RADYO VE TELEVİZYON HABERCİLİĞİ

Türk Dil Kurumu radyo yayınını, “elektrik dalgaların özelliğinden yararlanarak seslerin iletilmesi” olarak tanımlamaktadır.

Radyo, her mekânda ve her durumda rahatlıkla dinlenebilme, küçük, taşınabilir ve her şeyden önemlisi de ucuz olma gibi üstünlükleri/özellikleri ile kısa sürede döneminin en popüler kitle iletişim aracı olmuştur.

Radyonun Türkiye serüvenine baktığımızda, başlangıçta radyoya basının görmüş olduğu işlev gibi “ulusu, kültürel olarak birleştirme” işlevi yüklenmiştir.

70’li yılların sonuna değin, hemen hemen tüm dünyada devlet kontrolünde olan televizyon yayınlarında genellikle halkı eğitmek amaç edinilmiş; ticari bir kazanç elde edilmesine dönük yatırımlar yapılsa da televizyonculuk genellikle bir işletme olarak değil, kamusal bir yapı olarak görülmüştür.

Bu altüst oluş, kamu yayıncılarının da bir parçası oldukları yeni bir yayıncılık ortamının oluşmasına neden olmuştur (Mutlu, 2001:28).

Haber ile eğlencenin karışımı, melez bir tür olan infotainment türü habercilik geniş bir yayılıma ulaşmıştır. İngilizce bilgi (info-rmation) ve eğlence (enter-tainment) sözcüklerinden türetilen “infotainment” habercilikte, gerçekle kurgu birbirine karışmış ve yaşanan olaylar bir medya gösterisine dönüştürülerek, daha fazla ilgi çekmeleri sağlanmıştır.

Haber ile eğlencenin karışımı, melez bir tür olan infotainment türü habercilik geniş bir yayılıma ulaşmıştır. Geleneksel habercilik anlayışından farklı, eğlenceyi arttıracak pek çok yenilik içeren bu habercilik türü, adeta “film tadında” bir sunum gerçekleştirmekte ve haberi bir şova dönüştürmektedir.

ABD’de 1 Haziran 1980 tarihinde yayın hayatına başlayan CNN televizyonu, 24 saat haber sunumuyla televizyon haberciliğinde yeni bir dönem açmıştır

TRT’nin ilk televizyon yayını Ankara Mithatpaşa Caddesi’ndeki iki binanın bodrum katında bulunan stüdyodan 31 Ocak 1968 günü siyah beyaz olarak 19.30’da gerçekleşmiştir.

Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de televizyon haberciliği, radyo haberciliğinin devamı olarak ortaya çıkmıştır. Türkiye radyolarında ajans ağırlıklı hazırlanan haberler, başlangıçta televizyona da benzer şekilde uyarlanmıştır.

Doğru cevap A seçeneğindedir. Özel radyoların kamuoyunda popülerleşmesi ve bu gelişime eşlik eden bir yasanın olma­ması üzerine, 1993 yılında Ulaştırma Bakanlığı yurt içinden yayın yapan radyoları kapat­ma kararı almış ve bu karar ülke genelinde “siyah kurdele” ile özdeşleşen pek çok protesto gösterisine neden olmuştur. Bu yasak, 1993 Temmuz’unda Anayasa’nın 133. maddesinin değiştirilmesi ve özel radyo televizyon yayınlarının yasal hale gelmesiyle ortadan kalkmıştır.

Doğru cevap A seçeneğindedir. Gelişen teknoloji, televizyon haberlerindeki rating amaçlı öğeleri arttırmış ve tek­nolojiyi daha etkili kullanan haber bültenleri diğerlerinin önüne geçmiştir. Alt yazı (KJ) kullanımı, özel görüntü efektleri, etkili dış ses ve gerektiğinde doğal ses kullanımı, ay­rıca kurumsal kimlik öğeleri haberlerin sunumunu güçlendirmektedir. Bunun yanı sıra stüdyolar da son yıllarda fark yaratan öğelerden biri olarak dikkat çekmektedir.

Doğru cevap A seçeneğindedir. Elektronik tarama tekniği kullanılarak yapılan ilk düzenli televizyon yayını 1936 yılında İngiltere’de başlamıştır. Londra’da Alexandre Palace’de kurulan televizyon stüdyosundan yapılan bu yayın büyük ilgi uyandırmıştır. An­cak yapılan yayınlar, alıcı sayısının az oluşundan dolayı, geniş seyirci kitleleri tarafından izlenememiştir. İngiltere’den sonra televizyon yayınlarını başlatan ikinci ülke ABD’dir.

