RADYO VE TELEVİZYON PROGRAMCILIĞININ TEMEL KAVRAMLARI

Radyo yayınlarının işlevlerini temelde ve daha çok radyo istasyonunun yayın amacı belirler.

Dönemin toplumsal ve siyasal koşulları gereği, Türkiye'de radyo yayınlarından Cumhuriyet Devrimlerini ve İlkeleri’ni hayata geçirmek için yararlanılmıştır

Özel röportajlar; aktüalite, siyaset, ekonomi, sosyal yaşam gibi konularda ya da gündemde öne çıkan kişilikler, ülke ve dünya gündemini ilgilendiren olaylar hakkında konunun ilgilisi, uzmanı ya da olayın içinden biri ile yapılan röportajlardır. Sinema ve televizyon oyuncuları ile siyasetçilerle, futbolcularla yapılan röportajlar bunlara örnek verilebilir

RTÜK tarafından yapılan kanunla, özel kanalların da yayınlarında % 5 oranında eğitim ve kültür yayını yapma yükümlülüğü getirilmiştir. Ancak Dünyada ve Türkiye’de özel radyoculuğa bakıldığında ticari radyoların, içerik olarak kendilerini daha çok müzikle tanımladıkları görülmektedir.

Drama programları aracılığı ile dinleyicilerin hayal gücüne seslenmek amaçlanmaktadır. Bu programlar radyo oyunları, arkası yarınlar ve radyo tiyatrosu olarak yapım biçiminden dolayı farklılaşmaktadırlar. Radyo oyunlarında istenilen dramatik yapı, oyuncu karakterleri, diyaloglar, müzik vesesleme yardımı ile dinleyiciye aktarılmaktadırlar.

Okullarda bilgisayarla eğitim yapılan bir ülkede, radyo ile eğitimin yer bulması zordur. Ancak okuma yazma bilmeyen, Türkiye’nin ücra bir köşesinde yaşayan ve televizyonu olmayan bir vatandaşımız için radyo hala eğitim amaçlı kullanılabilir.

Örgün eğitim programları, her seviye okul eğitimlerine yardımcı olmayı amaçlayan programlardır.

Belgesel, konusunu gerçek olaylardan, kişilerden veya doğadan alabilmektedir. Radyo haber belgeselinde derinlemesine bir araştırma yöntemiyle programa konu olan olay ya da olgu araştırılmalıdır.

Türkiye’de ilk radyo yayını, “6 Mayıs 1927” de TTTAŞ (Türk Telsiz-Telefon Anonim Şirketi) eliyle başlamıştır. Türkiye’de de radyoculuk; İngiltere, Fransa ve Almanya örneğinde olduğu gibi özel şirket elinde kurulup işletilmiştir.

Kamusal yayıncılık örneği olarak BBC için reklam geliri söz konusu değildir. BBC’nin izin belgesinin 13. maddesine göre bu nitelikte yayın yapması yasaklanmıştır. BBC’nin en önemli işlevi bilgilendirme işlevidir. Bu yüzden tanıtım programlarının BBC’de yayınlaması söz konusu değildir.

Radyoları kapsama alanına göre; uluslararası, ulusal, bölgesel ve yerel olarak, sermayesine göre; kamu, özel, gönüllü kuruluşlara bağlı radyolar; yayın türlerine göre de; bir türde yayın (tematik) yapan radyolar ve karma yayın yapan radyolar olarak sınıflandırılabilir. Tematik kanallar sadece türdeş programları yayınlayan kanallardır. Yalnızca belirli bir konuda program yayınlarının yapıldığı radyo (istasyon) kanallardır.

Radyo haberini özellikleri şu şekilde sınıflandırılabilir:

• Radyonun haber dili sade olmalıdır. Radyo anlık bir kitle iletişim aracıdır. Sesin ve dalgaların hızı ile görüntü ve matbaa teknolojisi yarışamaz.

