RADYO VE TELEVİZYON HABERCİLİĞİ - Deneme Sınavı - 10

görüşme kiminle yapılacak

Haber Koordinatörleri

Muhabir

Editör

Kameraman

Kurgu/Montaj Operatörü

Doğru yanıt A seçeneğindedir. Doğruluk ve hakkaniyet ilkeleri gazetecilerin meslek ahlakı açısından yeterli olma­mıştır. Gazetecilerin hızlı ve doğru karar alabilmesi için ayrıntılı etik kodlara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu etik kodlar yaygın olarak, meslek mensupları tarafından oluşturulmuş­tur. Bunun dışında kamu yetkilileri tarafından belirlenmiş basın etik kuralları ve gazete sahipleri ya da yayıncıların oluşturduğu etik ilkeler de söz konusudur. Uluslararası alanda ise Birleşmiş Milletler gibi uluslararası kuruluşların ve uluslararası gazetecilik meslek ör­gütlerinin oluşturduğu meslek etik ilkeleri mevcuttur. Türk basınında da gazetecilik meslek ilkeleri çoğunlukla basın örgütleri ve kuruluşları tarafından oluşturulmuştur. Bunlar arasında Basın Konseyi’nin “Basın Meslek İlkeleri”, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin “Hak ve Sorumluluklar Bildirgesi”, Ekonomi Muhabir­leri Derneği’nin “Etik İlkeleri”, Medya Etik Konseyi’nin “Etik İlkeleri” başlıca basın etik il­keleridir. Ayrıca Doğan Medya Grubu’nun ilan etmiş olduğu “Doğan Medya Grubu Yayın Etik İlkeleri” vardır.

Doğru yanıt A seçeneğindedir. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu RTÜK ile Televizyon Yayıncıları Derneği, ya­yıncılığın güçlendirilmesi, kalitesinin yükseltilmesi, güvenirliğinin arttırılması ve yayın­cılık alanında yaşanan ve toplumun genelini etkileyen etik sorunlara çözüm getirilmesi amacıyla; yayın kuruluşları, sek­törel meslek örgütleri, akademisyenlerle ortak bir çalışma yapmıştır. Sektörel meslek örgütleri içinde Türkiye Gazeteciler Cemiyeti ve Basın konseyi de yer almaktadır. 12 maddeden oluşan “Yayıncılık Etik İlkeleri” nin 10 ve 11. Maddeleri kadın, genç ve çocuklarla ilgilidir. Bunlar; Kadınların sorunlarına duyarlı olmak ve kadınları nesneleştirmekten kaçınmak ve çocuk ve gençleri uygun olmayan içerikten korumaya özen göstermektir.

Doğru yanıt A seçeneğindedir. I ve II. Maddeler süreçle ilgilidir. Her meslek alanı zaman zaman kendi işleyiş, görev ve sorumlulukları konusunda tartışır. Bu meslek içi tartışma ve gözden geçirmeler, bir anlamda o mes­leğin yenilenmesi, çağa ve gelişmelere ayak uydurmasına yönelik ihtiyaçtan kaynaklanır. Bir işin, uğraş alanının, mesleğin doğru ve sağlıklı bir yenilenme yapabilmesi ise her mes­lek alanının kendi iç işleyişini yeniden gözden geçirmesi, görevlerini, sorumluluklarını ve fonksiyonlarını hem meslek ve hem de toplumsal düzeyde yeniden tartışması ile müm­kündür. Elbette meslek içi yapılan ve yapılması da bir zorunluluk olan bu değerlendirme ve yenilenme süreçleri, ortaya yeni sıkıntıların, sancıların çıkmasına da neden olabilir. Ancak eskisinden çok daha güçlü bir mesleki kimliğin, bütünleşmenin ve kurumsallaşmanın doğması da bu yolla sağlanır. Meslek içi özeleştiri ve denetimin işlevselleştirilmesinde, mesleki kurumsallaşmanın güç kazanmasında, topluma yönelik etkin, sorumlu, bilinçli bir mesleğe dönüşmesinde ve o mesleğin saygınlığının en üst düzeye taşınmasında, mesleğin mensupla­rına sunmak üzere bazı ölçütlere ve referanslara ihtiyaç bulunmaktadır.

Doğru yanıt A seçeneğindedir. Özellikle meslek hayatında, mesleğe kimlik, itibar ve verimlilik sağlayan standart dav­ranışların ne olduğunu anlatan etik sayesinde o iş ve meslek alanı çok daha güvenilir bir boyut kazanır. Etik ilkeler ile anlatılmak istenen, aslında bir ahlaki davranışın, keyfi bir davranış değil, bireyin yaptığı iş açısından kendisini sıkı biçimde denetim altında tutması ve bu ilkelere göre hareket etmesidir.Etiğe sahip olmak, toplumsal boyutta sıradanlaşma, sığlaşma ve her iş ya da ilişkiyi çıkarlara dayandırma unsuru olarak görmek gibi pek çok kişisel ve toplumsal hastalığının üstesinden gelinmesi ve aynı zamanda toplumun niteliğinin ve gelişmişliğinin de yüksel­mesi anlamına gelmektedir.

