RADYO VE TELEVİZYON HABERCİLİĞİ

Her röportaj şu üç önemli öğeyi içermektedir: • Görüşmeci • Görüşülen • Dinleyici

Dinleyici bulmak diye bir aşama yoktur.

İnsanların birbirleriyle anlaşmak için sesli olarak konuştukları dile “konuşma dili” denir. Haberlerin sesli olarak birine anlatılıyormuşçasına sunulduğu radyo ve televizyon haberlerinde kullanılan konuşma dili tekniği, karşıdaki insanlarla
konuşuyormuş gibi haberi yazma temeline dayanır.

Haber girişleri, gazete ve dergi ya da radyo ve televizyonda olsun, haberin en önemli bölümünü oluşturmaktadır. Haberin giriş cümlesi dinleyicinin ve izleyicinin ilgisini/dikkatini, verilecek habere çekmesi açısından özenle hazırlanması gereken bölümdür.

Genelde radyo haberlerinde, ister kısa haberler ister haber programlar isterse haber bültenlerinde aşağıda sayılan giriş tipleri uygulanarak haberler kaleme alınır:
1. Kaynağı belirtilerek yazılan girişler
Örnek, Reuters’in haberine göre…
2. Yer belirterek yazılan girişler
Örnek, Portekiz’in başkenti Lizbon’da…
3. Zaman belirterek yazılan girişler
Örnek, saat 01.00’den sonra…
4. Zıtlık gösterilerek yazılan girişler
Örnek, Tırmanan terör sona erecek mi?
5. Soru sorarak başlayan girişler
Örnek, İki Almanya birleşecek mi?
6. Nükte ile başlayan girişler
Örnek, Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır.

Röportaj, Türkçe’de mülakat, görüşme, söyleşi hatta kimi kez karşılıklı sohbet ya da sorucevap sözcükleriyle kullanılmaktadır. Fransızca Rapportage sözcüğünden dilimize yerleşmiştir. Sözcüğün fiil hali haber verme, rapor verme anlamına gelen rapport sözcüğüdür.

Girgin de mülakat ve röportajın genelde birbirine karıştırıldığını ancak ikisi arasında önemli bazı farklar bulunduğunu belirtmektedir: Mülakat yöntemi, aslında bir kişiyle konuşma, konunun aydınlanması için sorulan sorular ve alınan yanıtlardır. Kişinin tutumunu ve fikirlerini öğrenmek amacıyla sorulan sorular ve alınan yanıtlarla konuyu aydınlığa çıkarmak, mülakatın özünü oluşturmaktadır.

Röportaj ve söyleşi birbirinden farklıdır. Türkiye’de sıklıkla karıştırılan iki türün arasındaki temel fark, röportajda gazetecinin kendi duygu ve düşüncelerini de aktarmasıdır. Oysa söyleşide bu yoktur. Gazeteci, röportajda daha aktiftir. Röportaj yapılan yer, kişi ve konu hakkında duygu ve düşüncelerini paylaşır, dilediği bir sıralamada röportajı yaptığı kişinin görüşlerini de aktarır. Söyleşide ise gazetecinin pasif olması, okuyucu söyleşi yapılan kişi arasından çekilmesi beklenir. Söyleşide gazetecinin duygu ve düşüncelerine yer verilmezken sadece soru ve cevaplara yer verilir.

Röportaj yaparken üç aşama olduğu söylenebilir. Bu aşamalar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
1. Röportaja hazırlık
2. Röportaj
3. Röportaj sonrası

Chenuaud ve Riboreau, radyo için hazırlanacak röportajlar için; belge toplamak, nerede aramalı, bağlantı kurmak, soruların hazırlanması gibi başlıklarda önemli aşamaları vurgulamaktadır

Röportajda ve röportajcıda aranan nitelikleri şöyledir:
• Röportajcı her şeyden önce gazeteci olmalı, habercilik kurallarını bilmelidir.
• Röportajcı iyi bir gözlemci olmalıdır.
• Röportaj, kesinlikle haber değeri özelliği taşımalı ve haber verecek nitelikte olmalıdır.
• Olay yeri, muhabirin arka planında mutlaka görülmelidir.
• Özlü ve kısa cümlelerle kesin ifade kullanılmalı, konu dağıtmamalı ve devrik cümlelerden kaçınılmalıdır.

Olay yerinde yapılan röportajlar, habere konu olan mekanda olaya tanık olmuş, olayın aktörü ya da olayla ilgili uzmanlığı olan kişi/kişilerle yapılan röportajlardır. Bu tür röportajlar, ekran karşısındaki izleyicilerin olayın geçtiği zamana ve mekana ilişkin yakınlık hissi duymalarına; bir anlamda olayın içinde hissetmelerine ve o an’a tanık olmalarına olanak sağlaması açısından bültenlerde sıklıkla tercih edilmektedir.