RADYO VE TELEVİZYON HABERCİLİĞİ - Deneme Sınavı - 19

Genelde radyo haberlerinde, ister kısa haberler ister haber programlar isterse haber bültenlerinde aşağıda sayılan giriş tipleri uygulanarak haberler kaleme alınır (Tokgöz, 2012: 430):
1. Kaynağı belirtilerek yazılan girişler
Örnek, Reuters’in haberine göre…
2. Yer belirterek yazılan girişler
Örnek, Portekiz’in başkenti Lizbon’da…
3. Zaman belirterek yazılan girişler
Örnek, saat 01.00’den sonra…
4. Zıtlık gösterilerek yazılan girişler
Örnek, Tırmanan terör sona erecek mi?
5. Soru sorarak başlayan girişler
Örnek, İki Almanya birleşecek mi?
6. Nükte ile başlayan girişler
Örnek, Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır

Röportaj, Türkçe’de mülakat, görüşme, söyleşi hatta kimi kez karşılıklı sohbet ya da sorucevap sözcükleriyle kullanılmaktadır.

Röportaj ve söyleşi birbirinden farklıdır. Türkiye’de sıklıkla karıştırılan iki türün arasındaki temel fark, röportajda gazetecinin kendi duygu ve düşüncelerini de aktarmasıdır. Oysa söyleşide bu yoktur.

Röportaj daha geniş bir anlam taşımakta, içinde mülakat da yer almaktadır. Oysa, mülakatın kapsamında röportaj bulunmamaktadır. Mülakatta mümkün olduğu kadar görüşme yapılan kişi ve konuşulanların dışına çıkılmamakta, özel görüş, duygu ve yorumlara yer verilmemektedir.

Kaptan da, röportajda ve röportajcıda aranan nitelikleri şöyle belirtmektedir (1999:85-86):
• Röportajcı her şeyden önce gazeteci olmalı, habercilik kurallarını bilmelidir.
• Röportajcı iyi bir gözlemci olmalıdır.
• Röportaj, kesinlikle haber değeri özelliği taşımalı ve haber verecek nitelikte olmalıdır.
• Olay yeri, muhabirin arka planında mutlaka görülmelidir.
• Özlü ve kısa cümlelerle kesin ifade kullanılmalı, konu dağıtmamalı ve devrik cümlelerden kaçınılmalıdır.

5N+1K Kuralı: 5N+1K, haberin öğelerini oluşturan “Ne?”, “Ne zaman?”, “Nerede?”, “Nasıl?”, “Neden?” ve “Kim?” sorularından oluşmaktadır.

Olay yerinde yapılan röportajlar, habere konu olan mekanda olaya tanık olmuş, olayın aktörü ya da olayla ilgili uzmanlığı olan kişi/kişilerle yapılan röportajlardır.

Sokak röportajları, ülke ya da dünya gündemindeki öne çıkan, dikkat çeken bir konunun/olayın bir ya da iki kısa soru ile çok sayıda kişiye sorulması olarak ifade edilebilir.

Konuşma dili yazı diline göre gerek yapısal ve gerekse resmiyet (formal) açısından farklılık gösterir.

Haberlerin sesli olarak birine anlatılıyormuşçasına sunulduğu radyo ve televizyon haberlerinde kullanılan konuşma dili tekniği, karşıdaki insanlarla konuşuyormuş gibi haberi yazma temeline dayanır.

Bağlaç kullanımı ve dolaylı anlatım yaygındır.

Radyo dinleyicisi ile haberi veren kişi arasında ses ve sözcüklerden başka hiçbir öğe ya da aracı bulunmamaktadır.

Radyo ve televizyon haberciliğinde haberin giriş bölümü genellikle spiker ya da haber sunucusu tarafından anlatır gibi bir üslupla aktarılır.

Sessizlik sağlanarak yazılan girişler.

Röportajda gazeteci kendi duygu ve düşüncelerini de aktarabilmektedir.

Bir kişiyle konuşma, konunun aydınlanması için sorulan sorular ve alınan yanıtlardır.

1. Röportaja hazırlık
2. Röportaj
3. Röportaj sonrası

Bu amaca ulaşmak için kullanılacak araçlar kimlerin kontrolündedir?

Doğru cevap A seçeneğindedir. Özel radyoculuğun başlamasından sonraki dönem içerisinde Türkiye’de özgün radyo haberciliğinin yapılması için gereken maddi koşullar oluşamamıştır. Radyo haberi, büyük grupların radyolarında aynı gruba ait televizyonun haber bültenlerinin aynen yayınlandığı ya da gazetelerin parça parça okun­duğu karmaşık ve parçalanmış bir yapıya dönüşmüştür. Bu yapı sebebiyle 1990’lı yıllarda özel radyoların demokrasiye ve çoksesliliğe yapacakları katkılar tartışılırken, günümüzde ticarileşmenin radyonun özgürleştirici bütün özelliklerini elinden alabileceği gerçeği apa­çık ortaya çıkmıştır. Radyo gibi yaygın bir haber mecrasının tek başına haber üretemez duruma gelmesi, ülkemizde tekseslilik olgusunun yükselişinin de bir göstergesidir. Rad­yonun, diğer haber araçlarına bağımlı hale gelmesi, gelecekte radyo haberinin tamamen ortadan kalkabileceğinin işaretlerini vermektedir.

Doğru cevap A seçeneğindedir. 80’li yıllardan itibaren reality show türü, haberlerde daha yoğun kullanılmış ve bu da haberin meta değerini yükselten öğelerin başında gelmiştir. Bu türün ABD’de yayınlanan ilk örneği olan Cops’un yüksek izlenme oranı yakalaması üzerine benzerleri kısa zaman­da dünya televizyonlarında yayınlanmaya başlamıştır. Reality showlar gerçeğe dayalı ko­nuların kurmaca yöntemlerle anlatıldığı ilk tür olmuştur. Bu programlarda konular başı, ortası ve sonu olan öyküler şeklinde anlatılmakta; en düşük kültürel paydayı yakalamak üzere basit bir üslup kullanılmakta, olaya dayalı konular seçilmekte ve canlandırmalara başvurulmaktadır. Görüntü, ses ve kurgu özelliği açısından da geleneksel haber program­larından farklı olan reality showlarda sallantılı görüntü, çerçeveleme problemleri, netliğin geçici olarak kaybolması, düşük ses kalitesi gibi yöntemler gerçekliği kanıtlamakta bir pa­ketleme yöntemi olarak kullanılmaktadır.