RADYO VE TELEVİZYON HABERCİLİĞİ

Canlı yayının özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür.

a) Hangi teknik kullanılırsa kullanılsın canlı yayın, televizyon haberciliğinin en güçlü alanıdır.

b) Televizyon haberciliğine yüksek standartlar sağlamaktadır.

c) Heyecan vericidir.

d) İzleyiciyi tarihe “görgü tanıklığı” etmektedir.

e) Nesneldir.

f) Olayları meydana geldikleri mekanda ve zamanda izleme olanağı vermektedir.

g) Televizyon haberciliğinin görüntüye en fazla gereksinim duyduğu alandır.

h) Pahalıdır; bu nedenle son derece önemli ve ilginç olaylar olduğunda başvurulan bir türdür.

i) İzleyicileri etkilemesi açısından televizyon haberciliğine yazılı basın karşısında üstünlük sağlamaktadır.

Canlı yayın, televizyon haberciliğinde haber program türlerinden biridir.

Canlı Yayın: Radyo ve televizyonda, izleyicilerin ve dinleyicilerin olayları olduğu anda ve mekanda izleyebildiği ve duyabildiği yayın tekniğidir.

Haber konularına ilişkin programdaki katılımcı kişilerin yorum ve bakış açılarını dile getirebildikleri haber program türüne haber yorum programları adı verilir.

Radyo kanallarının yayın akış planlarındaki en önemli zaman dilimi olan prime-time kuşağında (en çok dinlenen zaman dilimi) yer alan ve genellikle 10- 15 dakikalık bir süreyi kapsayan günün ulusal ve uluslararası siyasi, ekonomik, sosyal/kültürel gelişmelerinin aktarıldığı en önemli haber bültenlerine ana haber bültenleri adı verilir.

Haber Belgesel Programı

Televizyon haber programları başlığı altında tanımlandığı üzere radyoda da belgesel, haber değeri taşıyan bir olayın tüm süreçlerini ele alan, herhangi bir değişiklik yapmadan, geçmiş süreçlerini detayları ile dinleyicilere aktaran program türüdür. Radyo haber belgeselinde derinlemesine araştırma yöntemiyle programa konu olan olay, durum ya da kişinin araştırılması ve belgelere dayanarak dinleyiciye aktarılması temel gerekliliktir. Eş deyişle; bu araştırmanın, belgelere dayalı olması ve içeriğinin bu iki özellik üzerine kurulması gerekmektedir. Diğer haber program türlerinde olduğu gibi, konuya ilişkin farklı bakış açılarına, karşıt görüşlere de belgesel içinde yer verilmelidir.

Radyoda haber belgeselleri hazırlarken, tıpkı televizyonda arşiv görüntülerin kullanılması gibi, arşiv bant ses kayıtlarına, röportajlarına yer verilmesi gerçekliği ve ikna ediciliği arttırmak açısından büyük önem taşımaktadır. Belgesele konu olan kişi, olay ya da durum her ne ise, belirli bir tarihsel kronoloji içinde ve sırasıyla verilmelidir. Dinleyici, bir anlamda tarihin geçmişine doğru bir yolculuğa çıkmalı ve dramatizasyonun içinde kendini bulmalıdır. Radyoda bu dramatizasyonu yaratabilmek için özellikle belgesellerde, seslendirmelerin ve efektlerin etkisi de göz ardı edilmemelidir.

Tartışma ve Yorum Programları

Programı yöneten bir sunucu/haberci, ele alınan konuya ilişkin uzman kişi ya da kişiler etrafında geçen tartışma programları, radyo başındaki dinleyiciler açısından heyecanı daha yüksek olarak değerlendirilir. Tarafsız bir sunucu/haberci yönetimindeki tartışma ve yorum programlarında karşıt görüşlerin açıklanması ve ele alınan konunun farklı bakış açılarıyla değerlendirilmesi amaçlanır. Bununla birlikte, stüdyodaki konuklara telefon bağlantısı ile soruların ya da görüşlerin dinleyiciler tarafından yöneltilebildiği bir program türü de mevcuttur. Yine benzer şekilde sunucu/haberci, dinleyicilerin sorularına göre konunun uzmanı olan konuklarına söz hakkı vererek, kişisel görüş ve değerlendirmelerini açıklamalarına olanak tanır.

Televizyonda olduğu gibi radyoda da tartışma ve yorum haber programının olmasının temel nedeni, haberin tarafsızlık ilkesinin ihlal edilmesini engellemektir; çünkü radyo haber bültenleri de kuşkusuz genel habercilik ilkeleri çerçevesinde hazırlanır ve sunulur. Haber bültenlerinde daha önce de değinildiği üzere, zaman kısıtlaması olması nedeniyle gündemde öne çıkan ve kamuoyunun bilmek istediği düşünülen konu ve gelişmeler radyoda da, bu program içerikleri ile verilir.

