RADYO VE TELEVİZYON PROGRAMCILIĞININ TEMEL KAVRAMLARI

Türkiye’de ilk radyo yayını, “6 Mayıs 1927” de TTTAŞ (Türk Telsiz-Telefon Anonim Şirketi) eliyle başlamıştır. Doğru cevap C' dir.

RTÜK üyeleri TBMM tarafından seçilmektedir. Doğru cevap B' dir.

Radyo haberi, canlıdır. Teknoloji ve dekor gerektirmez. Doğru cevap D' dir.

Yorum programları haber ve haber programları türünün içerisindedir. Kendisi bir tür değildir. Doğru cevap A' dır.

Televizyon ve radyo programcılığında bir konuyla ilgili olarak yapılan sokak röportajının kurgulanmış ve yayına hazırlanmış şekli bir dakikayı geçmeyecek biçimde hazırlanır. Doğru cevap C' dir.

TRT’nin ilk kuruluş yıllarında 1961 Anayasası ile 121. maddesinde radyo ve televizyon yayınlarına eğitim ve kültüre yardımcı olma görevi verilmiştir. Bu yayınları gerçekleştirmek üzere “Radyo Eğitim Dairesi” kurulmuştur. Sonrasında RTÜK tarafından yapılan kanunla, özel kanalların da yayınlarında % 5 oranında eğitim ve kültür yayını yapma yükümlülüğü getirilmiştir. Doğru cevap A' dır.

Her dramatik öyküde serim, düğüm ve çözümden oluşan üç temel bölüm bulunmaktadır. Doğru cevap E' dir.

Örgün eğitim programları, her seviye okul eğitimlerine yardımcı olmayı amaçlayan programlardır. Doğru cevap A' dır.

Belgesel Programlar, Bilgi kültür yarışmaları, Sanat programları, Sohbet programları;

Kültür-Sanat türüne dahil iken, Sağlık programları Eğitim türünde bir programdır. Doğru cevap C' dir.

Özel tanıtıcı-spot reklam, bir ürün, hizmet veya kuruluşun tanıtıldığı söz ve müzik içiren tek bir reklamı ifade eder. Doğru cevap A' dır.

Bir kamu radyosu ile özel radyo arasında, kuşkusuz program türleri, yayın amaçları, kuşaklar ve personel sayısı gibi özellikler farklılaşabilir ancak bunlar kesin olarak farklılaşacağı anlamına gelmez. Ancak gelir kaynağı kesin farklılaşır. Çünkü kamu radyolarında, yayın kurumunun geliri devlet tarafından karşılanır. Radyo ve televizyon örgütleri kamu yararına yönelik olarak, tarafsız, doğru ve eğitici yayın yapmakla yükümlüdürler. Özel radyolar ise gelirlerinin büyük bölümünü reklamlardan sağlamaktadır, devlet katkısı almazlar. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Birbirinden farklı konuların programın içeriğini oluşturduğu programlar magazin programlarıdır. Dinleyicilerin sosyal, kültürel, ekonomik ve hukuki gelişmeler hakkında bilgi ve kültür düzeyinin arttırılmasını amaçlayan programlar ise eğitim içerikli programlardır. I, III ve IV. İfadeler ise radyo dramalarının özelliklerini tanımlamaktadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Soruda verilen örnek, bir eğitim spotudur. Eğitim spotları, yayınlanması kanunen zorunludur. Reklam gibi, kısa ve dikkat çekici yapımlardır. Çevre, sağlık, organ bağışı, trafik kuralları gibi farklı toplumsal alanlara ilişkin sorunlar, bu spotların konularını oluşturmaktadır. Sık sık yayınlanarak hedef kitlede bir bilinç ve davranış değişikliği oluşturmayı hedeflerler. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Radyo haberini özellikleri şu şekilde sınıflandırılabilir: • Radyonun haber dili sade olmalıdır. Radyo anlık bir kitle iletişim aracıdır. Sesin ve dalgaların hızı ile görüntü ve matbaa teknolojisi yarışamaz. • Radyo haberi, esnektir. Değişikliler ve gelişmeler aynı gün içerisinde anında yapılabilir. • Radyo haberi, canlıdır. Teknoloji ve dekor gerektirmez. • Radyo haberi, değişim içerisindedir. Sürekli hareket halinde olmak radyo haberinin görevidir. • Radyo haberi, etkileşim içerisindedir. Sözcükler dinleyicinin kendi imgelem gücüne göre biçimlenir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Tematik kanal; yalnızca türdeş programları yayınlayan kanal olarak tanımlanabilir. İçerik bakımından ortak özelliklere sahip olan haber, belgesel, müzik, eğitim, spor gibi yalnızca belirli bir konuda programların yayınlarının yapıldığı kanal anlamına gelmektedir. Soruda verilen kanal bu özelliktedir ve doğru cevap B seçeneğidir.

