RADYO VE TELEVİZYON PROGRAMCILIĞININ TEMEL KAVRAMLARI - Deneme Sınavı - 3

Program Desteklemesi Reklam ve yayın kuşağı, radyo yayın akışı içerisinde her türlü programın başında, arasında ya da sonunda yayınlanan reklamlardan oluşmaktadır. Reklam kuşaklarında ticari reklamlar olabileceği gibi kamuyu bilgilendirmeye yönelik sosyal içerikli reklamlarda yayınlanabilmektedir. Kuşaklarda birden fazla ürün-hizmet yer almaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Radyonun kamu kuruluşu olması, ona halkın her kesimine haber ve bilgi iletme misyonu yükler ve gelirleri devlet tarafından karşılanır. Yayın amaçları, kitle iletişim araçlarının genel işlevleri doğrultusunda belirlenir; haber verme, eğitme, eğlendirme, mal ve hizmetlerin tanıtımını sağlama, inandırma ve harekete geçirme işlevlerini sürdürme gibi. Bu her iki özellik de yayın içeriğini belirleyici niteliktedir. Yayın kapsamı değiştinde, hedef kitle ve bu kitlenin özellikleri, gereksinimleri de değişeceğinden yayın içeriği de etkilenecektir. Personel yeterlilikleri konusu, tüm diğer özelliklerden farklı bir özelliktir. Bir radyo kanalı kurulma aşamasında, sahiplik durumu bellidir, yayın amaçlarını, yayın kapsamını ve hedef kitlesini belirlemiştir ve bu doğrultuda yayın içeriği de bellidir. Personel ise, bu belirlemelere uygun yeterlilikte istihdam edilmelidir. Personelin yeterliliğine göre içerik belirlenemez. Doğru cevap E seçeneğidir.

Avrupa’da 1980’lerden sonra, radyo ve televizyon yayıncılığında devlet tekelinin-kırılması, özel girişimin elindeki radyo ve televizyon istasyonlarının sayılarının artması, yayıncılık alanındaki değişmeler 1990’ların başında Türkiye’nin de gündemine yerleşmiştir. Başlangıçta çoğulculuğun, çok sesliliğin ve demokratikleşmenin sağlanması beklenirken, zaman içinde, özellikle yazılı basında ciddi boyutlarda tekelleşme görülmüş, bu durum iletişim alanında yaygınlaşmıştır

Radyo yayınlarının işlevlerini temelde ve daha çok radyo istasyonunun yayın amacı belirler.

Dönemin toplumsal ve siyasal koşulları gereği, Türkiye'de radyo yayınlarından Cumhuriyet Devrimlerini ve İlkeleri’ni hayata geçirmek için yararlanılmıştır

Özel röportajlar; aktüalite, siyaset, ekonomi, sosyal yaşam gibi konularda ya da gündemde öne çıkan kişilikler, ülke ve dünya gündemini ilgilendiren olaylar hakkında konunun ilgilisi, uzmanı ya da olayın içinden biri ile yapılan röportajlardır. Sinema ve televizyon oyuncuları ile siyasetçilerle, futbolcularla yapılan röportajlar bunlara örnek verilebilir

RTÜK tarafından yapılan kanunla, özel kanalların da yayınlarında % 5 oranında eğitim ve kültür yayını yapma yükümlülüğü getirilmiştir. Ancak Dünyada ve Türkiye’de özel radyoculuğa bakıldığında ticari radyoların, içerik olarak kendilerini daha çok müzikle tanımladıkları görülmektedir.

Drama programları aracılığı ile dinleyicilerin hayal gücüne seslenmek amaçlanmaktadır. Bu programlar radyo oyunları, arkası yarınlar ve radyo tiyatrosu olarak yapım biçiminden dolayı farklılaşmaktadırlar. Radyo oyunlarında istenilen dramatik yapı, oyuncu karakterleri, diyaloglar, müzik vesesleme yardımı ile dinleyiciye aktarılmaktadırlar.

Okullarda bilgisayarla eğitim yapılan bir ülkede, radyo ile eğitimin yer bulması zordur. Ancak okuma yazma bilmeyen, Türkiye’nin ücra bir köşesinde yaşayan ve televizyonu olmayan bir vatandaşımız için radyo hala eğitim amaçlı kullanılabilir.

