RADYO VE TELEVİZYON PROGRAMCILIĞININ TEMEL KAVRAMLARI

Tasarımın temel öğeleri; • Programın konusu • Programın amacı • Programın gerekçesi • Programın hedef kitlesi • Programın süresi • Programın bütçesidir. Buna göre, programın sunuş biçimi temel öğelerden olmadığı için, doğru yanıt C seçeneğidir.

Televizyon programının gerekçesi, o programı yapma nedenidir. Konunun önemi, önceliği, yaygınlığı, gözden kaçan sorunları ortaya çıkarma gereği gibi pek çok neden programın gerekçesi olabilir. Programın gerekçesini hazırlarken dikkat edilmesi gereken konulardan biri de gerekçeyi amaç ile karıştırmamaktır. Gerekçe ile amaç birbirinden farklıdır. Amaç, programla elde edilmek istenen sonuçtur. Eğer koruyucu hekimliğin önemi konusunda bir program yapılıyorsa amaç, kişileri hastalanmadan önce önlem alma konusunda bilinçlendirmektir, gerekçe ise koruyucu hekimliğin sağlayacağı faydalardır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Doğru yanıt E seçeneğidir, çünkü okul öncesi eğitim çağına gelecek çocukları olan ya da olacak tüm ebeveynler yani anne ve babalar (ebeveyn) bu programın ana hedef kitlesidir. Bu eğitimin önemini kavrayıp, çocuklarının eğitim hayatını ona göre düzenlemek ebeveynlerin görevidir. Bu nedenle en doğru tanımlama E seçeneğinde verilen “Okul öncesi eğitim çağına gelecek çocuğu olan ve olabilecek tüm ebeveynler” tanımlamasıdır.

Kurmaca olmayan televizyon programlarının tasarım aşamaları; araştırma, taslak hazırlama ve tasarım olarak sıralanır. Planlama bu aşamalardan biri değildir, dolayısıyla doğru yanıt E seçeneğidir.

Yazılı kaynaklar, konuyla ilgili kişiler, konuyla ilgili mekanlar ve uzmanlar araştırma aşamasında başvurulabilecek kaynaklardır. Dolayısıyla, seçeneklerde verilen tüm kaynaklar, ergenlik döneminde sağlıklı beslenmenin önemi konusunda bir televizyon programı hazırlama aşamasında kullanılabilir. Ancak soruda vurgulanan “olmazsa olmaz” vurgusu, beslenme konusundaki uzmanlar için geçerlidir. Çünkü sağlık söz konusu olduğunda, uzmanlık bilgileri çok önemlidir ve programcı böyle bir konuda en doğru ve güvenilir bilgileri vermek zorundadır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Kurmaca olmayan televizyon programlarının tasarımında araştırma aşamasından sonra taslak hazırlama ve tasarım aşamaları yer almaktadır. Taslak hazırlama, tasarım öncesi bir aşama olarak doğru tasarımı gerçekleştirmek için yapılan ön çalışmaları kapsar. Bu aşamada ana fikir, ana başlıklar ve alt başlıklar belirlendikten sonra programın amacı, hedef kitlesi ve süresi göz önünde bulundurularak tasarım çalışmasına başlanır. Taslak hazırlamak, yalnızca programda aktarılacak düşünceleri düzenlemektir. Bu düşüncelerin nasıl, hangi sırayla aktarılacağı, programın yapısı tasarım aşamasında belirlenir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Bir konuyu belirli bir örnek, kişi, mekan ya da durumla anlatmaya başlayıp daha geniş bir çerçeveye doğru genişletmek, özelden genele tasarım yaklaşımıdır. Böylece, konunun ya da sorunun daha geniş bir çevreyi ya da topluluğu ilgilendiren boyutu özelden genele doğru giderek aktarılır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Bir konuyla ilgili karşıt görüşler olması çok doğaldır. Yaygınlaşmış ve üzerinde uzlaşılmış temel bir görüş olmadığında bu tür bir yaklaşımla konuyu anlatmak aydınlatıcı olmaktadır. Programda, konuyla ilgili savlara ve bunlara karşı ileri sürülen savlara belirli bir sıralama içinde yer verilir. Bu yaklaşım "Sav - Karşıt Sav Yaklaşımı" olarak adlandırılır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Zamandizinsel tasarım yaklaşımında, soruda olduğu gibi, konu geçmiş zamandan başlayarak anlatılır ve günümüze dek getirilir. Kimi zaman bunun tersi de mümkündür. Konu, günümüzdeki durumuyla anlatılıp geçmişe doğru gidilebilir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Kültür programlarında bir tek formattan ve hedef kitleden söz etmek mümkün değildir. Değişik hedef kitleler için, farklı konularda, değişik biçimlerde tasarlanmış kültür programları vardır. Bilgilendirmek, dikkat çekmek, ilgi yaratmak başlıca amaçlarıdır. Kültür programlarının tasarımında seçilen format her hafta ayrı bir konu, mekan ya da kişinin ele alındığı bir format da olabilir, yarışma, sohbet ya da belgesel tarzında bir format da oluşturulabilir. Kültür programları iyi bir araştırmaya dayalıdır. Ne tür bir konu ele alınırsa alınsın programcının başlıca sorumluluğu iyi bir araştırma yapmak, seyirciye doğru bilgi aktarmaktır.Bu bilgiler doğrultusunda ilk 4 ifade doğrudur. Kültür programları çok farklı hedef kitlelere göre hazırlanabilir, dolayısıyla özellikle yetişkin gruplar için sürenin çok kısa olması gerekli değildir. Çocukların dikkat sürelerinin kısalığı nedeniyle, çocuk programlarının süresi kısa olmak zorundadır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Televizyon yayıncılığı alanında tasarım, birçok iş kolundan daha önemli hale gelmiştir. Çünkü yayıncılar binlerce, yüz binlerce, hatta milyonlarca insanı hedef alırlar; programların üretimi ve yayınında çok sayıda kişi çalışır; pahalı teknolojiler kullanılır. Yayınlanan programlarda gönderilen iletiler izleyici kitlenin sahip olduğu bilgileri, duyguları ve düşünceleri değiştirebilir. Bu nedenlerle, yayıncılar tasarımın temel öğelerinden başlayarak programlarının bütün yönlerini doğru bir çalışmayla tasarlamalıdırlar.

