RADYO VE TELEVİZYON HABERCİLİĞİ - Deneme Sınavı - 8

'İtalya'nın başkenti Roma'da...' ifadesi yer belirttiğinden yer belirterek yazılan girişlerdendir.

Röportaj ve söyleşi birbirinden farklıdır. Türkiye’de sıklıkla karıştırılan iki türün arasındaki temel fark, röportajda gazetecinin kendi duygu ve düşüncelerini de aktarmasıdır. Oysa söyleşide bu yoktur. Gazeteci, röportajda daha aktiftir. Röportaj yapılan yer, kişi ve konu hakkında duygu ve düşüncelerini paylaşır, dilediği bir sıralamada röportajı yaptığı kişinin görüşlerini de aktarır. Söyleşide ise gazetecinin pasif olması, okuyucu söyleşi yapılan kişi arasından çekilmesi beklenir. Söyleşide gazetecinin duygu ve düşüncelerine yer verilmez.

Radyo ve televizyonda süre sınırlandırması söz konusudur; ancak, gazete için yapılan röportajlarda genellikle süre sınırlandırması yoktur. Radyo ve televizyon için yapılan röportajlarda dinleyicinin rahat anlayabilmesi için mikrofonların ve kameraların iyi yerleştirilmesi, kaliteli bir ses ve görüntü kaydının veya yayınının bulunması gerekirken, gazete için yapılan röportajlarda yapılan kaydın ne dediğinin anlaşılması yeterlidir. Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Oğlunu çatışmada kaybeden anne, şampiyonluk sevinci yaşayan sporcu, sınava girecek öğrenci ile yapılacak röportajlar hissi röportajlardır ve en riskli gruptur. Doğru cevap E'dir.

Telefonla ya da video konferans tekniği ile yapılan röportajlarda konuk/konukların genellikle haber merkezine mekânsal olan uzaklıklarında tercih edilmektedir. Kimi zaman haber konusu hakkında bilgi ve görüşlerine başvurulacak konukların farklı şehirlerde/ülkelerde bulunmaları durumunda teknolojiyi kullanarak tıpkı aynı stüdyodaymış gibi röportaj yapmak da mümkün olmaktadır.

Doğruluk: Haberciliğin ilk ve en önemli ölçütüdür. Haberde doğruluktan hiçbir gerekçe ile vazgeçilemez. Doğruluk, haberde verilen bilgilerin doğru olması, yalan ya da yanlış bilginin haberde yer almamasıdır. Yalan, yanlış, kulaktan dolma bilgilerle yazılan haber, gerçeklerden uzaklaşılması anlamına gelir. Dolayısıyla temel ölçüt haberdeki bilgilerin doğruluğudur. Doğru cevap D'dir.

Radyo cihazlarının kolay elde edilebilir ve yayınlarının kolay ulaşılabilir olması geçmişten günümüze radyonun en popüler haber alma aracı olmasını sağlamıştır. Radyonun haber verme işlevi özellikle savaş, deprem, seçim zamanları gibi olağanüstü dönemlerde daha fazla önem taşımaktadır. Çünkü televizyon alıcısının bulunmadığı, internetin olmadığı ortamlarda dahi radyo yayınları dinlenilebilmektedir. Doğru cevap D’dir.

Haber radyoları yapım aşaması en ağır olan radyolardır. Personel sayısı bu yüzden fazladır. Yerel muhabirler, haber editörleri, sunucular, trafik raporcuları gibi pek çok sayıda elemana ihtiyaçları söz konusudur. Bunlara ek teknik donanım olarak radyo ve dış dünya ile iletişimin sağlanması adına bir yayın aracı, polis ve itfaiye takibi için tarayıcılar ve hatta belki helikopter bir haber radyosu için ihtiyaç duyulabilecek diğer unsurlardır. Doğru cevap E’dir.

Radyo haber metinleri yazılırken biçim açısından dikkat edilmesi gereken bazı kurallar vardır. Bu kuralları şöyle sıralamak mümkündür:

Görüldüğü üzere verilen maddelerin tamamı radyo haber metinleri yazılırken biçim açısından dikkat edilmesi gereken kurallar arasında bulunmaktadır. Doğru cevap E’dir.

Öncelikle haber, kendiliğinden oluşan ya da hazırlanan bir olgudur. Olay ve bilgilerin haber haline dönüştürülmesine haber yapma adı verilirken bu süreç, ‘araştırma’, ‘seçim’ ve ‘biçimlendirme’ olmak üzere toplam üç aşamada gerçekleşmektedir. Geliştirme ve sunum adıyla haber yapım süreçleri bulunmamaktadır. Doğru cevap C’dir.

