RADYO VE TELEVİZYON PROGRAMCILIĞININ TEMEL KAVRAMLARI - Deneme Sınavı - 6

Sosyal bir varlık olarak insanoğlu gündelik yaşamında çevresiyle iletişim kurabilmek için konuşmak zorundadır. Konuşma, insanın karşısındaki kişi ya da kişileri etkilemek amacıyla ses kaslarının hareketliliğinden doğan, ses-ışık dalgalarının oluşturduğu psiko-fizyolojik bir süreçtir. Bu tanımdan hareketle konuşma eyleminin dört ayrı bilimsel sürecinin olduğu söylenebilir. Bunlardan ilki konuşma eylemini bir takım ışık ve ses dalgalarından oluşan süreç biçiminde gören fiziki etmen; ikincisi konuşmayı organizmanın çiğneme, yutma, soluk alıp verme, koklama, ciğerlere yabancı cisimlerin girmesini önleme gibi asal işlevlerinin yanında tali bir eylem olarak değerlendiren fizyolojik etmendir. Üçüncüsü konuşmayı, uyarma ve uyaranlara karşılık verilen tepkiler biçiminde algılayan psikolojik etmen, dördüncüsü ise kavramı toplumsal hayatın ürünü diye yorumlayan sosyolojik etmendir.

İyi bir program yapımcısında bulunması gereken özellikleri şöyle sıralanabilir: Programcı iyi eğitim görmüş, yaratıcı, kültürlü, araştırmacı, gözlemci, nesnel, yansız, grup çalışmasına yatkın, çalışma disiplini olan, ana dilini iyi kullanan, yayın kurumunun ilkelerini ve yasaları bilen, esnek ve yarışmacı bir kişiliğe sahip olmalıdır.

Spikerlik/Sunuculuk ve oyunculuk gibi meslekler konuşma becerisinin en üst düzeyde kullanımını gerektirir. İyi bir sunucunun özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür:

En kısa tanımı ile haber “yeni, ilginç ve doğru” olandır. Bir olayın hangi durumlarda haber değeri kazanacağını gösteren unsurlar şunlardır:

Haber sunumu için gereken mesleki özellikler şunlardır:

Röportaj, belirli bir konu hakkında bilgi almak, bir fikri tartışmak ve kimi zaman da eğlendirmek için yapılan amaçlı konuşmalardır. Pek çok farlı röportaj türü vardır. Radyo ve televizyon haberlerinde bilgi almak için en sık başvurulan yöntemlerden biri de röportajdır. Fransızca bir sözcük olan röportaj, gazetecinin, bilgi kaynağı olarak nitelendirilen bir konuşmacı ile yaptığı görüşmedir. Röportaj amaçlarına göre beşe ayrılır.

Açıklayıcı röportaj, portre röportaj, tanık röportaj, sokak röportajları ve açıklama röportaj. Açıklayıcı röportaj; görüşülen kişiden uzmanı olduğu konu hakkında bilgi almak için yapılan röportajlardır.

Portre röportajı; görüşülen kişiyi daha iyi tanımayı amaçlayan röportajlardır.

Tanık röportajı; bir olayın tanığı ile yapılan röportajlardır.

Sokak röportajı; bir olayla ilgili kamuoyunun düşüncelerini yansıtmak için yapılan röportajlardır.

Açıklama röportajı; bir kişi ile gündemde olan bir olay ya da katıldığı bir toplantıyla ilgili yorumlarını ve fikirlerini almak için yapılan röportajlardır.

Televizyon yapımları üretmek ile sinema yapımları üretmek birbirine benzemekle birlikte ikisi arasında önemli bir fark vardır; sinemada yönetmen filmin yaratıcısıdır, sahibidir, bir sanatçıdır; buna karşılık televizyonda yönetmen, sadece yapımcının programdaki hedeflerini, amaçlarını gerçekleştiren bir zanaatçıdır. Dolayısıyla televizyon yapımları ticari bir nitelik taşır. Doğru cevap "e" seçeneğidir.

Programın içerik tasarımı yapılırken; önemli olan içeriğin kendisi ve bu içeriğin ekrana aktarılış biçimidir. Dolayısıyla kimin ekran önünde yer alacağı, neler konuşacağı bu aşama belirlenir. Tüm bu süreç yapım öncesi aşamada gerçekleşir. Kameramanlar ise yapım grubu üyeleridir yapım aşamasında belirlenir. Bu nedenle doğru yanıt "E" seçeneğidir.

Bir stüdyo planında a"a!ıdaki maddelerin görsel kar"ılıkları olmalıdır: • Dekorun basitçe görünümü • Kamera önündeki kişilerin konumları ve olası hareketleri • Kamera konumları ve kamera hareketleri • Işık konumları ve Mikrofon konumları. Bu durumda "B" seçeneğinde yer alan ve görsel karşılığı olmayan "Televizyon programı yönetmeninin komutları" doğru yanıttır.

Sinematografik anlatımın işlevleri şunlardır: • Gerçekçi işlev • Dramatik işlev • Tematik işlev • Lirik işlev • Güldürü işlevi • İlgisiz, tasarlanmamış ve olmayan işlev Ticari işlev bu listede yer almadığı için, doğru yanıt "C" seçeneğidir.

