RADYO VE TELEVİZYON PROGRAMCILIĞININ TEMEL KAVRAMLARI - Deneme Sınavı - 10

Soruda sunulan tanım, yaratım sürecini açıklamaktadır. Yeryüzünde bir televizyon programı haline gelebilecek binlerce konu vardır. Televizyon dünyasının yaratıcı alanlarında çalışanlar bu konulardan bir tanesini seçer ve bir televizyon programı haline dönüştürmek için yaratıcı bir etkinlik gerçekleştirir. Yaratım süreci işte bu konuların televizyon programına dönüşürken bireysel ya da ekip olarak ortaya konulan süreçlerin tümünü kapsar.

Soruda sunulan yöntemlerden, geri beslemenin gerçekleştirilmesinde yararlanılmaktadır. Televizyon programcılığında geri besleme dolaylı gerçekleşir. İzler kitle, karşılaştığı televizyon içeriklerine dair duygu ve görüşlerini iki yönlü iletişim ortamlarında olduğu gibi doğrudan aktarabilme olanağına sahip değildir. Bu durum televizyonun tek yönlü bir kitle iletişim aracı olmasından kaynaklanır; ancak izler kitle soruda sunulan yöntemlerle geri bildirimde bulunabilir.

Televizyon yapım süreci üç ana aşamadan oluşmaktadır: Bunlar yapım öncesi, yapım ve yapım sonrasıdır. Soruda sunulan kavramlar, yapım öncesi aşamasında hazırlanan içerikleri ifade etmektedir. İletim ve geri besleme kavramları ise televizyonun iletişim süreci ile ilişkili kavramlardır.

Soruda tanımı verilen kavram, canlı yayını ifade etmektedir. Ulusal, bölgesel ve yerel yayınlar, hazırlanan programın hangi coğrafyada ve ne ölçekte yayınlanacağı ile ilgili kavramlardır. Karasal yayın kavramı ise, televizyon yayınlarının teknik altyapısı ile ilişkilidir.

Televizyonun anlatı yapısının dayalı olduğu metinler açık, kapalı, kurmaca ve gerçeğe dayalı metinler şeklinde sınıflandırılmaktadır. Film metni ise televizyon metinlerinin bir türü olup, anlatı yapısının dayalı olduğu metinler sınıflandırmasında yer almamaktadır.

Soruda tanımı verilen kavram, akıştır. Televizyonda akış, kesintiler yaratarak bölümleme ve sıralama olarak tanımlanır; televizyon yayınlarında akış, kesintiye uğrayan programların ardada sıralanarak bölümlemeler oluşturmasıdır.

Soruda tanımı verilen kavram, format uyarlamasına aittir. Genel olarak belirli bir coğrafyadaki izler kitle için üretilmiş program formatları gerektiğinde farklı ülkelerin izleyicilerinin özelliklerine göre yeniden düzenlenir.

Mittel ve Neale’ın tür sınıflandırmasında, ilk dört seçenekte verilen işlevler sunulmaktadır. Türün geleneklere dayanan kültürel bir öğe olması açıklaması ise Altman’ın sınıflandırmasında yer almaktadır. ltman.

Filmler veya programlar çeşitli ayrımlarda sınıflandırabilir. Bu sınıflandırma, programların süresine, kurmaca ya da gerçek yapısına, kullandıkları çerçeve oranlarına ve hata içerdikleri temadan ses bilgisine kadar çeşitlilik gösterebilir. Bir film ya da programın tür olarak tanımlanabilmesi için ortak bir konu, ortak bir yapı ve bu konuyu şekillendirmede ortak bir yola sahip olması gerekir.

Görselleştirme Kağıdı (Storyboard): Bir televizyon programını oluşturan görsel anlatı öğelerinin çizilerek görselleştirilmesidir. Bu çizimler çekim senaryosunda yer alan dekor, kostüm, mekan, çekim ölçekleri, optik bilgiler gibi birçok detayın nasıl planlandığını ve tasarlandığını görselleştirmesi açısından önem taşır.

Televizyon programcılığında geri besleme dolaylı gerçekleşir. İzlerkitle, karşılaştığı televizyon içeriklerine dair duygu ve görüşlerini iki yönlü iletişim ortamlarında olduğu gibi doğrudan aktarabilme olanağına sahip değildir. Bu durum televizyonun tek yönlü bir kitle iletişim aracı olmasından kaynaklanır; ancak izlerkitle farklı yöntemlerle geri bildirimde bulunabilir. Yeni kitle iletişim araçlarından önce izleyici anketleri, reyting ölçümleri izleyici yorumları ve kamuoyu bilgileri genel geribildirim seçeneklerini oluştururken; 2000’li yılların yeni iletişim ortamlarıyla birlikte geri bildirim süreci İnternet yorumları, mobil telefon mesajları gibi farklılıklar da gösterebilmektedir. Yine de tüm süreç geleneksel bir kitle iletişim aracı olan televizyon için geri bildirim kavramının dolaylı olarak gerçekleştirilebilmesidir.

Yapım öncesi, bir fikrin televizyon programına dönüştürülmesi sürecinden yapılan ilk görüntü kaydına kadar gerçekleştirilen aşama olarak tanımlanır. Projenin gerçekleştirilmesi için yapılan ilk kayıt ile birlikte artık yapım aşamasına geçilmiş olur. Yapım öncesi süreçte önce fikirler belirlenir ve bir konu üzerinde odaklanılır. Oluşturulan fikir önce basit sinopsis haline getirilir daha sonra ise geliştirme senaryosu olarak da tanımlanan tretmana dönüştürülür. Bundan sonraki aşamalar ise senaryolaştırma, çekim senaryolarının hazırlanması ve son olarak da (yapım sektöründe yaygın olarak İngilizcesi kullanılan - storyboard) görselleştirme kağıtları hazırlanır.