Doğru cevap A seçeneğindedir. 80’li yıllardan itibaren reality show türü, haberlerde daha yoğun kullanılmış ve bu da haberin meta değerini yükselten öğelerin başında gelmiştir. Bu türün ABD’de yayınlanan ilk örneği olan Cops’un yüksek izlenme oranı yakalaması üzerine benzerleri kısa zaman­da dünya televizyonlarında yayınlanmaya başlamıştır. Reality showlar gerçeğe dayalı ko­nuların kurmaca yöntemlerle anlatıldığı ilk tür olmuştur. Bu programlarda konular başı, ortası ve sonu olan öyküler şeklinde anlatılmakta; en düşük kültürel paydayı yakalamak üzere basit bir üslup kullanılmakta, olaya dayalı konular seçilmekte ve canlandırmalara başvurulmaktadır. Görüntü, ses ve kurgu özelliği açısından da geleneksel haber program­larından farklı olan reality showlarda sallantılı görüntü, çerçeveleme problemleri, netliğin geçici olarak kaybolması, düşük ses kalitesi gibi yöntemler gerçekliği kanıtlamakta bir pa­ketleme yöntemi olarak kullanılmaktadır.

 

Doğru cevap A seçeneğindedir. Özel radyoculuğun başlamasından sonraki dönem içerisinde Türkiye’de özgün radyo haberciliğinin yapılması için gereken maddi koşullar oluşamamıştır. Radyo haberi, büyük grupların radyolarında aynı gruba ait televizyonun haber bültenlerinin aynen yayınlandığı ya da gazetelerin parça parça okun­duğu karmaşık ve parçalanmış bir yapıya dönüşmüştür. Bu yapı sebebiyle 1990’lı yıllarda özel radyoların demokrasiye ve çoksesliliğe yapacakları katkılar tartışılırken, günümüzde ticarileşmenin radyonun özgürleştirici bütün özelliklerini elinden alabileceği gerçeği apa­çık ortaya çıkmıştır. Radyo gibi yaygın bir haber mecrasının tek başına haber üretemez duruma gelmesi, ülkemizde tekseslilik olgusunun yükselişinin de bir göstergesidir. Rad­yonun, diğer haber araçlarına bağımlı hale gelmesi, gelecekte radyo haberinin tamamen ortadan kalkabileceğinin işaretlerini vermektedir.

Doğru cevap A seçeneğindedir. Özel radyoların ticari kaygıları radyolarda habere ve haber­ciye yatırım yapılmasını engellemektedir. Özel radyoların haber saatleri, süreleri ve haber kadroları hep bu ekonomik kaygılar çerçevesinde şekillenmektedir. Radyo haberi, bü­yük grupların radyolarında aynı gruba ait televizyonun ha­ber bültenlerinin aynen yayınlandığı ya da gazetelerin parça parça okunduğu karmaşık ve parçalanmış bir yapıya dönüş­müştür. Bu dönemde radyo haberleri prestij kaybetmişler ve diğer kitle iletişim araçlarının gölgesinde kalmışlardır. Rad­yoculuk alanında yaşanan teknolojik gelişme, radyo yayıncı­lığına dönük hacimli bir katkıya dönüşmemiş aksine bir iki kişinin döndürebileceği neredeyse kişisel radyoların oluşma­sına neden olmuştur. Bu yaklaşım haber aktarım biçimlerine de yansımış radyolar haber merkezleri kurmak yerine ajans­lardan alınan bilgilerin aktarıldığı 90 saniyelik haber bülten­leri ile yetinen ya da hiç haber vermeme yönünde bir tercihte bulunan bir yayıncılığı benimsemiştir. Pek çok radyoda ha­ber kadroları bulunmamakta, ajanslardan derlenen haberleri okuyan spikerler habercilik açısından yeterli bulunmaktadır.