Televizyon haberciliğinin yapısal özelliklerini göz önüne alarak yayın ve yapım sürecinde dikkat edilmesi gereken bazı kuralları şu şekilde sıralayabiliriz: Televizyon haberleri, izleyicinin hem gözüne hem kulağına hitap edecek şekilde hazırlanmalıdır. Televizyon haberciliğinde ilgili habere ait görüntü yoksa dahi yine görsel (grafik, animasyon vb.) unsurlarla desteklenerek hazırlanmalıdır. Televizyon haberciliğinde haberler mümkünse olaya tanıklık eden muhabir tarafından yazılmalı ya da ona bağlanılarak görüntü ve haber arasında güvenilir bir ilişki kurulmalıdır. Televizyon cihazını yeni açan izleyicilerin haberin başını kaçırmış olma ihtimaline karşın haberde kısa tekrarlara yer verilmelidir. Televizyon haberciliğinde eğer alınan görüntü sessiz ise dikkati arttırmak için ses unsurlarıyla desteklenmelidir. Televizyon haber yayıncılığında, stüdyodan ya da olay yerinden yapılan yayınlar farklı özellikler taşımaktadır. Görüldüğü üzere tek doğru ifade D seçeneğinde verilmiştir.

Televizyon haberciliğinde kurumsal, kamusal ve haber ajanslarının görüntü kaynaklarının dışında ilgili olayla ilgili cep telefonu ve güvenlik kamerası gibi cihazlar yoluyla elde edilen görüntüler de önemli görsel kaynaklardandır. Spikerler ise bu kaynaklardan biri değildir. Doğru cevap A’dır.

Kadraj: Fotoğraf makinası ya da kameranın vizöründen görünen her şeyi kapsayan görüntü çerçevesidir. Dolgu çekim: Televizyon haberine konu edilen olay, kişi ya da yerlerin/mekânların çeşitli açılarla kamera kaydının alınmasıdır. Dolgu görüntüler ilgili haber görüntüsünü desteklemek amacıyla görsel kaynak olarak kullanılırlar. Canlandırma: Televizyon haberciliği içerisinde haberle ilgili olarak görüntüye ulaşılamaması ya da olaya fiilen mağdur, tanık ya da suçlu olarak karışan kişilerin kişisel bilgilerini korumak amacıyla profesyonel oyuncular yoluyla canlandırmasının yapıldığı görüntü kaynağı türüdür. Özel Haber: Muhabirin kişisel gayretleri sonucunda özel uzmanlık gerektirmeyen, sadece olaya tanıklık etmiş kişilerin olay ile ilgili bilgileri çerçevesinde alınan röportajlar yoluyla üretilen haber türüdür. Perfore: Haber metninin seslendirilmesidir. Doğru cevap B’dir.

Televizyon haberleri sunuluş formatlarına göre epizodik ve tematik olarak ayrılmaktadır. Epizodik haber formatında çerçeve, belirli bir durumun incelenmesi ya da belirli bir olaya yönelik haber verilmesi şeklindedir. Adli olay ve kaza haberlerini bu formata örnek olarak verebiliriz. Tematik haber formatında ise olaylara düşünsel bir boyut katılarak, kamuyu ilgilendiren sorunlar daha genel ve soyut olarak verilmektedir. Örneğin; kamusal olarak bir grubu ilgilendiren sosyal yardım haberleri. Doğru cevap A’dır.

Prompter: Stüdyolarda genellikle haber sunucularının ya da program sırasında konuşmacıların kameraya bakarken programla ilgili metni okumasını sağlayan cihazdır. Televizyon haberciliği içerisinde kullanılan haber otomasyon sistemleri haberin yayın ve yapım süreçlerini hızlandıran ve anında müdahalelere izin veren profesyonel haber yazılımlarıdır. Perfore: Haber metninin seslendirilmesidir. Sosyal ve çevrimiçi görsel medya: İnternet üzerinde siyasi, kültürel figürlerin kişisel hesaplarından yaptığı açıklamalar ya da habere konu edilen kurumları resmi olarak temsil eden sosyal medya hesaplarından yapılan yazılı/görsel açıklamaların, resimlerin, videoların haber kaynağı olarak kullanıldığı türdür. Doğru cevap B’dir.

Birincil ses kullanımında, ana ses olarak tercih edilen sesler aşağıda belirtilmiştir.

Perfore: Haber metninin seslendirilmesidir.

Muhabir Anonsları: Alanda olay takibi yapan habercilerin “olay anında” izleyicilere hitaben yaptıkları açıklayıcı/bilgilendirici konuşmaları ifade eder.

Ses/Mikrofon Sesi: Kameranın 1. kanal sesini ifade eder; ana ses kaynağına yönlendirilmiş mikrofondan gelen seslerdir.

Sunucu/DSF: Daha önce de açıklanan DSF (doğal ses fonda), tipindeki haber seslendirmesinin sunucu tarafından canlı olarak yapılmasıdır.

Seslendirme: Dublaj olarak da ifade edilen bu seslendirme, genellikle yabancı dilde konuşan kişilerin konuşmalarının üzerine yapılan seslendirmeyi açıklar.

Doğal Ses 1. Kanal: Kameranın 2. kanalındaki doğal ses (efekt) mikrofonundan gelen dış seslerin birinci kanalda ana ses olarak kullanılmasını ifade eder. Seslendirmenin olmadığı bölümlerde olaya ait doğal seslerin yükseltilip izleyiciye aktarılmasıdır.

