RADYO VE TELEVİZYON HABERCİLİĞİ

Sosyal sorumluluğu bir hayli yüklü olan medyanın, kültürün çağdaş değer ve normlarla yeniden şekillendirilmesine, toplumun kalkınmasına, toplumsal ve bireysel bilgi düzeyinin artmasına, bireylerin yeni yaşam formatları kazanmasına, kitlesel yaşamın gerektirdiği kuralları benimsemelerine yönelik pek çok işlevi bulunmaktadır.

Haber kaynaklarının gizliliğine ihanet etmemek.

Gazeteci, gerekli görüldüğü hallerde, habere ulaşabilmek amacıyla baskı, tehdit ve şantaj gibi yollara başvurabilir. Bu durum amirlerinin bilgisi dahilinde olmalıdır.

V numaralı seçenek kamu çalışanları etik sözleşmesine aittir.

Medyanın ve medya profesyonelinin davranışlarında ve mesleki uygulamalarında sahip olmaları gereken etik ilke ve değerlere sıkı sıkı bağlılık, toplumun sağlıklı yapılanması, tercih gücü kazanabilmesi ve hatta gelişimi açısından büyük önem arz etmektedir.

Gazetecilikte temel işlev gerçekleri bulup, bozmadan, abartmadan kamuoyuna yansıtmaktır. Gazeteciliğin temel ilkelerinden biri de haber ile haber ile yorum arasındaki belirgin ayrımın ortaya konularak bunların birbirleriyle karıştırılmasının engellenmesidir. Çünkü haber gerçeklere ve verilere dayalı bilgilenmedir. Yorum yazarın, yayımlayanın veya yayın şirketinin düşüncelerini, inançlarını, kişisel yargılarını içerir. Gazeteci insanoğlu adına konuşan, onun adına araştıran, vurgulayan, çözümleyen, çalışan kurumsal kişidir (Hobenberg, 1963).

Yasalar ve dini öğretiler bu anlamda yozlaşmayı engelleyen, sistemin işleyişini sağlayan ve bireyler arasında ve devletle birey arasında güven sağlayan önemli birer faktördür ancak bunların da bir işin icrası sırasında yeterli olmayabildiği görülmektedir. Bu nedenle meslek etiğine ihtiyaç vardır ve yozlaşmanın önündeki en önemli engelleyici unsurlardan birini oluşturmaktadır. Zira, bu mesleki etik ilkeleri ile bu noktada amaçlanan, hatalı davranış ve eğilimlerin engellenmesi, o mesleğin insanlara daha iyi hizmet vermesinin sağlanması ve mesleğin üyelerine, yaptıkları işin icrasında rehberlik sunmaktır.

Türk basınında da gazetecilik meslek ilkeleri çoğunlukla basın örgütleri ve kuruluşları tarafından oluşturulmuştur. Bunlar arasında Basın Konseyi’nin “Basın Meslek İlkeleri”, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin “Hak ve Sorumluluklar Bildirgesi”, Ekonomi Muhabirleri Derneği’nin “Etik İlkeleri”, Medya Etik Konseyi’nin “Etik İlkeleri” başlıca basın etik ilkeleridir. Ayrıca Doğan Medya Grubu’nun ilan etmiş olduğu “Doğan Medya Grubu Yayın İlkeleri” gibi basın kuruluşlarının sadece kendilerine bağlı medya kuruluşlarında çalışanların uymakla yükümlü olduğu etik ilkeleri de mevcuttur. Sözü geçen meslek kuruluşlarının genel olarak benimsediği etik ilkeleri soruda sıralanmıştır.

Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi adı altında bir bildirge hazırlamış ve burada “Gazetecinin Temel Görevleri ve İlkeleri” başlığı altında mesleki etik ilkelere yer vermiştir. Bu ilkeler şöyledir:
1. Halkın bilgi edinme hakkı uyarınca, gazeteci, kendi açısından sonuçları ne olursa
olsun, gerçeklere ve doğrulara saygı duymak ve uymak zorundadır.
2. Gazeteci; bilgi ve haber alma, yorum yapma ve eleştirme özgürlüklerini ne pahasına olursa olsun savunur.

O’Neil “Tıbbın içsel ve temel amacının sağlık olması gibi, önemli güncel olaylar hakkında gerçeği anlatmak da gazeteciliğin içsel ve temel amacıdır” sözüyle gerçeği anlatmanın gazetecilik mesleği için ne denli önemli olduğunu ifade etmiştir. Bu nedenle gazetecilik mesleğinin tanımı yapılırken çoğunlukla “doğruluk-dürüstlük” ilkesine değinilmektedir. Yapılan tanımlarda etik
ilkelerine ayrıca yer verilmesi meslek etik bilincinin oluşturulması açısından yardımcı olmaktadır (O’neil, 1998).