Yapım öncesi, bir fikrin televizyon programına dönüştürülmesi sürecinden yapılan ilk görüntü kaydına kadar gerçekleştirilen aşama olarak tanımlanır. Projenin gerçekleştirilmesi için yapılan ilk kayıt ile birlikte artık yapım aşamasına geçilmiş olur. Yapım öncesi süreçte önce fikirler belirlenir ve bir konu üzerinde odaklanılır. Oluşturulan fikir önce basit sinopsis haline getirilir daha sonra ise geliştirme senaryosu olarak da tanımlanan tretmana dönüştürülür. Bundan sonraki aşamalar ise senaryolaştırma, çekim senaryolarının hazırlanması ve son olarak da (yapım sektöründe yaygın olarak İngilizcesi kullanılan - storyboard) görselleştirme kağıtları hazırlanır.

Anlatı yapısı sekansların içinde gerçeğe veya kurmacaya dayalı hikâyeyi geliştiren planlar, stratejiler ve gelenekler/kurallar olarak tanımlanır ve olay örgüsü ile öyküleme olmak üzere iki altbölüme ayrılır. Diğer yandan anlatım öğelerinin belirli bir zaman-mekan içinde geçmesi ve neden sonuç ilişkisine dayanması gibi iki temel özelliği vardır. Anlatı yapısı ayrıca “belli zaman ve mekânda geçen, neden-sonuç ilişkisine dayanan olaylar zinciri” olarak da tanımlanır. Televizyonun anlatı yapısı ile sinemanın anlatı yapısı önemli benzerlikler içerir; ancak aralarında önemli ayrımların olduğunu da bilmek gerekir.

Televizyon yayınları karasal yayın, uydu yayınları ve kablolu yayınlar olarak farklı teknolojiler ile gerçekleştirilebilmektedir. Karasal yayın, ses ve görüntünün elektromanyetik sinyallere dönüştürülerek belirli frekanslardan yine elektromanyetik dalgalar aracılığı ile alıcılara iletildiği yayındır. 2000’li yıllara kadar hatta 90’lı yılların ortalarına kadar Türkiye’de gerçekleştirilen yayınların tamamı karasal yayınlardır ve halk arasında “anten yayını” olarak da tanımlanır. Bunun nedeni ise karasal yayınları alabilmek için televizyon alıcılarına anten bağlamak zorunluluğudur. Ardından gelen kablolu ve uydu yayınları teknolojileri ile birlikte karasal yayıncılık eski önemini yitirir. Karasal televizyon yayınları devlet tarafından belirlenen frekanslar dahilinde yayın yapar ve bu frekanslar belirli süreler ile yayın kuruluşlarına ihale edilir. Her ülkenin ulusal, bölgesel ve yerel yayınları için sınırlı düzeyde frekansları olduğu ve izleyicilerin karasal yayınları ücretsiz olarak izleyebildikleri için aslında 2000’li yıllarda da hala önemli olduğu yeni yeni fark edilmektedir.

Uydu yayını, adından da anlaşılacağı gibi, radyo ve televizyon programlarının ve/veya program ilintili veri sinyallerinin uydu ortamından doğrudan kamuya yönelik olarak iletilmesi suretiyle gerçekleştirilen yayınlar olarak tanımlanır. Uydu yayınları temelde ücretsiz olarak görünse de, ancak sınırlı sayıda televizyon kanalını ücretsiz olarak izleyebilmek mümkündür. Günümüzün uydu yayıncılığı televizyon yayın platformları üzerine yapılandırılmıştır.

Akış televizyon yayınlarının birbirinden farklı türdeki programlarla sistematik bir şekilde ardı ardına dizilmesinden ortaya çıkar. Televizyonda akış, kesintiler yaratarak bölümleme ve sıralama olarak tanımlanır; televizyon yayınlarında akış, kesintiye uğrayan programların ardada sıralanarak bölümlemeler oluşturmasıdır. Romanın, öykünün, gazete yazısı veya haberinin, sinema filminin kendi içinde bütünlüklü yapısına karşın, televizyon bu tür görünürde bütünlüklü yapılar toplamından oluşan bir sürekliliğe sahiptir. Bu süreklilik de akış olarak nitelendirilir. Televizyonda akış konusunu ilk kez gündeme getiren kuramcı Raymond Williams’dır. O’na göre akış kavramı farklı programların sadece ardı ardına getirilmesi değildir, aksine “bizzat televizyona ait planlı bir yapı”dır. İzleyicilerin de televizyon izlemeyi bırakıp yeniden başlamaları televizyon akışını bireysel anlamda değiştiren bir durumdur.

Televizyon alanında çalışan kuramcıların tür kuramı doğrultusundaki görüşleri dört ana başlık altında toplanabilir:

- Tür sınır koyucu bir olgudur.

-Tür bir uzlaşı aracıdır.

-Tür bir endüstri ürünüdür.

-Tür geleneklere dayanan kültürel bir öğedir.

Televizyon programlarında tür kavramının ortaya konmasında, türe ait bu dört özelliğin ve bu özelliklere dayanarak televizyon program tür geleneklerinin açıklanması önem taşımaktadır.

İzlerkitle: Televizyon programının ulaştığı izleyici topluluğu olarak bilinir.

Ulusal yayın, bütün ülkenin yerleşik alanının %70'den az olmamak üzere gerçekleştirilen yayınlara verilen addır.