RADYO VE TELEVİZYON PROGRAMCILIĞININ TEMEL KAVRAMLARI

Türkiye’de ilk radyo yayınları 1927’de Türk Telsiz Telefon Anonim Şirketi’nin 5 KW’lık iki vericisi ile İstanbul ve Ankara’da başlamıştır.

Radyo programının hazırlanması sırasında üzerinde önemle durulması gereken altı temel öge vardır.
Bunlar:

Radyo programının sunuş tekniği o programın biçimidir. Konuya göre biçim belirlenir. Programın amacı eğlendirmek ise sunuş tekniği de bu doğrultuda olmalıdır. Bir eğlence programını ciddi bir haber programı tarzında sunmak programın dinlenmemesi anlamına gelir. Hedef kitlesi çocuklar olan bir programda uzun uzun röportajlara yer vermek yerine oyunlaştırılmış biçimde konuları aktarmaya ve kısa cümleler ile anlatıma çalışmak daha doğru bir program biçimidir.

Müzik ve efekt olmaksızın sadece bir ya da iki kişinin karşılıklı konuştuğu programlara düz programlar denir. Sohbet ve konuşmalar, söyleşiler, röportajlar, soru-yanıt gibi program türleri düz programlara örnektir.

Çok sesli program biçiminde ikiden fazla ses kullanılır. Açık oturumlar, forumlar ve yuvarlak masa söyleşileri bu türün örnekleridir. Bu programlarda genel olarak gündemle ilgili bir konu seçilerek, farklı boyutları ile uzmanlar tarafından tartışılır.

Karma programlar programın yapımında birden fazla program biçiminin kullanıldığı programlardır. Bu programlarda hem röportaj biçimi, hem müzik, hem de dramatik biçimde bir konu yer alıyorsa bu program biçimine karma programlar denir. Karma programlar daha çok magazin programları için kullanılırlar. Magazin programları, çok çeşitli konuların bir arada işlendiği bir program türüdür.

Her ülkede konuşma dili ve yazma dili farklıdır. Yazı dili ve söyleyiş özellikleri yönünden diller ayrılırlar. Bu ayrılıklar büyük bölgeleri kapsıyorsa, buna "lehçe" denir.

Radyo istasyonları hedef dinleyicilerinin gün ve hafta içindeki dinleme alışkanlıklarını belirledikten sonra bütün programların günlük ve haftalık akış içindeki yerlerini planlar. Yayın akışının bu şekilde planlanmasına “ardışık programlama” denir. Böylece dinleyiciler hangi programın ne zaman yayınlanacağını bilirler.

Deneme aşaması metnin yazılmasından sonra ve seslendirme aşamasına geçmeden, yazılan metnin gözden geçirilmesi ve okunması aşamasıdır. Bu aşamada programcı programın süresini önerirken süreyi belirler, müzik kullanılacaksa müziği bulunup dinler, efektlerin amaca uygun olup olmadığını kontrol eder.

Denetleme aşamasında, programın, yayın ilkelerine ve programcılık ilkelerine uygun olup olmadığının kontrol edilmesidir. Bu aşamada programcı kendisi programcılık ve yayın ilkeleri açısından programın ön denetimini kendisi yapar. Buna “oto kontrol” ya da “kendi kendine denetim” denir. Ancak, denetim aşaması, o kurumun denetim işleri ile ilgili denetçilere denetlenmesini kapsar.

Radyo programları içerikleri bakımından beş ana türde incelenmektedir. Bunlar haber ve haber programları, müzik ve eğlence programları, kültür ve sanat programları, eğitim programları, reklam ve tanıtım programlarıdır.

Radyo programının hazırlanması sırasında üzerinde önemle durulması gereken altı temel öge vardır. Bunlar:
• Programın konusu (özü)
• Programın biçimi
• Programın dili
• Programın süresi
• Programın yayın zamanı
• Programın bütçesi
Programın hedef kitlesine ulaşabilmesi için bu temel unsurlara dikkat edilmelidir. Bu unsurlardan birine özen gösterilmemesi durumunda programın başarısı azalır ya da tam olarak hedefe ulaşamaz

Programın konusu belirlenirken, programın bir benzerinin diğer radyo istasyonlarında ya da televizyon kanallarında olup olmadığına dikkat edilmelidir. Aynı konuda bir programın aynı radyo istasyonunda kısa aralıklarla yayınlanması ya da farklı yayın kanallarında verilmesi konunun önemini azaltacaktır.

Doğru cevap B'dir. Program biçimi konudan önemlidir.

Doğru cevap C'dir. Düz programlar adı verilir.

Doğru cevap E'dir. Dramatik programlar adı verilir.

Doğru cevap A'dır. Ardışık programlama adı verilir. Radyo istasyonları hedef dinleyicilerinin gün ve hafta içindeki dinleme alışkanlıklarını belirledikten sonra bütün programların günlük ve haftalık akış içindeki yerlerini planlamasıdır.

Doğru cevap B'dir. Radyo metni yazarken içeriğe ilişkin dikkat edilmesi gerekli özellikler şunlardır:
• Radyo metni konuşur gibi yazılmalıdır. Radyocu kulağa seslenen bir teknoloji kullandığını
unutmamalıdır.
• Günlük konuşma dilinde hazırlanan radyo programlarında anlatılmak istenenler
mümkün olduğunca kısa cümlelerle anlatılmalıdır.
• Her cümlede, birden fazla fikir ya da bilgi vermekten kaçınmalıdır.
• Radyocu dinleyicinin hayal gücünü kullanmasına yardımcı olabilmek için açıklayıcı
betimlemeler yapmaya çalışmalıdır.
• Dinleyiciyi yakalamak için metin ilgi çekici cümlelerle başlamalıdır.
• Dinleyicinin ilgisini canlı tutabilmek için merak uyandırmak ve kuşku yaratmak
gerekir. Bunun için cevabı sonraya bırakılmış sorular sorulabilir.
• Konu ve içerik uygunsa güldürü öğesinden yararlanılmalıdır.
• Programlarda canlılık yaratılmaya çalışılmalıdır.
• Canlı ve dinamik bir program için efektler ve müzikler kullanılmalıdır.

Doğru cevap C'dir. Yayın aşamasında programcının, programla ilgili olarak yapacağı bir sorumluluğu yoktur.

Doğru cevap C'dir. Belgesel programları radyo programlarının içerikleri bakımından ayrıldığı türlerden biri değildir.