Yaşlılıkta Motivasyon

Motivasyon, kişiyi bir davranışı sergilemeye iten etkendir. Motivasyon, insanların yaşam içindeki faaliyetlerini etkileyen, olumlu ya da olumsuz yönde hareketi devam ettiren bir mekanizmadır. 

Motivasyon, pek çok faktörden etkilenir. Bunlar arasında inançlar, ihtiyaçlar, bedeller, psikolojik yapı, ödüller, iç ve dış etkenler sayılabilir. İç etkenler olarak; ruhsal durum, fizyolojik değişiklikler, ilaçların etkileri, beslenme durumu sayılabilir. Dış etkenler dediğimizde ise; aile, sosyal destek, çevreden gelen uyarılar, ekonomik durum, iş ortamı, yaşlılığa ilişkin çeşitli inanışlar, toplumun kişiden beklediği rol aklımıza gelir 

Yapılan bir araştırmaya göre (Öz, 2002) yaşlının motivasyonunu etkileyen faktörler; 
• Yaşlanma ile ilgili düşünceler,
• Ölüm hakkında düşünceler,
• Hayata genel bakış,
• Aile statüsü,
• Hedef ve idealler,
• Sosyal durumdur.

Bir diğer araştırmada (Göktaş ve ark., 2010) ise yaşlanma ile ilgili düşünceler,
yaşam ve ölüm hakkında düşünceler, aile statüsü, hedef ve idealler ile sosyal durumun
yaşlılarda motivasyonu etkilediği görülmüştür

Geniş bir bakış açısıyla yaşlılarda motivasyonu bilişsel, psikolojik ve sosyal faktörler etkiler.

Bilişsel faktörler; beynin yapısı, zekâ, öğrenme ve bellek ile dikkattir. 
Psikolojik faktörler ; kendini kabul, benlik saygısı, kendini algılama biçimi, duygusal destek, ruhsal değişimler ve baş etme becerileridir.

Sosyal faktörler; toplum tarafından yaşlılık döneminin nasıl algılandığı, sosyal uyum, rol değişimi, rol kaybı, yaşlılık alt kültürüdür.

Yaşlanma ile birlikte yaşlı kişilerin zekâ, öğrenme ve bellek, dikkat, algı, dil, görsel-uzamsal
yetiler, akıl yürütme ve bilişsel esneklik vb. gibi bilişsel becerilerinde değişiklikler meydana gelir.

Yaşlanma sürecinde en çok etkilenen bilişsel işlev, öğrenme ve bellektir.

Yaşın kronolojik olarak ilerlemesi ile birlikte kendini kabul, benlik saygısı, kendini algılama
biçimi, duygusal destek, ruhsal değişimler ve baş etme becerilerinde değişimler
görülür. 

Kendini Kabul, bireyin kendini olumlu olumsuz özellikleri ile bir bütün olarak kabul etmesi, kendine saygı duymasıdır.

Benlik Saygısı, bireyin kendini kabul etmesi, saygı duyması, kendine güvenmesi ve inanması biçiminde ifade edilen düşünce, duygu ve davranışların bir bütünüdür.

Sosyal gerontoloji yaşlanmanın toplumsal sürecini, toplumsal gerçekle yaşlılık arasındaki ilişkiyi incelemektedir.

Sosyal uyum sorunu denildiğinde; yaşlı bireyin yaşamdan geri çekilmesi,
yaşamdan zevk almaması, yaşama aktif olarak katılmaması, kısacası yaşamdan doyum
sağlayamaması anlaşılır. Sosyal uyum sorunu yaşayan yaşlıların motivasyonuda düşük
olacaktır.

Kültürel Norm, her kültürde toplumsal düzeni sağlayan, bireylere yol gösteren, doğru ve yanlışı, olumlu ve olumsuzu
belirleyen kurallardır.

Yaşlıların motivasyonlarını arttırmak için en iyi yollardan biri yaşlının sosyal yaşama katılımının
sağlanmasıdır.

Sosyal bağlılık; komşularla ilişki, dinî gruplar ve resmi olmayan organizasyonlar gibi
toplum gereği yapılması gerekenler olarak yorumlanabilir.

Boş zaman aktiviteleri; Kişinin işten veya günlük yaşam aktivitelerinden bağımsız
olarak kendini iyi hissetmek ve zevk almak için meşgul olduğu aktivitelerdir

Sosyal katılım açısından boş zamanlar 3 şekilde değerlendirilir:
1. Uzmanlık gerektiren aktiviteler; tek başına veya yardımsız olarak kendi kendine
gerçekleştirilen aktivitelerdir.
2. Kendini geliştirme aktiviteleri; yalnız başına gerçekleştirilen, fakat gerçekleştirme
amacına ulaşırken dışarıdan bir kişinin desteklediği ve hayatında değişiklik yapma
şansı verilen aktivitelerdir.
3. Sosyal aktiviteler; kapasiteleri güçlendirmek, sosyal bağlantılarını sürdürmek ve
diğer kişilerle pozitif iletişim kurulabilmek için meşgul olunan aktivitelerdir (

Yaşam doyumu; başarılı yaşlanma, yaşam kalitesi, ilişki ve rolleri sürdürme, sistemi koruma ve bilinen sistemi sürdürme, yaşlılığı kabullenme ile ilişkili bir kavramdır

Yaşlılık döneminde belli bir aktivite düzeyini sürdürmek yerine sistemi koruma veya
bilinen sistemi (kimlik, kişisel tasarruflar, ilgi alanları, beceriler gibi) sürdürme düşüncesi
hakim olmaktadır. 

Yaşlılıkta yaşam doyumu ve mutluluk, yaşlılığın kabullenişiyle çok yakından ilgilidir.

Sosyal ağların içerisinde eş faktörü yaşlılarda en önemli yaşam olaylarının kaynağıdır.

Sosyal hizmet müdahale planı oluşturulurken bireysel ve toplumsal faktörler bir arada değerlendirilmelidir.

Yaşlılara hizmet veren kişi, kurum ve kuruluşlar, yaşlı bireyleri pasif
durumlarından (televizyon seyretme, sürekli ilaç kullanma vb.) daha aktif konuma getirmek
için yaşlarına uygun sportif faaliyetler, grup çalışmaları düzenleyebilirler.

Motivasyon, yaşlının fonksiyonlarını ve dolayısıyla bakımını olumlu yönde etkiler. Ancak yaşlılık ve yaşamın sonu ile ilgili toplumdaki olumsuz düşünceler, yaşlının motivasyonunu azaltır.

Yaşlanan insanda zihinsel, ruhsal, sosyal ve ekonomik yönden kayıplar meydana gelir. Yani
yaşlanan insan, giderek ‘eksilen’ bir varlık olarak algılanır.