RADYO VE TELEVİZYON HABERCİLİĞİ

Haber radyoları yapım aşaması en ağır olan radyolardır. Personel sayısı bu yüzden fazladır. Yerel muhabirler, haber editörleri, sunucular, trafik raporcuları gibi pek çok sayıda elemana ihtiyaçları söz konusudur. Bunlara ek teknik donanım olarak radyo ve dış dünya ile iletişimin sağlanması adına bir yayın aracı, polis ve itfaiye takibi için tarayıcılar ve hatta belki helikopter bir haber radyosu için ihtiyaç duyulabilecek diğer unsurlardır. Doğru cevap E’dir.

Radyo haber metinleri yazılırken biçim açısından dikkat edilmesi gereken bazı kurallar vardır. Bu kuralları şöyle sıralamak mümkündür:

Görüldüğü üzere verilen maddelerin tamamı radyo haber metinleri yazılırken biçim açısından dikkat edilmesi gereken kurallar arasında bulunmaktadır. Doğru cevap E’dir.

Öncelikle haber, kendiliğinden oluşan ya da hazırlanan bir olgudur. Olay ve bilgilerin haber haline dönüştürülmesine haber yapma adı verilirken bu süreç, ‘araştırma’, ‘seçim’ ve ‘biçimlendirme’ olmak üzere toplam üç aşamada gerçekleşmektedir. Geliştirme ve sunum adıyla haber yapım süreçleri bulunmamaktadır. Doğru cevap C’dir.

Televizyon haberciliğinin yapısal özelliklerini göz önüne alarak yayın ve yapım sürecinde dikkat edilmesi gereken bazı kuralları şu şekilde sıralayabiliriz: Televizyon haberleri, izleyicinin hem gözüne hem kulağına hitap edecek şekilde hazırlanmalıdır. Televizyon haberciliğinde ilgili habere ait görüntü yoksa dahi yine görsel (grafik, animasyon vb.) unsurlarla desteklenerek hazırlanmalıdır. Televizyon haberciliğinde haberler mümkünse olaya tanıklık eden muhabir tarafından yazılmalı ya da ona bağlanılarak görüntü ve haber arasında güvenilir bir ilişki kurulmalıdır. Televizyon cihazını yeni açan izleyicilerin haberin başını kaçırmış olma ihtimaline karşın haberde kısa tekrarlara yer verilmelidir. Televizyon haberciliğinde eğer alınan görüntü sessiz ise dikkati arttırmak için ses unsurlarıyla desteklenmelidir. Televizyon haber yayıncılığında, stüdyodan ya da olay yerinden yapılan yayınlar farklı özellikler taşımaktadır. Görüldüğü üzere tek doğru ifade D seçeneğinde verilmiştir.

Televizyon haberciliğinde kurumsal, kamusal ve haber ajanslarının görüntü kaynaklarının dışında ilgili olayla ilgili cep telefonu ve güvenlik kamerası gibi cihazlar yoluyla elde edilen görüntüler de önemli görsel kaynaklardandır. Spikerler ise bu kaynaklardan biri değildir. Doğru cevap A’dır.

Kadraj: Fotoğraf makinası ya da kameranın vizöründen görünen her şeyi kapsayan görüntü çerçevesidir. Dolgu çekim: Televizyon haberine konu edilen olay, kişi ya da yerlerin/mekânların çeşitli açılarla kamera kaydının alınmasıdır. Dolgu görüntüler ilgili haber görüntüsünü desteklemek amacıyla görsel kaynak olarak kullanılırlar. Canlandırma: Televizyon haberciliği içerisinde haberle ilgili olarak görüntüye ulaşılamaması ya da olaya fiilen mağdur, tanık ya da suçlu olarak karışan kişilerin kişisel bilgilerini korumak amacıyla profesyonel oyuncular yoluyla canlandırmasının yapıldığı görüntü kaynağı türüdür. Özel Haber: Muhabirin kişisel gayretleri sonucunda özel uzmanlık gerektirmeyen, sadece olaya tanıklık etmiş kişilerin olay ile ilgili bilgileri çerçevesinde alınan röportajlar yoluyla üretilen haber türüdür. Perfore: Haber metninin seslendirilmesidir. Doğru cevap B’dir.