Programların konu yelpazesi oldukça geniştir. Yorum ve tartışma programlarında ekonomi ve siyasetin yanı sıra sanat, spor, magazin gibi pek çok farklı içerik yer alabilmektedir. Önemli olan, belirlenmiş konu üzerinde uzmanlığı ve birikimi olan kişilerin bireysel görüşlerini paylaşmaları ve konuyu pek çok açıdan değerlendirerek dinleyicinin aydınlanmasını sağlayabilmektir.

Açık Oturum

Hatırlanacağı üzere geniş kapsamlı haber programları, günlük haber bültenlerindeki zaman sınırlaması nedeniyle tercih edilen programlardı. 40- 50 dakikalık haber bültenlerinde gündemdeki ulusal ve uluslararası gelişme ve haberlerin kuşkusuz tüm boyutlarıyla ele alınması ve uzun uzadıya farklı bakış açıları ile değerlendirilmesi de mümkün değildir. İşte açık oturum haber programları bu ihtiyacı ortadan kaldırmaya yönelik olarak, konuya ilişkin uzman kişilerin görüşlerinin yer aldığı, konuların değişik bakış açılarıyla masaya yatırıldığı haber program türüdür. Tartışma türünde gelişen, konu seçimi ve zaman kısıtlaması nedeniyle ön araştırma ve hazırlık yapmayı gerektiren program türüdür. Gündeme ilişkin ya da kamuoyu tarafından merak edilen ya da tartışılan bir konu seçmek, oturumu başarıyla yönetecek bir sunucu, canlı ve etkin konuşmacılar, konuyla ilgili uzman kişiler ve teknik bir kadro başarılı bir haber programı gerçekleştirebilmek için en temel unsurlardır. Genellikle her açık oturum programında tek bir konu üzerine yoğunlaşılır ve diğer türlere göre programın daha resmi bir işleyiş süreci bulunmaktadır. Bu nedenle açık oturum programlarında genellikle siyaset, ekonomi gibi gündem konuları üzerinde odaklanılır. Konuşmacılar ve program sunucusunun dışında stüdyoda katılımcı dinleyici konuklar, genellikle, yer almaz.

Radyo ve televizyonda günün önemli gelişmelerinin belli zaman aralıklarıyla özet biçimde sunulduğu haber bültenine ara haber bülteni adı verilir.

Radyo ve televizyonda günün önemli gelişmelerinin geniş biçimde sunulduğu haber bültenine ana haber bülteni adı verilir.

Haber programları; güncel, toplumun ilgisini çekebilecek ya da toplumun ilgisinin çekilmek istendiği konular üzerinde derinlemesine araştırma yapılarak, olayın her yönünün ortaya çıkarılması amacıyla hazırlanır. Haber programları, düz program çeşidine girer. Düz programlarda, anlatımı ağırlıklı olarak kullanmak, efekt, müzik ve oyunlaştırma (canlandırma) yöntemlerine başvurmamak esastır. Ancak çok zorunlu durumlarda, bu kural dikkate alınmayabilir. Haber programları tasarlanıp düzenlenirken, temel izleyici kitlesi saptanmalıdır. Ancak unutulmaması gereken önemli bir konu da şudur: Her ne kadar belirli bir kitle hedef alınsa da izleyici kitle, geniş bir yelpazeden oluşur. Hedef kitlenin belirlenmesi, bu kitlenin özelliklerine göre sunuş biçimini ve programla ilgili tüm çalışmaları belirleyecek temel etken olacaktır. Görüldüğü üzere C şıkkı yanlış verilmiştir.

Televizyonda haber programlarını genel olarak canlı yayın, günlük ana ve ara haber bültenleri, açık oturum, tartışma programları, geniş kapsamlı haber programları, yorum programları ve haber belgeselleri şeklinde gruplandırmak mümkündür. Görüldüğü üzere röportajlar, televizyon değil radyo program türüdür. Doğru cevap C’dir.

Canlı yayının özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür:

a) Hangi teknik kullanılırsa kullanılsın canlı yayın, televizyon haberciliğinin en güçlü alanıdır.

b) Televizyon haberciliğine yüksek standartlar sağlamaktadır.

c) Heyecan vericidir.

d) İzleyiciyi tarihe “görgü tanıklığı” etmektedir.

e) Nesneldir.

f) Olayları meydana geldikleri mekanda ve zamanda izleme olanağı vermektedir.

g) Televizyon haberciliğinin görüntüye en fazla gereksinim duyduğu alandır.

h) Pahalıdır; bu nedenle son derece önemli ve ilginç olaylar olduğunda başvurulan bir türdür.

i) İzleyicileri etkilemesi açısından televizyon haberciliğine yazılı basın karşısında üstünlük sağlamaktadır.

