoktur.

Bir stüdyo planında aşağıdaki maddelerin görsel karşılıkları olmalıdır: • Dekorun basitçe görünümü • Kamera önündeki kişilerin konumları ve olası hareketleri • Kamera konumları ve kamera hareketleri • Işık konumları • Mikrofon konumları.

Kompozisyon bilgisi görüntüde yer alan nesnelerin ya da görsel öğelerin birbiriyle ilişkisidir. Bir görüntünün diğerine göre daha güzel, daha dinamik, daha dingin ya da daha enerjik gibi algısal tanımlarla ifade edilmesinin altında kompozisyon bilgisi yatar.

Televizyon yapımları, televizyonun farklı işlevlerini yerine getirmekle yükümlü olmakla birlikte “oyalama”, televizyonun işlevlerinden biri olmamaktadır.

Bazı fikirler ilk bakışta yaratıcı görünse de program yapmak için elverişli olmayabilir. Bu nedenle öncelikle ortaya konan fikrin projelendirilmeden önce hangi ortamda, hangi zaman dilimi içinde, hangi izler kitle için hazırlanacağının planlanması büyük önem taşır.

I, III ve IV sorularının yanıtları birbirleriyle ilişkili olup yanıtları, program tasarımının temelini oluşturmaktadır. Buna ek olarak bu sorular, henüz sorulmamış başka soruların da yanıtlarını barındırmaktadır.

Kamera önündeki kişiler, program içeriğini izleyiciye sağlayan temel unsurlar olduğundan kamera önündeki kişilerin programdaki işlevlerinin ne olacağı ve nasıl yönetileceği, bu kişilerin seçilmesinin ardından sorulması gereken ilk sorudur.

Mekan seçiminde temel belirleyiciler mekanın içeriği zenginleştirmesi, programın yapım zorluğuna olan etkisi ve bütçesine olan etkisi olmaktadır. Çekim zorlukları bazı mekanların kullanılmasına engel olabileceğinden programlar bu tercihten etkilenmektedir. Mekan seçimlerinin bütçeye uygun yapılması gerekmektedir.