Televizyon haberleri sunuluş formatlarına göre epizodik ve tematik olarak ayrılmaktadır. Epizodik haber formatında çerçeve, belirli bir durumun incelenmesi ya da belirli bir olaya yönelik haber verilmesi şeklindedir. Adli olay ve kaza haberlerini bu formata örnek olarak verebiliriz. Tematik haber formatında ise olaylara düşünsel bir boyut katılarak, kamuyu ilgilendiren sorunlar daha genel ve soyut olarak verilmektedir. Örneğin; kamusal olarak bir grubu ilgilendiren sosyal yardım haberleri. Doğru cevap A’dır.

Prompter: Stüdyolarda genellikle haber sunucularının ya da program sırasında konuşmacıların kameraya bakarken programla ilgili metni okumasını sağlayan cihazdır. Televizyon haberciliği içerisinde kullanılan haber otomasyon sistemleri haberin yayın ve yapım süreçlerini hızlandıran ve anında müdahalelere izin veren profesyonel haber yazılımlarıdır. Perfore: Haber metninin seslendirilmesidir. Sosyal ve çevrimiçi görsel medya: İnternet üzerinde siyasi, kültürel figürlerin kişisel hesaplarından yaptığı açıklamalar ya da habere konu edilen kurumları resmi olarak temsil eden sosyal medya hesaplarından yapılan yazılı/görsel açıklamaların, resimlerin, videoların haber kaynağı olarak kullanıldığı türdür. Doğru cevap B’dir.

Birincil ses kullanımında, ana ses olarak tercih edilen sesler aşağıda belirtilmiştir.

Perfore: Haber metninin seslendirilmesidir.

Muhabir Anonsları: Alanda olay takibi yapan habercilerin “olay anında” izleyicilere hitaben yaptıkları açıklayıcı/bilgilendirici konuşmaları ifade eder.

Ses/Mikrofon Sesi: Kameranın 1. kanal sesini ifade eder; ana ses kaynağına yönlendirilmiş mikrofondan gelen seslerdir.

Sunucu/DSF: Daha önce de açıklanan DSF (doğal ses fonda), tipindeki haber seslendirmesinin sunucu tarafından canlı olarak yapılmasıdır.

Seslendirme: Dublaj olarak da ifade edilen bu seslendirme, genellikle yabancı dilde konuşan kişilerin konuşmalarının üzerine yapılan seslendirmeyi açıklar.

Doğal Ses 1. Kanal: Kameranın 2. kanalındaki doğal ses (efekt) mikrofonundan gelen dış seslerin birinci kanalda ana ses olarak kullanılmasını ifade eder. Seslendirmenin olmadığı bölümlerde olaya ait doğal seslerin yükseltilip izleyiciye aktarılmasıdır.

Müzik 1. Kanal: Haberde kullanılan müziğin ana ses olarak kullanılmasıdır.

Ana ses kaynaklarının altında düşük seviyede tutulan iki tür ses kullanımını kapsamaktadır. Bunlar yukarıda açıklaması yapılan doğal ses ve müziktir. Ana sesin altında belli bir seviyede tutularak (ana sesi bastırmayacak seviyede) dip ses biçiminde kullanılan seslerdir.

Görüldüğü üzere dip ses ana sesler arasında bulunmamaktadır. Doğru cevap D’dir.

Televizyon haberciliğinde bir diğer önemli nokta, sunumu gerçekleştiren kişilerdir. Haber bültenlerinde açılışı onlar yapmakta ve haberler arası geçişlerde tekrar izleyicilerin karşısına çıkmaktadırlar. Bir televizyon haber spikerinin sesi, duruşu programın akışını gidişatını etkileyebildiği gibi haber spikerlerinin somurtkan, çok neşeli ya da çabuk sinirlenen kişiler olması da söz konusu olamaz. Bu kişilerin otorite sahibi, becerikli ve olumsuz bir olay sonrası olayları toplama yeteneğine sahip kişiler olması gerekmektedir. Doğru cevap C’dir.

