RADYO VE TELEVİZYON İŞLETMECİLİĞİ

Bir yayın dönemini kapsayan yayın planlamasına (veya yayın kalıbına) göre programların temini için çalışmalar başlar. Programların temininde 4 yöntem vardır:

•  Kurum içi yapımlar

•  Kurum dış ı yapımlar

•  Dış  kaynaklı programlar

•  Ortak yapımlar

“Yayın dönemi” kanalın belirlediği bir yıldaki yayın periyodunu ifade eder. Yeni yayın dönemleri Eylül-Ekim gibi başlayıp, Haziran-Temmuz aylarında sona erer.

Programların bölüm sayıları bir yayın dönemi boyunca çoğunlukla 3’er aylık ya da 6 aylık yayın periyoduna göre planlanır. 3 aylık bir yayın döneminde haftalık program adedi 13’tür.

Televizyon kanalının sahibinden izleyicisine, kanala içerik üreten yapımcılardan kanal çalış anlarına değin sayısız faktör yayın akış arına etki eder, ancak yayın akışı hazırlanırken göz önünde tutulan temel faktörler kanalın amacı, hedef kitle, yasalar, program türleri ve bütçedir.

Hedef kitle kavramı; bir televizyon kuruluşunun ya da bir program veya reklam veren sponsorun mesajlarının amacına ulaşması için en önemli gördüğü izleyici kümelerini ifade eder

Yayın akışında yasalara aykırı içerikler yerleştirilemez. Bütün ülkelerde radyo televizyon yayınlarını düzenleyen üst kuruluşlar olduğu gibi Türkiye’de de Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) radyo ve televizyon yayınlarına ilişkin bazı düzenlemeler getirmiştir.

Bütçe faktörünü göz önünde tutarak yayın akışı hazırlamak, bilgi, deneyim, gözlem yeteneğigerektirir. Toplumu gözlemek, rakip kanalları izlemek, televizyonculuktaki evrensel geliş meleri takip etmek, izleyici ölçümlerini incelemek, hedef kitle analizi yapmak, iyi bir yayın akışı hazırlamak için temel niteliklerdir.

Bob Mullan, yayın akışları oluştururken kullanılan stratejilerden birini “tekrar ve devamlılık oluşturma” olarak tanımlar

Sevilip beğenilen programlar izlenme oranları yüksek programlar, rakip kanallardaki aynı saatlerde yayınlanan daha güçlü yapımlar nedeniyle izleyici kaybına uğradığında, yayın gün ve saati değiştirilerek tekrar izleyicisinin kendini başka bir saatte bulması beklenen stratejiye koruma stratejisi denir.

“Yayın politikası” kanal sahipleri tarafından belirlenir ve bu kavram kanalın amaçları doğrultusunda izlenecek yol ve yöntemleri ifade etmek için kullanılır. Sahiplik özel medyada kanalın yayını için gerekli kaynağı sağlayan sermayedar, kişi, kurum ya da kuruluşlar olabilir; TRT ya da BBC örneğinde olduğu gibi kamu hizmeti yayın kurumlarında sahiplik kamuya aittir. Çünkü kamu hizmeti yayın kurumunun finansı kamu tarafından sağlanmaktadır.

Bir yayın dönemini kapsayan yayın planlamasına (veya yayın kalıbına) göre programların temini için çalışmalar başlar. Programların temininde 4 yöntem vardır:
• Kurum içi yapımlar
• Kurum dışı yapımlar
• Dış kaynaklı programlar
• Ortak yapımlar

“Yayın dönemi” kanalın belirlediği bir yıldaki yayın periyodunu ifade eder. Yeni yayın dönemleri Eylül-Ekim gibi başlayıp, Haziran-Temmuz aylarında sona erer. Yaz dönemi için çoğu zaman farklı planlamalar yapılır ve düşük maliyetler hedeflenir.

Ellis, yayın akışını (Schedule) televizyonda son yaratıcı eylem olarak niteler ve “Programlar, televizyonun yapı taşlarıysa, yayın akışı her bir program bloğuna anlamını veren yapıyı tamamlayan mimarlıktır.” der

Televizyon kanalının sahibinden izleyicisine, kanala içerik üreten yapımcılardan kanal çalışanlarına değin sayısız faktör yayın akışlarına etki eder, ancak yayın akışı hazırlanırken göz önünde tutulan temel faktörler kanalın amacı, hedef kitle, yasalar, program türleri ve bütçedir.

