RADYO VE TELEVİZYON PROGRAMCILIĞININ TEMEL KAVRAMLARI

Çok Sesli Programlar; bu program biçiminde ikiden fazla ses kullanılır. Açık oturumlar, forumlar ve yuvarlak masa söyleşileri bu türün örnekleridir. Bu programlarda genel olarak gündemle ilgili bir konu seçilerek, farklı boyutları ile uzmanlar tarafından tartışılır. Bu programların süresi 30 dakikadan başlayıp 60 dakikaya kadar çıkabilir. Bu tür çok sesli program türleri daha çok haber radyoları tarafından tercih edilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Radyo programı genel olarak yapılan işlerin farklılaştığı on iki aşamada gerçekleşir. Bunlar konu bulma, ön araştırma, öneri formu hazırlama, araştırma ve planlama, metin yazma, deneme, seslendirme, kurgu, zamanlama, denetleme, yayın ve yayın sonrası değerlendirme aşamalarıdır. Doğru cevap E'dir.

Öneri formu hazırlama aşamasında konunun hangi dinleyici kitlesine, nasıl bir biçimde ve ne kadar süre ile yapılacağına ilişkin kararlar netleştirilir. Genel olarak araştırmalar yapıldıktan sonra olası programın bütçesi belirlenir ve program taslağı hazırlanır. Hazırlanan program taslağı ayrıntılandırılarak bir program önerisine dönüştürülür. Program önerisini değerlendirecek ya da onaylayacak kişiler radyo istasyonunun yapısına göre farklılaşır. Ticari bir radyo istasyonunda program önerisini değerlendiren kişi genel yayın yönetmenidir. Ancak radyo istasyonu devlet ve hükümet destekli bir kanal ise program önerisi birden fazla kişi tarafından onaylanmak durumundadır. Doğru cevap B'dir.

Radyonun bireyin en yakın dostu olmaya aday en önemli araç olduğunu da göz önünde bulunduran programcı, program konusunu metne dökerken, ilgi çekmek, merak uyandırmak, ortak ilgilere değinmek, canlılık sağlamak, güldürüye başvurmak, samimi olmak ve dilin kullanımına özen göstermek gibi başlıca özelliklerden yaralanır. Doğru cevap C'dir.

Yayın aşaması program yapımının sona ermesi, gerekli denetiminin yapılmasından sonra, yapımcının, program bandının içine tanıtma formunu da, koyarak yayınla ilgili görevliye program bandını teslim etmesi aşamasıdır. Yayın aşamasında programcının, programla ilgili olarak yapacağı bir sorumluluğu yoktur. Program bandının içerisine konulan tanıtma fişinde programın adı, yayın tarihi, yayın saati, yayın süresi, yayın postası, bant numarası ve programcının adı ve soyadı bulunur. Yayın sonrasında yayın şefi program bandını, saklanmak üzere, arşive gönderir. Yayın aşamasında belirtilmesi gereken husus, her program bandının bu aşamalardan geçerek yayın aşamasına gelmediğidir. Canlı yayınlarda yayın, aşaması, diğer seslendirme, kurgu, zamanlama hatta denetim aşamalarından tüm koşulları ile geçmeden gelinen bir aşamadır. Doğru cevap C'dir.

Denetleme aşamasında, programın, yayın ilkelerine ve programcılık ilkelerine uygun olup olmadığının kontrol edilmesidir. Bu aşamada programcı kendisi programcılık ve yayın ilkeleri açısından programın ön denetimini kendisi yapar. Buna “oto kontrol” ya da “kendi kendine denetim” denir. Ancak, denetim aşaması, o kurumun denetim işleri ile ilgili denetçilere denetlenmesini kapsar. Denetim aşamasında programlar, önceden saptanan ilkelere göre denetçilerce denetlenebilir. İlkelere göre sakınca bulunduğu durumlarda programlar, düzeltilmesi için geri gönderilir. Programcı gerekli düzeltmeyi yaptıktan sonra program, yayınlama aşamasına gelir. Doğru cevap E'dir.

Radyonun tarihçesi, ilk olarak adı radyo olmasa da, İskoç fizikçi James Clerk-Maxwell ile başlar. 1864’te, ışık dalgalarına ek olarak genel bir elektromanyetik dalga teorisinin kurulması radyonun ilk adımı olmuştur. 1899’da Markoni, Manş üzerinden ilk bağlantıyı kurmayı başarmış ve ilk mesajını da gönderilmiştir. İnsan sesinin aktarıldığı ilk bağlantı, 1908’de Eiffel Kulesi ile Villejuif arasında gerçekleşmiştir. Türkiye’de 6 Mayıs 1927’de ilk resmi radyo yayını başladığında Amerika Birleşik Devletleri’nde ticari, Avrupa’da kamusal radyoculuk önemli atılımlar kaydetmiştir. Bu bilgilerden özetle I ve III seçenekleri doğru bilgilerdir. Doğru cevap D'dir.

Radyo programının hazırlanması sırasında üzerinde önemle durulması gereken altı temel öge vardır. Bunlar: Programın konusu (özü) Programın biçimi Programın dili Programın süresi Programın yayın zamanı Programın bütçesi Programın hedef kitlesine ulaşabilmesi için bu temel unsurlara dikkat edilmelidir. Bu unsurlardan birine özen gösterilmemesi durumunda programın başarısı azalır ya da tam olarak hedefe ulaşamaz. Doğru cevap E'dir.