Doğru cevap A seçeneğindedir. Radyo, her mekânda ve her durumda rahatlıkla dinlenebil­me, küçük ve taşınabilir olma, her şeyden önemlisi de ucuz olma gibi üstünlükleri ile kısa sürede döneminin en popüler kitle iletişim aracı olmuştur. Özellikle televizyonun kitle­selleşmesine kadar en yaygın kitle iletişim aracı olan radyo toplumun tüm katmanlarına seslenebilme özelliğine sahiptir. Radyo dramatik yapısı ve anlık haber iletebilme özellikle­ri ile geniş halk kesimleri tarafından çok sevilmiş ve dünya tarihinde de önemli roller üstlenmiştir. Radyo ayrıca kitle­lere sunduğu eğlenme biçimleriyle de gündelik yaşamda vazgeçilmez bir rol üstlenmiş ve kısa sürede halkla ilişkiler ve reklamcılık alanlarının en etkin ortamlarından biri haline gelmiştir.

Doğru cevap A seçeneğindedir. Televizyon haberciliğinin gelişiminde Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere öncü rol oynamıştır. Televizyonda ilk haber bülteni, İngiltere’de 1933 yılında kaydedilmiş, rad­yo haberlerinin görsel kullanılmadan yayını ile gerçekleştirilmiştir. İlk akşam haberleri ise CBS televizyonu tarafından, 15 Ağustos 1948 tarihinde başlatılmıştır. Amaç, etkili bir haber sunmak değil, CBS’in kamu hizmeti yaptığı izlenimini geliştirmek ve siyasi idareyle ilişkileri iyileştirmektir. Bu yıllarda televizyon haberciliği yayıncılığın ayrılmaz bir parçası olarak değil, programcılık işinin hoş bir yoldaşı olarak var olmuştur. Philadelphia’daki Ulusal Politik Kongre, televizyon tarafından görüntülenen ilk olaydır. Henry Truman, 1948 seçimlerini sürpriz bir şekilde kazanırken televizyonda görünen ilk başkan adayı olarak tarihe geçmiştir. Resimli radyo haberi olarak başlayan televizyon bültenlerinde ilk kez 1951 yılında hareketli resim, yani film kullanılmıştır.

Doğru cevap A seçeneğindedir. Elektronik tarama tekniği kullanılarak yapılan ilk düzenli televizyon yayını 1936 yılında İngiltere’de başlamıştır. Londra’da Alexandre Palace’de kurulan televizyon stüdyosundan yapılan bu yayın büyük ilgi uyandırmıştır. An­cak yapılan yayınlar, alıcı sayısının az oluşundan dolayı, geniş seyirci kitleleri tarafından izlenememiştir. İngiltere’den sonra televizyon yayınlarını başlatan ikinci ülke ABD’dir. Her ne kadar deneysel yayınlara RCA 1936 yılında başlamışsa da, resmi nitelikte ilk televizyon yayını 1939 yılında New York’ta yapılmakta olan Dünya Fuarı’ndan izlenimlerin aktarıldı­ğı yayınlarla olmuştur. 1941 yılında yayınlarda reklama yer verilmeye başlanmıştır. Bun­dan ötürü bazı kaynaklar, ABD’de televizyonların asıl yayına başlama tarihi olarak 1941 yılını almaktadır. Savaşın yıkımı ve alıcıların çok pahalı olması, televizyon yayınlarının Dünyada popülerleşmesine engel olmuştur. Ancak savaşın ardından çok hızlı bir yayılma gerçekleşmiştir. 1945 yılında ilk tecimsel renkli yayıncılık Amerika’da baş­lamış, sinemalar izleyici kaybederken renkli televizyon alıcılarının sayısı hızla artmıştır.

Doğru cevap A seçeneğindedir. 80’li yıllardan itibaren reality show türü, haberlerde daha yoğun kullanılmış ve bu da haberin meta değerini yükselten öğelerin başında gelmiştir. Bu türün ABD’de yayınlanan ilk örneği olan Cops’un yüksek izlenme oranı yakalaması üzerine benzerleri kısa zaman­da dünya televizyonlarında yayınlanmaya başlamıştır. Reality showlar gerçeğe dayalı ko­nuların kurmaca yöntemlerle anlatıldığı ilk tür olmuştur. Bu programlarda konular başı, ortası ve sonu olan öyküler şeklinde anlatılmakta; en düşük kültürel paydayı yakalamak üzere basit bir üslup kullanılmakta, olaya dayalı konular seçilmekte ve canlandırmalara başvurulmaktadır. Görüntü, ses ve kurgu özelliği açısından da geleneksel haber program­larından farklı olan reality showlarda sallantılı görüntü, çerçeveleme problemleri, netliğin geçici olarak kaybolması, düşük ses kalitesi gibi yöntemler gerçekliği kanıtlamakta bir pa­ketleme yöntemi olarak kullanılmaktadır.