RTÜK, programları aşağıdaki ana başlıklara göre sınıflandırmış ve her bir başlığı ayrıntılı alt türlere ayırmıştır.
1. Haber
2. Spor Programları
3. Kültür Programları
4. Din ve Moral Programları
5. Eğitim programları
6. Bilgilendiren/Eğlendiren Programlar
7. Gerçek İnsan Hayatlarından Yola Çıkılarak Oluşturulan Programlar
8. Dramatik Programlar
9. Müzik Programları
10. Eğlence Programları
11. Program tanıtımları
12. Reklamlar
13. Diğer Tür Programlar

1. İzleyici eğilimleri
En önemli yayın akışı stratejisi hedef kitlenin tercihlerini dikkate alan ve hedef kitleye göre yapılan yayın akışı çalışmalarıdır. Hedef kitlenin demografik yapısı, tercihleri gibi bilgiler izleyici ölçümleri ile sağlanmaktadır.
İzleyici ölçümlerinin ortaya çıkışıyla birlikte televizyon kanalları “en yüksek izlenme oranını (reyting)” alma hedefine yönelmiş ve program stratejileri belirlenirken “reyting” almak amacı çok önemli hale gelmiştir. Bu ölçümler basit bir izleyici sayısı bildirmenin çok ötesine geçmiştir. Kullanılan örneklemin büyüklüğü ve tekniklerle izleyicilerin yaş, cinsiyet, sosyo- ekonomik statü, bölge, izlenme modeli vb. pek çok ayrıntı ölçülebilmekte ve kanallar bu bilgileri çeşitli karmaşık stratejileri için kullanmaktadır. Örneğin rakip kanalların daha çok kadın izleyiciye hitap ettiği varsayılan ve çok izlenen
dizilerinin karşına, erkek izleyiciyi hedef alan, ya da bu dizilerin izleyicisinden daha alt sosyo-kültürel kesimi hedefleyen yerli bir film konması ya da orta sınıf bir ailede çocukların tercihinin önemli olduğu varsayılarak çocukların hoşlanacağı bir programı yayınlamak gibi seçenekler uygulamaya koyulur. Örneğin Kanal D’de yayınlanan ve daha çok kadınlar tarafından izlenen “Öyle Bir Geçer Zaman Ki” adlı dizinin karşısına Show TV genç izleyiciyi ve çocukları hedef alan “Pis Yedili”yi yayınlarken TRT-1 tüm
aileyi hedefleyen komedi dizisi “Seksenler” ile rekabet etmektedir.

Bütün televizyon kanallarının yayın akışlarında tekrarlar vardır. Bunun başta gelen nedeni, asıl yayın saatinde yayınlanan programı izlemeyen kitleyi bir başka saatte yakalamaktır. Tekrar yayınların başka bir amacı ise kanalın maliyetini düşürmektir. İzleyici kitlesinin daha az televizyon izlediği gece yarısından sabaha kadar yayın akışları tekrar programlardan oluşur.

Yayın Kuşakları
Sabah kuşağı, gündüz kuşağı, akşam kuşağı, gece kuşağında hedef kitle değişiklik gösterdiği için yayın akışları da bu zaman dilimlerindeki hedef kitleye göre tasarlanır. Örneğin sabahları henüz evden çıkmamış erkek izleyici de hedef kitle olarak düşünüldüğünden sabah gazete haberlerinin okunduğu vb. haber programları yerleştirilir. Öğleye doğru ev hanımlarının ağırlıklı olduğu izleyici için kadınlara yönelik programlar yerleştirilir.

İzleyicinin henüz bilmediği yeni bir programın tanınmasını ve tutunmasını sağlamak için de çeşitli stratejiler uygulanır. Yeni bir program çok izlenen bir programın arkasına yerleştirilerek, önceki programı izleyenlerin yeni programı izlemesi ve tanıması düşünülebilir.