Teknik yönetmen, stüdyodaki tüm elektronik cihazların yayına ya da çekime hazırlanmasını sağlar ve çekimler boyunca tüm donanımın doğru işlemesi için çalışır. Stüdyodaki tüm sistemden sorumludur, sistemde meydana gelecek arızalar onun denetiminde giderilir. Teknik yönetmenin haberi olmadan stüdyo donanım ayarlarında, yerlerinde değişiklik yapılamaz. Buradaki ana çeldirici elektrik teknisyeni seçeneğidir. Elektrik Teknisyeni, setteki tüm elektrik sisteminden sorumludur. Elektrik ile çalışan tüm cihazların verimli olarak kullanılabilmesini sağlar. Elektrik olmayan alanlara elektrik taşımaya çalışır. Bu nedenle doğru cevap "A" seçeneği, yani teknik yönetmendir.

Sanat Yönetmeni, farklı yapımların dekor, kostüm, aksesuar gibi farklı görsel tasarımlarını üretir ve uygular. Kamerada oluşturulacak görüntünün, yönetmenin taleplerine uygunluğunu sağlar ve bu uygunluk için gerekli nesneleri tasarlar, toplar, birleştirir. Kameradaki görüntünün yapımın içeriğine, zamanına, estetiğine ve diline uygun olarak tasarlanmasına çabalar. Dolayısıyla doğru yanıt "B" seçeneğidir.

Sinematografi bir program çekme sanatı değil; düşüncelerin, hareketlerin, duyguların ya da ifadelerin görsel anlatım yöntemlerine dönüştürme sürecidir. Bu nedenle yanlış bir ifadedir. Bir ve üç numaralı ifadeler doğrudur. Yani Çekim ölçeği izleyicinin nesnelere ne kadar yakından ya da uzaktan baktığıyla ilgilidir ve sesin işlevlerinden biri atmosfer yaratmaktır. Bu koşulda doğru yanıt "E" seçeneğinde verilen I ve III yanıtıdır.

Stüdyo planı, stüdyoda yer alan tüm yapım öğelerinin kuş bakışı basit bir plan üzerinde gösterilmesini içerir ve yönetmenin yapım öncesinde yapması gereken işlerden biri stüdyo planını tasarlamaktır. Yani I. ifade doğrudur. Çekim planlamasının her aşamasında (dekor, ışık, kamera konum ve hareketleri vb.) kamera önündeki kişilerin hareketleri önemlidir ve göz önüne alınarak planlama yapılmalıdır. Buna göre II. ifade olan "Kişilerin hareketleri dekor tasarımında göz ardı edilir" yanlıştır. III. ifadede yer alan " İki kişi 90 derece konumlandırıldığında aksiyon çizgisi bakış açısı doğrultusunda gelişir" bilgisi, doğru bir ifadedir. Bu koşulda sorunun doğru yanıtı "I ve III", yani "E" seçeneğidir.

Gerçek mekanlarda( cadde, okul, hastane vb), stüdyo ya da set ortamlarında olduğu gibi, dekor kurmak gerekmez, mekanın var olan doğal hali kullanılır. Bu nedenle dekor denetimi de söz konusu değildir, doğru yanıt "C" seçeneğidir.

Yönetmen, sahip olması gereken pek çok beceriyi, bilgiyi alanıyla ilgili eğitim sürecinde kazanabilir. Ancak yaratıcılık doğrudan eğitimle kazanılabilecek değil, eğitimle geliştirilebilecek-desteklenebilecek bir beceridir. Bu nedenle yönetmenin yaratıcı olması özel bir önem taşır. Doğru yanıt "C" seçeneğidir.

Bir yapımcı ya da yönetmen olarak kavranması gereken en önemli unsurlardan birisi de, kamera önünde kayda değer bir şey olmadığı sürece program yapmanın temel gerekçesinin de ortadan kalktığıdır. Bunun için kamera önündeki kişiler program içeriğini izleyiciye aktarılmasını sağlayan temel karakterler olması açısından büyük önem taşır. Kamera önünde yer alacak kişilerin işlevleri, programa katkıları, program içinde alacakları süreler, program akışı içindeki yerleri ve eğer varsa program içindeki mizansenleri programdan önce tasarlanması, gerekli kişilere yeterince kavratılması ve son olarak da tüm taşlar yerlerine oturana kadar prova edilmesi gerekli unsurlar arasındadır. "E" seçeneğinde verilen "kamera önündekiler" sorunun doğru yanıtıdır. Dikkat edilirse, bu seçenek dışındaki seçeneklerdeki kişilerin tümü, kamera arkasında yapım ekibinde yer almaktadır. Bu kişiler, program içeriğini tasarlayan ve nasıl aktaracağını belirleyen kişilerdir.

Çekim ölçeği, izleyicinin nesnelere ne kadar yakından ya da uzaktan baktığıyla ilgilidir ve nesnelerin görüntüde ne kadar yer kaplayacağını belirler. Doğru cevap "A" seçeneğinde yer alan "Çekim ölçeği" dir.

Bir stüdyo planında aşağıdaki maddelerin görsel karşılıkları olmalıdır: • Dekorun basitçe görünümü • Kamera önündeki ki"ilerin konumları ve olası hareketleri • Kamera konumları ve kamera hareketleri • Işık konumları ve Mikrofon konumları. Dolayısıyla yönetmenin komutlarının görsel bir karşılığı yoktur ve stüdyo planında yer almaz. doğru yanıt "D" seçeneğidir.

Yunanca kökenli bir sözcük olan sinematografi hareketle yazı yazma anlamına gelir, film yapım süreçlerinde düşüncelerin, hareketlerin, duyguların ya da ifadelerin görsel anlatım yöntemlerine dönüştürme sürecidir ve doğru yanıt "B" seçeneğinde yer alan "Sinematografi" dir.