Doğru yanıt A seçeneğindedir. Doğruluk ve hakkaniyet ilkeleri gazetecilerin meslek ahlakı açısından yeterli olma­mıştır. Gazetecilerin hızlı ve doğru karar alabilmesi için ayrıntılı etik kodlara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu etik kodlar yaygın olarak, meslek mensupları tarafından oluşturulmuş­tur. Bunun dışında kamu yetkilileri tarafından belirlenmiş basın etik kuralları ve gazete sahipleri ya da yayıncıların oluşturduğu etik ilkeler de söz konusudur. Uluslararası alanda ise Birleşmiş Milletler gibi uluslararası kuruluşların ve uluslararası gazetecilik meslek ör­gütlerinin oluşturduğu meslek etik ilkeleri mevcuttur. Türk basınında da gazetecilik meslek ilkeleri çoğunlukla basın örgütleri ve kuruluşları tarafından oluşturulmuştur. Bunlar arasında Basın Konseyi’nin “Basın Meslek İlkeleri”, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin “Hak ve Sorumluluklar Bildirgesi”, Ekonomi Muhabir­leri Derneği’nin “Etik İlkeleri”, Medya Etik Konseyi’nin “Etik İlkeleri” başlıca basın etik il­keleridir. Ayrıca Doğan Medya Grubu’nun ilan etmiş olduğu “Doğan Medya Grubu Yayın Etik İlkeleri” vardır.

Doğru yanıt A seçeneğindedir. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu RTÜK ile Televizyon Yayıncıları Derneği, ya­yıncılığın güçlendirilmesi, kalitesinin yükseltilmesi, güvenirliğinin arttırılması ve yayın­cılık alanında yaşanan ve toplumun genelini etkileyen etik sorunlara çözüm getirilmesi amacıyla; yayın kuruluşları, sek­törel meslek örgütleri, akademisyenlerle ortak bir çalışma yapmıştır. Sektörel meslek örgütleri içinde Türkiye Gazeteciler Cemiyeti ve Basın konseyi de yer almaktadır. 12 maddeden oluşan “Yayıncılık Etik İlkeleri” nin 10 ve 11. Maddeleri kadın, genç ve çocuklarla ilgilidir. Bunlar; Kadınların sorunlarına duyarlı olmak ve kadınları nesneleştirmekten kaçınmak ve çocuk ve gençleri uygun olmayan içerikten korumaya özen göstermektir.

Doğru yanıt A seçeneğindedir. I ve II. Maddeler süreçle ilgilidir. Her meslek alanı zaman zaman kendi işleyiş, görev ve sorumlulukları konusunda tartışır. Bu meslek içi tartışma ve gözden geçirmeler, bir anlamda o mes­leğin yenilenmesi, çağa ve gelişmelere ayak uydurmasına yönelik ihtiyaçtan kaynaklanır. Bir işin, uğraş alanının, mesleğin doğru ve sağlıklı bir yenilenme yapabilmesi ise her mes­lek alanının kendi iç işleyişini yeniden gözden geçirmesi, görevlerini, sorumluluklarını ve fonksiyonlarını hem meslek ve hem de toplumsal düzeyde yeniden tartışması ile müm­kündür. Elbette meslek içi yapılan ve yapılması da bir zorunluluk olan bu değerlendirme ve yenilenme süreçleri, ortaya yeni sıkıntıların, sancıların çıkmasına da neden olabilir. Ancak eskisinden çok daha güçlü bir mesleki kimliğin, bütünleşmenin ve kurumsallaşmanın doğması da bu yolla sağlanır. Meslek içi özeleştiri ve denetimin işlevselleştirilmesinde, mesleki kurumsallaşmanın güç kazanmasında, topluma yönelik etkin, sorumlu, bilinçli bir mesleğe dönüşmesinde ve o mesleğin saygınlığının en üst düzeye taşınmasında, mesleğin mensupla­rına sunmak üzere bazı ölçütlere ve referanslara ihtiyaç bulunmaktadır.

Doğru yanıt A seçeneğindedir. Özellikle meslek hayatında, mesleğe kimlik, itibar ve verimlilik sağlayan standart dav­ranışların ne olduğunu anlatan etik sayesinde o iş ve meslek alanı çok daha güvenilir bir boyut kazanır. Etik ilkeler ile anlatılmak istenen, aslında bir ahlaki davranışın, keyfi bir davranış değil, bireyin yaptığı iş açısından kendisini sıkı biçimde denetim altında tutması ve bu ilkelere göre hareket etmesidir.Etiğe sahip olmak, toplumsal boyutta sıradanlaşma, sığlaşma ve her iş ya da ilişkiyi çıkarlara dayandırma unsuru olarak görmek gibi pek çok kişisel ve toplumsal hastalığının üstesinden gelinmesi ve aynı zamanda toplumun niteliğinin ve gelişmişliğinin de yüksel­mesi anlamına gelmektedir.