Müzik 1. Kanal: Haberde kullanılan müziğin ana ses olarak kullanılmasıdır.

Ana ses kaynaklarının altında düşük seviyede tutulan iki tür ses kullanımını kapsamaktadır. Bunlar yukarıda açıklaması yapılan doğal ses ve müziktir. Ana sesin altında belli bir seviyede tutularak (ana sesi bastırmayacak seviyede) dip ses biçiminde kullanılan seslerdir.

Görüldüğü üzere dip ses ana sesler arasında bulunmamaktadır. Doğru cevap D’dir.

Televizyon haberciliğinde bir diğer önemli nokta, sunumu gerçekleştiren kişilerdir. Haber bültenlerinde açılışı onlar yapmakta ve haberler arası geçişlerde tekrar izleyicilerin karşısına çıkmaktadırlar. Bir televizyon haber spikerinin sesi, duruşu programın akışını gidişatını etkileyebildiği gibi haber spikerlerinin somurtkan, çok neşeli ya da çabuk sinirlenen kişiler olması da söz konusu olamaz. Bu kişilerin otorite sahibi, becerikli ve olumsuz bir olay sonrası olayları toplama yeteneğine sahip kişiler olması gerekmektedir. Doğru cevap C’dir.

Etik bir önermedir, çünkü kişiyi iyi ile kötü, doğru ile yanlış, güzel ile çirkin, değerli kılan ile kılmayan davranış kuralları konusunda serbest bırakır ve sadece iyi olanı, güzel olanı, doğru olanı, yakışanı, değerli kılanı yapmasını önerir. Kişi bunları yapıp yapmamakta özgürdür İyi ile kötünün, doğru ile yanlışın, değerli kılan ya da değersizleştirenin ne olduğunu söyleyen Etik, bunu bir ilkeler manzumesi ile yaparken, insanları bu ilkeleri uygulamaya sadece davet eder ve onları davranışlarında serbest bırakır. Önceliği bireyin doğru davranışlarda bulunmasını sağlamak olduğu için, her şeyden öte bir rehber niteliği taşır. Diğer deyişle etik, doğru davranışlar için başvurulacak bir rehber, bir kılavuzdur. Son olarak etik için, ahlaki eylemlere ilişkin bir kuram olduğu ama bu kuramı bilgi üretmek adına değil, eylem üretmek adına geliştirdiği söylenebilir. Bu nedenle etik, yalnızca güzel ilkeleri bir kenara yazılı olarak bırakmak ya da bunları yayımlamaktan öteye geçmemek değildir. Doğrudan hayata geçirilmesi için üretilmiş ilkeler ve değerlerdir. Düşünülen doğru, ahlaklı, iyi ve güzel olan davranışın, günlük olarak iş ve meslek alanlarında da uygulanmasına yöneliktir. Etiğin işlevi belirli bir davranış biçimini yasaklamak değil, kişinin tercih özgürlüğüne saygı göstererek onun erdemli davranmasını beklemek ve bu erdemli davranışı da nasıl yapacağını, hangi koşullarda uygulayacağını söylemektir. Görüldüğü üzere tek doğru bilgi A’dır.

Mesleki etik kurallarının uygulanması sadece o mesleğin üyelerini bağlamaktadır. Durkheim, farklı meslek sayısı kadar etik ilkelerin bulunduğunu söyleyerek, her mesleğin etik bilgisine sahip olmasının olanaksız olduğunu belirtmiştir. Ayrıca mesleki etik ilkeleri kavrayabilmek için mesleki bilgiye sahip olunması gerektiğinden, bu durum daha da olanaksızlaşmıştır. Bu nedenle Durkheim, kamunun kısmen dışında kalan mesleklerdeki etik ihlallerinin, kamusal duyguyu çok etkilemeyeceğini, ama büyüklükleri oranında kamu vicdanını etkileyeceğini belirtmiştir. Doğru cevap B’dir.

Bugün, devlet adına halka hizmet veren kamu kurum ve kuruluşlarımızın, kendi resmi web sitelerinde de kolaylıkla görülebilecek temel etik ilke ve değerlere göre, kamu hizmetinde çalışanlardan beklenen etik davranışlar; Adalet, Devlete Sadakat, Ehliyet ve Liyakat, Tarafsızlık, Dürüstlük, Nezaket, Saygı, Güven, Halka Hizmet Bilinci, Güler yüzlülük, Yardımseverliktir. Buna karşılık etik dışı davranışlar ise, Ayrımcılık, Kayırma, Rüşvet, Yolsuzluk, Usulsüzlük, İstismar, sömürü, İhmal, savsaklama, İşe siyaset karıştırma, Psikolojik yıldırma ve baskılar (mobbing), Hakaret ve küfür, Yetkinin kötüye kullanımı, Dedikodu ve Zimmet olarak belirlenmiştir. Görüldüğü üzere doğru cevap C’dir.