RADYO VE TELEVİZYON HABERCİLİĞİ - Deneme Sınavı - 2

Genelde radyo haberlerinde, ister kısa haberler ister haber programlar isterse haber bültenlerinde aşağıda sayılan giriş tipleri uygulanarak haberler kaleme alınır:
1. Kaynağı belirtilerek yazılan girişler
Örnek, Reuters’in haberine göre…
2. Yer belirterek yazılan girişler
Örnek, Portekiz’in başkenti Lizbon’da…
3. Zaman belirterek yazılan girişler
Örnek, saat 01.00’den sonra…
4. Zıtlık gösterilerek yazılan girişler
Örnek, Tırmanan terör sona erecek mi?
5. Soru sorarak başlayan girişler
Örnek, İki Almanya birleşecek mi?
6. Nükte ile başlayan girişler
Örnek, Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır.

Röportaj, Türkçe’de mülakat, görüşme, söyleşi hatta kimi kez karşılıklı sohbet ya da sorucevap sözcükleriyle kullanılmaktadır. Fransızca Rapportage sözcüğünden dilimize yerleşmiştir. Sözcüğün fiil hali haber verme, rapor verme anlamına gelen rapport sözcüğüdür.

Girgin de mülakat ve röportajın genelde birbirine karıştırıldığını ancak ikisi arasında önemli bazı farklar bulunduğunu belirtmektedir: Mülakat yöntemi, aslında bir kişiyle konuşma, konunun aydınlanması için sorulan sorular ve alınan yanıtlardır. Kişinin tutumunu ve fikirlerini öğrenmek amacıyla sorulan sorular ve alınan yanıtlarla konuyu aydınlığa çıkarmak, mülakatın özünü oluşturmaktadır.

Röportaj ve söyleşi birbirinden farklıdır. Türkiye’de sıklıkla karıştırılan iki türün arasındaki temel fark, röportajda gazetecinin kendi duygu ve düşüncelerini de aktarmasıdır. Oysa söyleşide bu yoktur. Gazeteci, röportajda daha aktiftir. Röportaj yapılan yer, kişi ve konu hakkında duygu ve düşüncelerini paylaşır, dilediği bir sıralamada röportajı yaptığı kişinin görüşlerini de aktarır. Söyleşide ise gazetecinin pasif olması, okuyucu söyleşi yapılan kişi arasından çekilmesi beklenir. Söyleşide gazetecinin duygu ve düşüncelerine yer verilmezken sadece soru ve cevaplara yer verilir.

Röportaj yaparken üç aşama olduğu söylenebilir. Bu aşamalar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
1. Röportaja hazırlık
2. Röportaj
3. Röportaj sonrası

Chenuaud ve Riboreau, radyo için hazırlanacak röportajlar için; belge toplamak, nerede aramalı, bağlantı kurmak, soruların hazırlanması gibi başlıklarda önemli aşamaları vurgulamaktadır

Röportajda ve röportajcıda aranan nitelikleri şöyledir:
• Röportajcı her şeyden önce gazeteci olmalı, habercilik kurallarını bilmelidir.
• Röportajcı iyi bir gözlemci olmalıdır.
• Röportaj, kesinlikle haber değeri özelliği taşımalı ve haber verecek nitelikte olmalıdır.
• Olay yeri, muhabirin arka planında mutlaka görülmelidir.
• Özlü ve kısa cümlelerle kesin ifade kullanılmalı, konu dağıtmamalı ve devrik cümlelerden kaçınılmalıdır.

Olay yerinde yapılan röportajlar, habere konu olan mekanda olaya tanık olmuş, olayın aktörü ya da olayla ilgili uzmanlığı olan kişi/kişilerle yapılan röportajlardır. Bu tür röportajlar, ekran karşısındaki izleyicilerin olayın geçtiği zamana ve mekana ilişkin yakınlık hissi duymalarına; bir anlamda olayın içinde hissetmelerine ve o an’a tanık olmalarına olanak sağlaması açısından bültenlerde sıklıkla tercih edilmektedir.

Medya olarak anılan ve esasen Türkçe ifade ediliş biçimiyle Kitle İletişim Araçları olarak nitelendirilen gazete, dergi, radyo, televizyon ve internetten oluşan grup, bugün dünyayı şekillendiren en önemli araçlar arasında kabul edilmektedir. Bu kapsamda D seçeneğinde yer alan haberleşme yöntemi olarak geçmektedir. Doğru seçenek E seçeneğidir.