• Radyo haberi, esnektir. Değişikliler ve gelişmeler aynı gün içerisinde anında yapılabilir.

• Radyo haberi, canlıdır. Teknoloji ve dekor gerektirmez.

• Radyo haberi, değişim içerisindedir. Sürekli hareket halinde olmak radyo haberinin görevidir.

• Radyo haberi, etkileşim içerisindedir. Sözcükler dinleyicinin kendi imgelem gücüne göre biçimlenir.

Sokak röportajları (vox pop); kamuoyunda yankı bulan bir olayla ilgili olarak halkın görüşlerini almak üzere sokakta yapılan röportajlara sokak röportajları denmektedir. “Halkın Sesi” olarak tanımlanan ve “sokaktaki adam”ın görüşünü yansıtan ve ayrı bir program türü olarak değerlendirilen röportajlardır.

Drama programları aracılığı ile dinleyicilerin hayal gücüne seslenmek amaçlanmaktadır. Bu programlar radyo oyunları, arkası yarınlar ve radyo tiyatrosu olarak yapım biçiminden dolayı farklılaşmaktadırlar. Özellikle radyo oyunları, dinleyicinin hayal gücüne seslenerek ve dinlediklerini zihninde canlandırmasına olanak sağlar. Radyonun bu özelliğini en iyi ortaya çıkaran program türü ise radyo oyunlarıdır.

Çocukların gelişim düzeyleri dikkate alınarak, pedagoglarla birlikte deşelenen bu tür programlar çocuğa olumlu davranışlar kazandırmayı amaçlar. Kişilik gelişimini sağlamak ve bilinç düzeyini arttırmak öncelikli amaçlar arasında yer almalıdır. Çocuk programlarında çocukların ilgisini çekebilmek için çocuk seslerine ve efekt kullanımına özen gösterilir. Çocuk dinleyiciye yönelik programlarda çocuğu sosyal yaşama hazırlayabilecek, duygusal, zihinsel, ahlaki gelişimlerine katkıda bulunabilecek içeriklerle beslemek önemlidir.

Kültür ve sanat programları özel radyolarda sıkça görülmeyen radyo program türlerinden biridir. Kültür ve sanat programlarının amacını, “Kültürel değerleri aktarmak, tüm dünyadaki kültürlerin tanınmasını sağlamak, bireyi çağdaş kültürel birikimlerle donatmak” olarak tanımlanmaktadır.

Program desteklemesi, yapımı ya da yayını gerçekleştirilecek radyo programlarının veya bu programlarda kullanılan görsel ve işitse eserlerin üretimi dışında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerin, kendi adını, markasını, logosunu veya faaliyetlerini tanıtmak amacıyla bir programın finansmanına doğrudan veya dolaylı olarak, ayni veya nakdi destek olmaları şeklinde gerçekleşmektedir.

“Bizi arayın” programları pek çok radyo istasyonunun, düşük maliyetli ve eğlenceli olması nedeniyle çokça tercih ettiği bir program türüdür. Sunucu, programın başında o gün tartışılmasını istediği bir tartışma konusu belirler. Dinleyiciler konuyla ilgili görüşlerini telefon aracılığı ile programa katılarak ifade ederler. Gündeme ilişkin konuların ve siyasetçilerin mizahla birleştirilerek eleştirildiği, dinleyicilerin de katılarak düşüncelerini duyurdukları şeklinde tanımlanan bu programlar “Bizi arayın” programlarıdır.

Sokak röportajları (vox pop); kamuoyunda yankı bulan bir olayla ilgili olarak halkın görüşlerini almak üzere sokakta yapılan röportajlara sokak röportajları denmektedir. “Halkın Sesi” olarak tanımlanan ve “sokaktaki adam”ın görüşünü yansıtan ve ayrı bir program türü olarak değerlendirilen röportajlardır. Doğru cevap E'dir.