Örgün eğitim programları, her seviye okul eğitimlerine yardımcı olmayı amaçlayan programlardır.

Belgesel, konusunu gerçek olaylardan, kişilerden veya doğadan alabilmektedir. Radyo haber belgeselinde derinlemesine bir araştırma yöntemiyle programa konu olan olay ya da olgu araştırılmalıdır.

Türkiye’de ilk radyo yayını, “6 Mayıs 1927” de TTTAŞ (Türk Telsiz-Telefon Anonim Şirketi) eliyle başlamıştır. Türkiye’de de radyoculuk; İngiltere, Fransa ve Almanya örneğinde olduğu gibi özel şirket elinde kurulup işletilmiştir.

Kamusal yayıncılık örneği olarak BBC için reklam geliri söz konusu değildir. BBC’nin izin belgesinin 13. maddesine göre bu nitelikte yayın yapması yasaklanmıştır. BBC’nin en önemli işlevi bilgilendirme işlevidir. Bu yüzden tanıtım programlarının BBC’de yayınlaması söz konusu değildir.

Radyoları kapsama alanına göre; uluslararası, ulusal, bölgesel ve yerel olarak, sermayesine göre; kamu, özel, gönüllü kuruluşlara bağlı radyolar; yayın türlerine göre de; bir türde yayın (tematik) yapan radyolar ve karma yayın yapan radyolar olarak sınıflandırılabilir. Tematik kanallar sadece türdeş programları yayınlayan kanallardır. Yalnızca belirli bir konuda program yayınlarının yapıldığı radyo (istasyon) kanallardır.

Radyo haberini özellikleri şu şekilde sınıflandırılabilir:

• Radyonun haber dili sade olmalıdır. Radyo anlık bir kitle iletişim aracıdır. Sesin ve dalgaların hızı ile görüntü ve matbaa teknolojisi yarışamaz.

• Radyo haberi, esnektir. Değişikliler ve gelişmeler aynı gün içerisinde anında yapılabilir.

• Radyo haberi, canlıdır. Teknoloji ve dekor gerektirmez.

• Radyo haberi, değişim içerisindedir. Sürekli hareket halinde olmak radyo haberinin görevidir.

• Radyo haberi, etkileşim içerisindedir. Sözcükler dinleyicinin kendi imgelem gücüne göre biçimlenir.

Sokak röportajları (vox pop); kamuoyunda yankı bulan bir olayla ilgili olarak halkın görüşlerini almak üzere sokakta yapılan röportajlara sokak röportajları denmektedir. “Halkın Sesi” olarak tanımlanan ve “sokaktaki adam”ın görüşünü yansıtan ve ayrı bir program türü olarak değerlendirilen röportajlardır.

Drama programları aracılığı ile dinleyicilerin hayal gücüne seslenmek amaçlanmaktadır. Bu programlar radyo oyunları, arkası yarınlar ve radyo tiyatrosu olarak yapım biçiminden dolayı farklılaşmaktadırlar. Özellikle radyo oyunları, dinleyicinin hayal gücüne seslenerek ve dinlediklerini zihninde canlandırmasına olanak sağlar. Radyonun bu özelliğini en iyi ortaya çıkaran program türü ise radyo oyunlarıdır.

Çocukların gelişim düzeyleri dikkate alınarak, pedagoglarla birlikte deşelenen bu tür programlar çocuğa olumlu davranışlar kazandırmayı amaçlar. Kişilik gelişimini sağlamak ve bilinç düzeyini arttırmak öncelikli amaçlar arasında yer almalıdır. Çocuk programlarında çocukların ilgisini çekebilmek için çocuk seslerine ve efekt kullanımına özen gösterilir. Çocuk dinleyiciye yönelik programlarda çocuğu sosyal yaşama hazırlayabilecek, duygusal, zihinsel, ahlaki gelişimlerine katkıda bulunabilecek içeriklerle beslemek önemlidir.

Kültür ve sanat programları özel radyolarda sıkça görülmeyen radyo program türlerinden biridir. Kültür ve sanat programlarının amacını, “Kültürel değerleri aktarmak, tüm dünyadaki kültürlerin tanınmasını sağlamak, bireyi çağdaş kültürel birikimlerle donatmak” olarak tanımlanmaktadır.