Görüldüğü üzere sadece II ve III. maddeler doğru verilmiştir. Doğru cevap B’dir.

Geniş kapsamlı haber programları, açık oturum, televizyon haber magazinleri ve haber belgeseli olarak üç farklı grupta toplanmaktadır. Doğru cevap B’dir.

Açık Oturum: Belirli bir gündem haber konusunun, farklı kişilerce ve bakış açılarıyla ele alındığı haber program türüdür. Doğru cevap B’dir.

Haber değeri taşıyan bir olayın tüm süreçlerini/kişilerini ele alan; herhangi bir değişiklik yapmadan, geçmiş süreçlerini detayları ile izleyiciye aktaran program türü haber belgeselleridir. Belgelere dayalı olması, derinlemesine bir araştırma yöntemiyle olay, durum ya da kişinin araştırılması, en önemlisi de ispatlanabilir bir içeriğe sahip olması gerekmektedir. Tıpkı yorum ya da tartışma programlarında olduğu gibi, konuya ilişkin farklı bakış açılarına, karşıt görüşlere de belgesel içinde yer verilmelidir. Doğru cevap A’dır.

Radyoda haber programlarını genel olarak, canlı yayın, günlük ana ve ara haber bültenleri, açık oturum, tartışma ve yorum programları, röportajlar ve haber belgeselleri şeklinde gruplandırmak mümkündür. Doğru cevap E’dir.

Radyoda ana haber bültenlerinin saatleri, televizyona göre farklılık gösterebilmektedir. Televizyonda genellikle ev halkının büyük çoğunluğunun evde olduğu zamanlar ana haber bülteni saatleri olurken, radyoda genellikle böyle bir uygulama yoktur; çünkü radyo hemen her mekân ve ortamda dinlenebilen, taşınabilen bir araçtır ve televizyona göre daha bireyseldir. Radyoda da ana haber bültenlerinin dışında, günün gelişen olaylarının aktarıldığı ara haber bültenleri yayınlanmaktadır. Ara haber bültenleri 3-5 dakikalık bir zaman dilimini kapsamaktadır. Haberler genellikle fazla detaya girilmeden spot başlıklar halinde verilir. Gün boyunca ara haber bültenlerinde derlenen ve sunulan haberler, ana haber bültenlerinde derinlemesine verilir. Ana haber bültenlerinde gündemdeki konulara ilişkin olarak zaman zaman uzman kişi ya da kişilerden görüş alınması üzere, gerek stüdyodan gerekse telefon bağlantıları aracılığı ile dinleyicilere bilgi aktarımı gerçekleştirilir. Görüldüğü üzere sadece ilk iki madde radyo ara haber bültenlerinin özellikleri arasındadır. Doğru cevap A’dır.

Haber Röportaj Programları: Belirli bir haber konusuna ilişkin katılımcı kişilere soru sorularak, detaylı ve derinlemesine görüşlerin alındığı haber program türüdür. Röportaj, belirli bir konu üzerinde konu ile ilgili görüşleri alınmak istenen kişiye belirlenen planlama çerçevesinde sorular sorulması ve kişinin görüş, düşünce, yorum ve değerlendirmelerinin alınmasıdır. Haber röportaj programlarında, odak nokta olarak seçilen haber konusu hakkında sunucunun/habercinin önceden sorulara ve konuk konuşmacıya dair hazırlık yapması en temel gerekliliklerdendir. Soruların önceden hazırlanması, zamanı doğru kullanmak konusunda önemli bir noktadır. Elbette, röportaj esnasında da geliştirilen sorular olabilir; ancak, özellikle canlı yayın sürecinde konunun, konuşmacı konuğun ve dinleyicinin dikkatinin dağılmasını engellemek üzere önceden hazırlanan soru metnine bağlı kalmak yerinde olacaktır. Doğru cevap D’dir.

Radyoda haber belgeselleri hazırlarken, tıpkı televizyonda arşiv görüntülerin kullanılması gibi, arşiv bant ses kayıtlarına, röportajlarına yer verilmesi gerçekliği ve ikna ediciliği arttırmak açısından büyük önem taşımaktadır. Belgesele konu olan kişi, olay ya da durum her ne ise, belirli bir tarihsel kronoloji içinde ve sırasıyla verilmelidir. Dinleyici, bir anlamda tarihin geçmişine doğru bir yolculuğa çıkmalı ve dramatizasyonun içinde kendini bulmalıdır. Radyoda bu dramatizasyonu yaratabilmek için özellikle belgesellerde, seslendirmelerin ve efektlerin etkisi de göz ardı edilmemelidir. Doğru cevap E’dir.