Doğru yanıt A seçeneğindedir. Temel işlevleri arasında bulunan eğitme işlevi burada etkili olmamaktadır. Medya, kamu hizmeti gören, sosyal sorumluluk ile donanmış bir araçlar bütünü ve profesyonel bir meslek alanıdır. Sahip olduğu nitelikleri ile hukuksal bağlayıcılıkları olan ancak bundan daha da önemlisi her etkinliği, her işlevi etik değerlerle donanmış bir mes­lek alanıdır. Medya en etkin gücünü haber verme işlevinden almaktadır. Doğru, çarpı­tılmamış, kişi haklarına, özel yaşama, yerel, ulusal ve evrensel değerlere saygılı, bireysel, kitlesel, ulusal özgürlükleri gözeten, bilgi ve görüntülerin kaynaktan geldiği gibi yayınlan­dığı, sorumluluk bilincinin asla terkedilmediği, yasaların çiğnenmediği haber ve yorum­culuk medyanın en temel etik ilkelerini oluşturmaktadır.

Medya bir diğer gücünü de Denetim ve Eleştiri işlevinden almaktadır. Demokratik parlamenter sistemlerde, kitle iletişim araçları, demokrasinin işleyişini kontrol eden en önemli denetim mekanizmasıdır ve bu denetim yetkisini halktan almaktadır. Dolayısıyla sorumlu olduğu kitleye karşı elde edeceği saygınlığın koşullarını yine yukarıda sıralandığı gibi, doğru, eksiksiz ve güvenilir haber vermesi oluşturmaktadır.

Etik, insanlara davranışlarında iyi olanla kötü olanın, insana yakışan ile yakışmayanın, doğru olan ile yanlış olanın ya da güzel ile çirkin olanın neler olduğunu, belirli bir çerçeve içinde ortaya koyan önermelerdir. Doğru cevap A''dır.

Bir öğretmenin dersten önce, anlatacağı konulara iyice hazırlanması öğrencilere bir şey öğretmedeki özenini ve doğru bilgiler aktarma amacını göstermektedir. Bu davranış öğretmenin mesleğine duyduğunu saygıyı, etiğini, kendi çıkarından önce öğrencilerin yararını düşündüğünü ifade eder. Doğru cevap B'dir.

Etik, hukuksal bir içerik ve yaptırıma sahip değildir ve hukuktan ayrılan yönü ile kişiyi özgür bırakır. doğru cevap C'dir.

Toplumun doğuşunu iş bölümüyle açıklayan Platon, bir çiftçinin tek başına yiyeceğini sağlayıp, evini inşa edip, elbisesini ve kundurasını yapmasının mümkün ve mantıklı olmayacağını söyleyen Platon'dur. Doğru cevap D'dir.

Etik bir önermedir, çünkü kişiyi iyi ile kötü, doğru ile yanlış, güzel ile çirkin, değerli kılan ile kılmayan davranış kuralları konusunda serbest bırakır ve sadece iyi olanı, güzel olanı, doğru olanı, yakışanı, değerli kılanı yapmasını önerir. Kişi bunları yapıp yapmamakta özgürdür İyi ile kötünün, doğru ile yanlışın, değerli kılan ya da değersizleştirenin ne olduğunu söyleyen Etik, bunu bir ilkeler manzumesi ile yaparken, insanları bu ilkeleri uygulamaya sadece davet eder ve onları davranışlarında serbest bırakır. Önceliği bireyin doğru davranışlarda bulunmasını sağlamak olduğu için, her şeyden öte bir rehber niteliği taşır. Diğer deyişle etik, doğru davranışlar için başvurulacak bir rehber, bir kılavuzdur. Son olarak etik için, ahlaki eylemlere ilişkin bir kuram olduğu ama bu kuramı bilgi üretmek adına değil, eylem üretmek adına geliştirdiği söylenebilir. Bu nedenle etik, yalnızca güzel ilkeleri bir kenara yazılı olarak bırakmak ya da bunları yayımlamaktan öteye geçmemek değildir. Doğrudan hayata geçirilmesi için üretilmiş ilkeler ve değerlerdir. Düşünülen doğru, ahlaklı, iyi ve güzel olan davranışın, günlük olarak iş ve meslek alanlarında da uygulanmasına yöneliktir. Etiğin işlevi belirli bir davranış biçimini yasaklamak değil, kişinin tercih özgürlüğüne saygı göstererek onun erdemli davranmasını beklemek ve bu erdemli davranışı da nasıl yapacağını, hangi koşullarda uygulayacağını söylemektir. Görüldüğü üzere tek doğru bilgi A’dır.