Haber bültenlerinde genel olarak verilen bir haberin daha ayrıntılı bir biçimde işlendiği programlar tartışma ve yorum programlarıdır. Haber bültenlerinden bağımsız olarak, ele alınan konuya ilişkin uzman kişiler tarafından, bir sunucu eşliğinde konunun farklı boyutları ele alınır. Haber bültenlerinde sürenin kısıtlı olması nedeniyle ele alınamayan konular tartışma ve yorum programlarında ele alınır. Sorudaki programın özellikleri doğrultusunda doğru cevap E seçeneği, yani Tartışma ve yorum programlarıdır.

A seçeneği dışında verilen seçenekler, kültür-sanat programlarının alt türleridir. Soruda verilen özellikler kültür-sanat programlarının genel özellikleridir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Program Desteklemesi Reklam ve yayın kuşağı, radyo yayın akışı içerisinde her türlü programın başında, arasında ya da sonunda yayınlanan reklamlardan oluşmaktadır. Reklam kuşaklarında ticari reklamlar olabileceği gibi kamuyu bilgilendirmeye yönelik sosyal içerikli reklamlarda yayınlanabilmektedir. Kuşaklarda birden fazla ürün-hizmet yer almaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Radyonun kamu kuruluşu olması, ona halkın her kesimine haber ve bilgi iletme misyonu yükler ve gelirleri devlet tarafından karşılanır. Yayın amaçları, kitle iletişim araçlarının genel işlevleri doğrultusunda belirlenir; haber verme, eğitme, eğlendirme, mal ve hizmetlerin tanıtımını sağlama, inandırma ve harekete geçirme işlevlerini sürdürme gibi. Bu her iki özellik de yayın içeriğini belirleyici niteliktedir. Yayın kapsamı değiştinde, hedef kitle ve bu kitlenin özellikleri, gereksinimleri de değişeceğinden yayın içeriği de etkilenecektir. Personel yeterlilikleri konusu, tüm diğer özelliklerden farklı bir özelliktir. Bir radyo kanalı kurulma aşamasında, sahiplik durumu bellidir, yayın amaçlarını, yayın kapsamını ve hedef kitlesini belirlemiştir ve bu doğrultuda yayın içeriği de bellidir. Personel ise, bu belirlemelere uygun yeterlilikte istihdam edilmelidir. Personelin yeterliliğine göre içerik belirlenemez. Doğru cevap E seçeneğidir.

Avrupa’da 1980’lerden sonra, radyo ve televizyon yayıncılığında devlet tekelinin-kırılması, özel girişimin elindeki radyo ve televizyon istasyonlarının sayılarının artması, yayıncılık alanındaki değişmeler 1990’ların başında Türkiye’nin de gündemine yerleşmiştir. Başlangıçta çoğulculuğun, çok sesliliğin ve demokratikleşmenin sağlanması beklenirken, zaman içinde, özellikle yazılı basında ciddi boyutlarda tekelleşme görülmüş, bu durum iletişim alanında yaygınlaşmıştır