RADYO VE TELEVİZYON PROGRAMCILIĞININ TEMEL KAVRAMLARI

Dünyada ve ülkemizde radyo yayınları 1920’li yılların ikinci yarısına rastlamaktadır. Gazeteden sonra, kitlelerle buluşan ikinci kitle iletişim aracı olan radyo, televizyonun tarih sahnesindeki yerini alana kadar altın yıllarını yaşamıştır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Radyonun sınırları dinleyicinin hayal gücü ile belirlenir. Bu nedenle radyo; “zihin tiyatrosu” olarak da tanımlanır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Radyo yayını ses; müzik ve efekt olmak üzere üç farklı unsurun bir araya gelmesi sonucunda gerçekleşmektedir. Başarılı bir program, ancak insan sesi, müzik ve efekt unsurlarının dengeli bir biçimde bir araya getirilmesi ile mümkündür.Doğru cevap C şıkkıdır.

Radyonun en büyük avantajı insan sesinin gücüdür. Ses; acıyı, üzüntüyü, sevinci ve kahkahayı tüm çıplaklığıyla aktarır. İnsan sesi duyguları, düşünceleri yazılı metinlerden daha iyi aktarır. Radyoda sunucunun verdiği bilgiden, metnin içeriğinden daha çok nasıl söylendiği önemlidir. Doğrudan bireye seslenen tek iletişim aracı radyodur. Doğru cevap D şıkkıdır.

Sesin saniyede yaptığıtitreşimlere sesin frekansı denir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Ana mesajın söz ile iletildiği programlarda, söze vurgu yapmak, güçlendirmek ve program içerisinde geçişleri sağlamak için müzik kullanımı ise, dolaylı müzik iletisi olarak tanımlanmaktadır. Müziğin dolaylı kullanımı beş biçimde sınıflandırılmaktadır: Tanıtım (sinyal) müziği, geçiş müziği, fon (arka plan) müziği, ses efekti olarak müzik, dinleti müziği. Doğru cevap B şıkkıdır.

Canlı olarak günlük yayınların yapıldığı yer ise; yayın stüdyosudur (on-air studio). Canlı yayın stüdyolarının normalde ses geçirmez bir cam bölmeyle kumanda odasından ayrı tutulması gerekir. Stüdyoların en temel özelliği ses geçirmez olmalarıdır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yönelme karakteristiklerine göre mikrofonlar, dairesel-yönsüz mikrofonlar (omni-directional mic.), iki yönlü-sekizsel mikrofonlar (bi-directional pressure gradient mic.), tek yönlü-yüreksel mikrofonlar (uni-directional cardioid mic.), süper-yüreksel mikrofonlar (süper and hyper cardioid mic.), tele-tabanca mikrofonlar (ultra directional-short-gun mic.), telsizli mikrofonlar (contact mic.). Doğru cevap D şıkkıdır.

Ticari radyo modeli, ilk olarak Amerika Birleşik Devletleri’nde geliştirilmiştir. Özel girişim tarafından kurulan ve yönetilen radyolardır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Özel radyolarda görev alan kişiler şunlardır: Radyo Müdürü, Program Müdürü, Müzik Müdürü, Haber Müdürü, Pazarlama Müdürü, Muhabir, Şef Mühendis, Programcı, Sunucu ve Teknik İşletmen. Doğru cevap E şıkkıdır.

Radyoyu diğer kitle iletişim araçlarından daha üstün kılan en temel özelliği; dinleyicinin hayal gücünü genişleterek yaratıcılığına seslenmesidir.

Televizyonun, henüz insanların yaşamına dahil olmadığı, 1940’lı yıllar, radyonun altın çağlarını yaşadığı dönemlerdir.

Formatlar gereği pek çok radyo kendini müzik radyosu olarak tanımlar. Söz konusu formatlar şunlardır:

• Haber, konuşma ve spor formatı

• Folk müzik formatı

• Güncel sevilen şarkılar formatı

• Yetişkinler için güncel müzik formatı

• Rock ve alternatif müzik formatları

• Kent müziği formatları

• Caz ve klasik müzik formatları

• Eski şarkılar formatları

• Dünya müziği formatları

• Dini program formatları

• Topluluk radyoları

• Üniversite radyoları

Tanıtım (sinyal) müziği: Programların başında ve sonunda, program metninin dışında, programın adının müzik eşliğinde söylendiği tanıtıcı bir müzik kullanılır.

Dinleti müziği: Uzun süreli söz programlarda dinleyiciyi dinlendirmek, ilgisini ve dikkatini toplamak amacı ile konuşmalar arasında kullanılan müzik parçalarıdır.

Ses masası, ancak bozulunca ya da kapatılınca durur. Bu da yayının durduğu anlamına gelmektedir. Bu nedenle; ses masasının durması yayının da durması demektir.

Stüdyodaki yayının dinleyiciye ulaşmasını sağlayan en temel araç vericidir.

Ticari radyolarda, radyo kanalına parasal desteği sağlayan kişi veya kuruluşlar radyonun sahibidir.

Editör Spiker: Özel radyolarla birlikte haberi hem yazan hem de sunabilen kişilere ihtiyaç duyulmuştur. Radyoda haberciliği bilen, haberi yazan ve sunan kişilere editör spiker denmektedir.

BBC radyoları ve Amerikan ticari radyolarında, programcı aynı zamanda teknik işletmen görevini de üstlenmektedir.