RADYO VE TELEVİZYON PROGRAMCILIĞININ TEMEL KAVRAMLARI

Tematik kanal yalnızca türdeş programları yayınlayan kanaldır. Haber, belgesel, müzik, eğitim gibi yalnızca belirli bir konuda programların yayınlarının yapıldığı televizyon kanalıdır.

Türkiye’de televizyon programlarının sınıflandırılmasını RTÜK (Radyo Televizyon Üst Kurulu)yapmaktadır.

Kamuoyunun ekonomi ile ilgili bilgilendirme ihtiyacını karşılamak için yapılan bülten ekonomi bültenidir.

Haber bültenleri içerisinde yer alabilen aktüalite, siyaset, ekonomi gibi çeşitli konuların daha geniş ve ayrıntılarıyla aktarıldığı programlara haber programları adı verilir.

Yorum Programları; kamuoyunun bir kesimini ya da tümünü ilgilendiren yerel, ulusal ya da dünya çapında bir olayı, konuyu ya da gelişmeyi çeşitli yönleriyle ve öznel bir bakış açısıyla değerlendiren program türüdür.

Spor Karşılaşmaları, Spor Bülteni, Spor Haber Programları, Spor Belgeselleri spor programlarının kendi içerisindeki alt türüdür. Sağlık Programları, spor programlarının alt türü içerisinde yer almamaktadır.

Kuşak Programlar, Yaşam Tarzı ve Eğitimle İlgili Programlar, Yarı Belgesel Yapılar, Moda-Makyaj, dekorasyon gibi konuları içeren program türleri bilgilendiren/eğiten program türünün alt sınıfında yer almaktadır. Siyasi programlar bilgilendiren/eğiten program türünün alt sınıfında yer almaz.

Kısa bir zaman dilimi içerisinde gerçekleşmiş ya da gerçekleşmeye devam eden ilgi çekici olduğu düşünülen olayları konu alan programlar gerçek insan yaşamından yola çıkılarak oluşturulan programların alt türlerinde yer almamaktadır.

Çizgi Filmler, Dramatik Belgeseller, Dramatik Diziler, Sinema ve Televizyon Filmleri televizyon yayınları için gerçekleştirilecek dramatik programlar içerisinde yer alır. Dramatik konserler dramatik programlar içerisinde yer almaz.

Eğlence Programları izleyici kitlesinin eğlenme gereksinimi karşılamak için hazırlanan programdır.

Sporun çeşitli alanları ile ilgili yapılacak programlar, haberler, sporun doğasında olduğu gibi hareketli bir tempoyu gerektirebilmektedir. Spor programları da kendi içinde alt türlere ayrılmaktadır. Spor bülteni, spor karşılaşmaları, spor haber programları, spor belgeselleri, spor magazin programları ve spor eğitim programları bu sınıflandırma içerinde yer almaktadır.

Eğlendirme amacının ağırlıklı olduğu ancak, dramatik öğeler kullanan programlar, dramatik öğeleri içeren eğlence programları olarak adlandırılmaktadır. Programlarda güldürü niteliğinde kısa oyunlar, komik taklit (parodi) gibi öğeler yer alabilmektedir. Dramatik olarak adlandırılmasının edeni konularının toplumsal, kültürel siyasal olaylardan beslenmesidir. Örneğin Türk televizyon yayıncılığı tarihinde birçok insanın hatırlayacağı, Levent Kırca tarafından gerçekleştirilen “Olacak O Kadar” adlı program bu tür içerisinde sınıflandırılabilir.

Gazete, radyo, sinema, İnternet vb. kitle iletişim araçlarından birçoğu televizyonla işlevsel ve biçimsel anlamda benzerlik gösterirken televizyon, bağımsız bir anlatı yapısına sahip olması bakımından onlardan ayrılmaktadır. Televizyonun, iletişim sürecinde, mesaj olarak tanımlanabilecek bu yapısı, parçalardan oluşmaktadır. Televizyon yayınları, izleyici kitlelerine farklı kanallarla ve programlar aracılığı ile ulaşmaktadır. Bir kitle iletişim aracı olan televizyonun mesajını oluşturan programlar, kabaca, televizyonun teknik temellerini, fotoğraf ve sinema sanatının dilini kullanarak hazırlanan televizyon metinleri olarak açıklanabilir. Televizyonda yayınları haberler, diziler, reklamlar gibi metinler aracılığı ile günlük, haftalık, aylık ve bir yayın dönemi olarak belli bir bütünlük içerisinde planlanarak yayınlanmaktadır.

Televizyon programı; hedeflenen izleyici grubu belirli, amaçlar doğrultusunda hazırlanan, belirlenmiş yayın kuşaklarında, çoğunlukla bedeli karşılığı yayınlanan, televizyon tekniklerine, diline ve anlatı yapısına uygun olarak, yasal, dürüst ve etik ilkelerle üretilen, televizyon metinleri olarak da tanımlanabilmektedir. Televizyon yayıncılığında programlar, hedef kitle ve hedef kitlenin birçok özelliği dikkate alınarak hazırlanır. Televizyon yayınları toplumun geneline seslenmeye çalışarak, izleyici kitlesinin sayıca artmasını da amaçlar. Bunu yaparken, toplum içindeki her kişiye hitap etmeye, onların haber ve eğitim alma, eğlenme, mal ve hizmetlerden haberdar olma gibi gereksinimlerini karşılamaya özen göstermek zorundadır. Bu yönden bakılınca, televizyon yayıncılığında programlar; cinsiyet, yaş, eğitim, yerleşim yeri, meslek, sosyo ekonomik seviye gibi özellikler dikkate alınarak, izler kitlelere göre ayrımlaştırılabilmektedir.

Çeşitli ülkelerde ve toplulukların komisyonlarınca sınıflandırılmaya çalışılan program türlerinin kesin sınırlara birbirlerinden ayrıldığı söylenemez bu nedenle sınıflandırma ve alt türlere ayırma kolay değildir. Farklı şekillerde yapılması mümkündür. Televizyon yayıncılığında programların sınıflandırılması, genel bir bakış açısı ile amaç, işlev, izler kitle, konular, konular ele alınırken kullanılan gereçler, yapım unsurlarının kullanış biçimlerindeki ortak özellikler ve anlatı yapısı göz önüne alınarak da yapılabilir

Televizyon programları; yayın içeriği, saati, konusu, işlevleri, izleyici kitlesinin durumu ve özellikleri, yapı ve içerik biçimleri bakımından da türlere ayrılmaktadır.

Haber Bülteni Ulusal, uluslararası ve yerel, güncel, toplumsal, siyasal, kültürel, ekonomik olay, konu ve gelişmelerin önem sırası gözetilerek, sunulduğu ana haber bültenleri kamuoyunu bilgilendirme ihtiyacını karşılamak adına büyük önem taşır. Haber bültenlerini spikerler okuyabileceği gibi, sunucu, uzman sunucular sunabilir ya da yorumcu sunucular program sonunda günün öne çıkan olaylarını değerlendirip yorum katabilirler. Ana haber bültenleri genel olarak, izleyicinin ekran başında en çok bulunduğu saatlerde kapsamlı bir şekilde izleyici ile buluşur. Günün öne çıkan haberleri, gelişmeleri bu saatlerde izleyicileri ayrıntıları ile aktarılır.  Haber amaçlı kanalların da akşam saatlerinde günün gelişmelerini ve öne çıkan olayları ayrıntıları ile aktardıkları geniş kapsamlı haber bültenleri bulunmaktadır.