Program tasarımının temel öğeleri; programın konusu, amacı, gerekçesi, hedef kitlesi, süresi ve bütçesidir.

Araştırma, taslak hazırlama ve tasarım aşamalarından oluşan televizyon program tasarım çalışması, eğitim, kültür, belgesel gibi program türlerine kolaylıkla uygulanabilir bir çalışmadır.

Eğitim, kültür, belgesel gibi kurmaca olmayan programların tasarımında araştırma, programın konusunun belirlenmesi sürecinde başlar.

Özelden genele yaklaşımı, bir konuyu belirli bir örnek, kişi, mekan ya da durumla anlatmaya başlayıp daha geniş bir çerçeveye doğru genişletmektir.

Kategori yaklaşımında konu, belirli kategorilere göre sınıflandırarak anlatılır. Yaş grupları, siyasi görüş, cinsiyet, gelir düzeyi, coğrafi bölge gibi kategoriler kullanılabileceği gibi konuya ilişkin farklı görüş grupları da birer kategori olarak değerlendirilebilir. Bu yaklaşım, farklı grupların görüşlerini yansıtmak önemli olduğunda kolaylık sağlar.

Haber programları, konuyu görüntü ve ses kayıtlarıyla kanıtlayıcı, açıklayıcı biçimde aktarır. Bu tür programlarda da habercinin sorumluluğu tarafsız, kişilik haklarına saygılı ve doğru haber vermektir. Programın tasarımında en önemli aşamayı konuyla ilgili araştırma oluşturur. Bu araştırma sırasında ya da daha sonra konuyla ilgili mekanlarda, ilgili kişilerle görüşülerek görüntü ve ses kaydedilir.

Çocuk programlarında hedef kitlenin daha belirleyici olmasının nedeni, onların yetişkinlerden farklı olan algı, bilgi, beceri düzeyleridir ve bu düzeylerin dar yaş aralıklarında büyük ölçüde değişmesidir.

Sohbet programlarında hem programın sunucusu hem de konukların seçimi izlenilirliği etkileyen öğelerdir. Sunucunun konuklarına doğru ve sohbeti açan sorular sorması ve sohbeti yönlendirmesi gerekmektedir. Bu nedenle tasarım sırasında sunucunun belirlenmesi aşaması önem taşır.

Zamandizinsel yaklaşımda konu, geçmiş zamandan başlayarak anlatılır ve günümüze dek getirilir. Kimi zaman bunun tersi de mümkündür. Konu, günümüzdeki durumuyla anlatılıp geçmişe doğru gidilebilir.