Programları biçimlerine göre; düz programlar, çok sesli programlar, oyunlaştırılmış ya da dramatik programlar, müzik formatı ve karma programlar olarak sınıflandırılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Müzik ve efekt olmaksızın sadece bir ya da iki kişinin karşılıklı konuştuğu programlara düz programlar denir. Sohbet ve konuşmalar, söyleşiler, röportajlar, soru-yanıt gibi program türleri düz programlara örnektir. Bu programlar genellikle süre açısından çok uzun olmayan, kısa süreli (beş dakika ya da on dakika gibi) programlardır. Doğru cevap A'dır.

Program konusunun oyunlaştırarak, bir kurgu içerisinde verilmesine dramatik programlar denir. Bu yapım tekniği, dramatik nitelikte yazılmış tiyatro eserleri, öykü ve romanlardan dramatik biçimde uyarlanmış konulara uygulanmaktadır. Radyo tiyatroları, kısa skeçler, arkası yarın türü diziler dramatik program türü örnekleridir. Doğru cevap B'dir.

Dinleyicinin radyo dinleme özelliklerine genel olarak bakıldığında sabah 7:30-9:30 arasıdır. Araştırmalar bu saatlerde insanların yarım saatlik kısa sürelerde işe giderken ya da güne hazırlanırken radyo dinlediklerini göstermektedir. Araştırmalara göre, insanların günün ilerleyen saatlerinde genel olarak radyo dinleme eğilimleri azalmakta ve 16:30-18:30 saatleri arasında işten eve dönüş saatlerinde radyoyu gün içine oranla daha yoğun dinledikleri ileri sürülmektedir.

Radyo programı genel olarak yapılan işlerin farklılaştığı on iki aşamada gerçekleşir. Bunlar konu bulma, ön araştırma, öneri formu hazırlama, araştırma ve planlama, metin yazma, deneme, seslendirme, kurgu, zamanlama, denetleme, yayın ve yayın sonrası değerlendirme aşamalarıdır. Doğru cevap C'dir.

Öneri formu hazırlama aşamasında konunun hangi dinleyici kitlesine, nasıl bir biçimde ve ne kadar süre ile yapılacağına ilişkin kararlar netleştirilir. Genel olarak araştırmalar yapıldıktan sonra olası programın bütçesi belirlenir ve program taslağı hazırlanır. Hazırlanan program taslağı ayrıntılandırılarak bir program önerisine dönüştürülür. Doğru cevap B'dir.

Radyo metni yazarken yazım tekniğine ilişkin dikkat edilmesi gerekli özellikler şunlardır: • Program metni bilgisayarla yazılmalıdır. • Program metninin birden çok kopyası hazırlanmalıdır. • Program metininin yazımına sayfanın iç kısmından başlanmalıdır. Sayfada kalan boşluklara gerektiğinde sunucu not alabilmelidir. • Gerektiğinde not alınabilmesi için program metni çift satır aralığı yazılmalıdır. • Program metnine sayfa numarası verilmelidir. • Program metnindeki her sayfaya programın adı yazılmalıdır. • Program metni arka sayfada devam ediyorsa belirtilmelidir (…/… şeklinde gösterilir). • Program metninin komutları büyük harfle yazılmalıdır. Program metni tek sayfa değil birden çok kopya şeklinde hazırlanmalıdır. Doğru cevap B'dir.

Sunuculuk/spikerlik için güzel ve güçlü bir sese sahip olmak gerekir. Sesin yanı sıra sunucunun ana dilini yetkinlikle kullanabilmesi gereklidir. Bunun için sunucu etkili, düzgün konuşmalıdır. Herkes tarafından rahatlıkla anlaşılabilir bir Türkçe’ye sahip olmalıdır. Radyo sunucusu ya da programcısı doğaçlama konuşma yeteneğine sahip olmalıdır. Açık ve yalın bir anlatıma sahip olmak sunuculuk için en temel özelliktir. Bununla birlikte iyi bir radyo sunucusu, kültürel birikimli, çevresine karşı duyarlı, araştırmacı ve öğrenmeye açık olmalıdır. Radyonun en önemli özelliği olan yakınlık ve sıcaklık duyguları yaratması ancak sunucunun samimiyeti ile gerçekleşir. Sunucu kendisine bildiri okuyan değil konuşan bir ses ister. Bu nedenle radyo sunucusu geniş bir dinleyici grubuna sesleniyormuş gibi yayın yapmaktan kaçınmalıdır. Daha çok karşısındaki bir arkadaşına anlatırcasına konuşmalıdır. Radyoda ilk ve en önemli kural konuşur gibi yazmak ve sunmaktır. Sunucunun metni yayından önce birkaç kez çalışması, başka bir ifade ile prova yapması gerekir. Doğru cevap A'dır.

Dünyada radyo yayıncılığı ilk defa Büyük Britanya’da başlamıştır. Doğru cevap E'dir.

Yemek Programları radyo programlarının beş ana türünden biri değildir. Doğru cevap C'dir.

Programın mekanı radyo programının hazırlanması sırasında üzerinde önemle durulması gereken temel ögelerden değildir. Doğru cevap D'dir.

Radyo istasyonunun benimsediği yayıncılık anlayışı programın konusunu belirlenirken temel belirleyicidir. Doğru cevap B'dir.