Televizyon haberleri genellikle konuşma diliyle yazılan, ses, görüntü ve yazılı unsurların bir arada bulunduğu bültenlerden oluşmaktadır. Televizyon haberciliğinin yapısal özelliklerini göz önüne alarak yayın ve yapım sürecinde dikkat edilmesi gereken bazı kuralları şu şekilde sıralayabiliriz:
• Televizyon haberleri, izleyicinin hem gözüne hem kulağına hitap edecek şekilde
hazırlanmalıdır.
• Televizyon haberciliğinde ilgili habere ait görüntü yoksa dahi yine görsel (grafik, animasyon vb.) unsurlarla desteklenerek hazırlanmalıdır.
• Televizyon haberciliğinde haberler mümkünse olaya tanıklık eden muhabir tarafından yazılmalı ya da ona bağlanılarak görüntü ve haber arasında güvenilir bir ilişki kurulmalıdır.
• Televizyon cihazını yeni açan izleyicilerin haberin başını kaçırmış olma ihtimaline
karşın haberde kısa tekrarlara yer verilmelidir.
• Televizyon haberciliğinde eğer alınan görüntü sessiz ise dikkati arttırmak için ses unsurlarıyla desteklenmelidir.
• Televizyon haber yayıncılığında, stüdyodan ya da olay yerinden yapılan yayınlar
farklı özellikler taşımaktadır.

Radyo haberleri dinleyicinin aklındaki resimlerle şekillendiğinden, olayların son derece açık yalın ve genel anlatım biçimleriyle sunulması gerekir. Cevap "C" seçeneğidir.

Bir televizyon haber bülteni şu bölümlerden oluşur:
• Program Jeneriği
• Spikerin açılış konuşması ve haber özetleri
• Bültende yer alan ilk haber en önemli haberdir.
• Spikerin ilgili haberi sunumu.
• Haberler ses ve görüntü unsurları, efektler, diğer görsel malzemeler ve canlı bağlantılardan alınan görüntüler yoluyla desteklenir ve tamamlanır.
• Haberin son kelimesi son görüntü ile son bulur.
• Bazı televizyon kanallarında yayınlanan bültenlerin sonunda, ana haber spikeri ya da bir gazetecinin gündemdeki olayları yorumladığı bölümler de bulunur.
• Spor ve hava durumu ile ilgili haberler ayrı bir sunucu ve ayrı bir bölüm içerisinde verilirler.

Özel Haber: Muhabirin kişisel gayretleri sonucunda özel
uzmanlık gerektirmeyen, sadece olaya tanıklık etmiş kişilerin olay
ile ilgili bilgileri çerçevesinde alınan röportajlar yoluyla üretilen haber türüdür.

Dolgu Çekim, televizyon haberine konu edilen olay, kişi ya da yerlerin/mekânların çeşitli açılarla kamera kaydının alınmasıdır. Dolgu görüntüler ilgili haber görüntüsünü desteklemek amacıyla görsel kaynak olarak kullanılırlar.

Canlandırma: Televizyon haberciliği içerisinde haberle ilgili olarak görüntüye ulaşılamaması ya da olaya fiilen mağdur, tanık ya da suçlu olarak karışan kişilerin kişisel bilgilerini korumak amacıyla profesyonel oyuncular yoluyla canlandırmasının yapıldığı görüntü kaynağı türüdür. Bu yöntem haberin objektifliği açısından pek çok etik sorunu barındırdığı için kullanımı gün geçtikçe azalmaktadır.

Tematik haber formatında ise olaylara düşünsel bir boyut katılarak, kamuyu ilgilendiren sorunlar daha genel ve soyut olarak verilmektedir. Örneğin; kamusal
olarak bir grubu ilgilendiren sosyal yardım haberleri.

Doğal Ses 1. Kanal: Kameranın 2. kanalındaki doğal ses (efekt) mikrofonundan gelen dış seslerin birinci kanalda ana ses olarak kullanılmasını ifade eder. Seslendirmenin olmadığı bölümlerde olaya ait doğal seslerin yükseltilip izleyiciye aktarılmasıdır.

Dip Ses: Ses cihazlarında dinlenilen müzik sinyalinin dışında, genellikle ses seviyesi düşükken duyulan seslerin genel adıdır.

Kadraj: Fotoğraf makinası ya da kameranın vizöründen görünen her şeyi kapsayan görüntü çerçevesidir.

Prompter stüdyolarda genellikle haber sunucularının ya da program sırasında konuşmacıların kameraya bakarken programla ilgili metni okumasını sağlayan cihazdır. Doğru cevap D’dir.