Doğru yanıt A seçeneğindedir. Temel işlevleri arasında bulunan eğitme işlevi burada etkili olmamaktadır. Medya, kamu hizmeti gören, sosyal sorumluluk ile donanmış bir araçlar bütünü ve profesyonel bir meslek alanıdır. Sahip olduğu nitelikleri ile hukuksal bağlayıcılıkları olan ancak bundan daha da önemlisi her etkinliği, her işlevi etik değerlerle donanmış bir mes­lek alanıdır. Medya en etkin gücünü haber verme işlevinden almaktadır. Doğru, çarpı­tılmamış, kişi haklarına, özel yaşama, yerel, ulusal ve evrensel değerlere saygılı, bireysel, kitlesel, ulusal özgürlükleri gözeten, bilgi ve görüntülerin kaynaktan geldiği gibi yayınlan­dığı, sorumluluk bilincinin asla terkedilmediği, yasaların çiğnenmediği haber ve yorum­culuk medyanın en temel etik ilkelerini oluşturmaktadır.

Medya bir diğer gücünü de Denetim ve Eleştiri işlevinden almaktadır. Demokratik parlamenter sistemlerde, kitle iletişim araçları, demokrasinin işleyişini kontrol eden en önemli denetim mekanizmasıdır ve bu denetim yetkisini halktan almaktadır. Dolayısıyla sorumlu olduğu kitleye karşı elde edeceği saygınlığın koşullarını yine yukarıda sıralandığı gibi, doğru, eksiksiz ve güvenilir haber vermesi oluşturmaktadır.

Konuşma dilinin en temel öğeleri ise ses ve sesin farklı kullanım biçimleri ve sözcük dizgeleridir. Dilin farklı kullanım biçimleri sesin vurgulanması, tonlanması, şiddeti; sözcüklerin uyumu, zaman belirteçlerinin yerinde kullanımıdır.

Röportaj, Türkçe’de mülakat, görüşme, söyleşi hatta kimi kez karşılıklı sohbet ya da sorucevap sözcükleriyle kullanılmaktadır.

Röportajda gazeteci kendi duygu ve düşüncelerini de aktarır, aktif bir rol oynar. Söyleşide ise gazeteci kendi duygu ve düşüncelerine yer vermez, sadece soru ve cevaplara yer verir ve daha pasiftir.

Radyo ve televizyon için yapılan röportajlar ile yazılı basın için yapılan röportajlar arasında da birtakım teknik farklılıklar bulunmaktadır. Bunlardan ilki; radyo ve televizyonda süre sınırlandırması söz konusudur; ancak, gazete için yapılan röportajlarda genellikle süre sınırlandırması yoktur. Buna karşılık sayfa- sütun sınırlandırması olabilir.

Bir gazeteci röportaj yapmadan önce hazırlık yapmalıdır. İlk aşama röportaj teklifi aşamasıdır. Röportaj yapılacak kişiye teklif sunulmalı, röportajın ne hakkında olduğu, nerede ve ne zaman yayınlanacağı açıklanmalıdır. Röportajın yazılı mı, sesli mi, görsel olarak mı yayınlanacağı konusunda bilgi verilmelidir. Uygun bir tarih belirlenip, sözleşilmelidir. Gazeteci röportaj yapacağı kişi ve röportajın konusu hakkında ön çalışma yapmalı, bilgi sahibi olmalıdır. Örneğin bir yazar ile röportaj yapılacaksa, o yazarın ilgili kitapları ve daha önce basına verdiği demeçleri okunmalı, notlar alınmalıdır. Röportaj yapılacak kişi değil de röportaj yapılacak konu önemli ise bu sefer de o konu hakkında çalışılmalıdır. Röportajda sorulacak sorular önceden taslak olarak belirlenmeli, gerekiyorsa not alınmalıdır. Bu süreçte sorular röportaj yapılacak kişiyle paylaşılmamalıdır

Yorumlayıcı (interpretative) röportajlarda konuğun bir husustaki fikri öğrenmeye çalışılır. Konuk, var olan durumdan çok, olabilecek şeyler, olasılıklar üzerinde değerlendirmeler yapacaktır.

Feature Röportaj: Bir konuyu uzun uzun geçmişiyle, geleceğiyle, yan etkileriyle ele alarak inceleyen ve haberden daha çok bilgi verme ağırlığı taşıyan röportaj türüdür. Feature röportaj özellikle, özel bir program içinde verilmesi gereken bir çalışma biçimidir. Feature röportajın Türkçe’de tam karşılığı pek yoktur denilebilir.

Haber müdürü, bültenin nasıl yapılacağı, kimlerin görev alacağı, hangi haberlerin hangi sıraya göre akışta yer alacağı gibi konuların birinci dereceden sorumlusudur. Haber müdürleri kendi yetki alanlarında muhabir ve kameramanların da nerelerde ve nasıl görevlendirileceklerine dair tasarruf yetkisi de taşırlar. Planlama ve organizasyonda son sözün de sahibidirler. Doğru cevap A'dır.

Yapımcılar televizyon haberinde karar verici ve anahtar kişiler olarak değerlendirilmektedir. Programa ilişkin yetki ve sorumluluğu en üst düzeyde taşıyan kişiye ise yetkili (sorumlu) yapımcı denmektedir ki, bunlar haberin içeriğinden, düzenlenmesinden, hangi olayın haber olarak ele alınacağına ve genel olarak programın seyri hakkında karar veren yetkili ve yönetici sıfatındaki mesleki kişiliklerdir. Haber yapımcısı televizyon haberinin genel düzenlemesinden, içerikten ve bültenin genel işleyişinden sorumlu olan mesleki kişiliktir. Doğru cevap C'dir.