Haber dili açık sade, anlaşılır, sade olmalıdır. Haberi oluşturan kelimeler günlük dilden seçilmeli, yabancı kökenli kelimelerden mümkün oldukça uzak durulmalıdır.

Yapımcılar televizyon haberinde karar verici ve anahtar kişiler olarak değerlendirilmektedir. Programa ilişkin yetki ve sorumluluğu en üst düzeyde taşıyan kişiye ise yetkili (sorumlu) yapımcı denmektedir ki, bunlar haberin içeriğinden, düzenlenmesinden, hangi olayın haber olarak ele alınacağına ve genel olarak programın seyri hakkında karar veren yetkili ve yönetici sıfatındaki mesleki kişiliklerdir.

Televizyonda haber programlarını genel olarak canlı yayın, günlük ana ve ara haber bültenleri, açık oturum, tartışma programları, geniş kapsamlı haber programları, yorum programları ve haber belgeselleri şeklinde gruplandırmak mümkündür. Doğru cevap A'dır.

Editör kelimesinin Türkçe karşılığına bakıldığında “yayına hazır hale getiren, yayımlayan ve yayımcı” olduğu görülecektir. Haberciliğin tüm biçimlerinde (gazete, radyo, televizyon, internet) altı önemle çizilmesi gereken editoryal süreç, televizyon haberinde de doğru iletişimin temelini oluşturmaktadır.

Haber müdürü bu hiyerarşik yapı içerisinde haber biriminin en üstünde yer almaktadır; bazen haber yöneticisi ya da başkan olarak da adlandırılırlar. Haber müdürü haber için ayrılan bütçe ve ücretler gibi düzenlemeleri yapan ve aynı zamanda haber süreci içerisindeki her noktaya ilişkin en son ve gerçek sorumluluğa sahip olan kişi olarak tanımlanmaktadır.

Televizyon haberleri, haberle ilgili manşet ya da spot diye açıklayabileceğimiz vurgulu, etkili başlıklar ve açıklayıcı bilgiler, yazılı olarak ekranda yer alır. Karakter jeneratörü olarak bilinen cihaz vasıtasıyla habere ait yazı bantları, çeşitli efektler kullanılarak ekrana gelir. Bir haber içinde birkaç bant yazı kullanılarak habere hareket katılırken, izleyicinin ilerleyen saniyeler içinde kaybedeceği dikkati toplanmaya çalışılır. Bir haberin içinde yer alan konuları birbirinden ayırmak için de KJ belirgin bir ayraçtır. KJ bantlarında en önemli husus dilin doğru kullanımıdır .

Kurgu operatörü, ilk olarak görüntü kayıtlarını izler ve sonrasında haberin içeriğine ve çatısına uygun olarak, haberde vurgulanması gereken noktaları da göz önünde bulundurarak bir görüntü bütünlüğü oluşturur. Haber metni savaş üzerine kurulmuşsa, kurgu operatörü ajans ya da muhabirden kendisine ulaşan görüntülerin içinden haber metninde
savaş konusu nasıl bir yaklaşımla ele alınacaksa onu destekleyecek bir görsellik hazırlar.

Televizyon haberinin ekrandan izleyiciye aktarılması aşamasında, eş deyişle bültenin sunum sürecinde, stüdyodaki ışık ve ses düzenlemesini yapan kişilerdir.

Televizyonda haberin kendisi kadar haberin görüntüsü de en temel unsur olduğundan televizyon haber muhabiri, görüntüleri kaydetmekle görevli kamera operatörü (kameraman) ile birlikte ekip/takım olarak çalışmaktadır. Kamera operatörü aynı zamanda çekim sırasında ses kayıt donanımını ve gerektiği durumlarda ışık kaynaklarını da düzenleyen kişidir.

Televizyon haberinin sunumunda, spiker ve editör spiker olarak bir ayrım yapılması yerinde olacaktır. Spiker, haber metnini prompter sistemi ile okuyan, haberi seslendiren ve sorumluluğu sadece haberi okumak olan kişidir; eş deyişle, haberin içeriğine hiçbir müdahalesi söz konusu değildir. Doğru cevap B'dir.

Radyo yayıncılığında en önemli bölümlerden biri programlama birimidir. Program müdürü, radyo istasyonunun yayınladığı her içerikten sorumlu olan kişidir. Bu bağlamda sunulan haber bültenlerinden ve haber programlarından da sorumlu olan kişidir. Doğru cevap C'dir.