PSİKO-SOSYAL REHABİLİTASYON - Deneme Sınavı - 20

Psiko-sosyal rehabilitasyon ile ruhsal hastalıkların bozucu ve
yeti yitimine yol açan etkisi, yaşlıların yaşadığı psikolojik
zorlanma azaltılabilir. Bu hizmetlerin sunulmasıyla yalnız,
yaşlı bireylerin baş etme ve uyum becerileri artmakla kalmaz, aynı
zamanda yaşamdan aldıkları doyum da artar.

2015 yılı itibariyle ülkemizde erkeklerde yaklaşık 75 yıl, kadınlarda 80 yıl olup, ortalama yaşam beklentisi süresi 78 yıldır (Türkiye İstatistik Kurumu, 2015). Doğru cevap C seçeneğidir.

Bireylerin sağlık ve iyilik halini korumaya yönelik müdahaleler ve yaşam stili değişiklikleri, vücut sistemlerinin işlevlerini daha iyi düzeyde ve daha uzun süreli devam etmesine katkı sağlar. Doğru yaşam stili, sağlıklı yaşlanma süreci için gerekli olup pozitif sağlık davranışlarına düzenli şekilde günlük rutinlerinde yer veren yaşlı bireyler vücut sistemlerini, aktivite ve katılım düzeylerini korumakta
ve gelişimsel alanlara ilişkin becerilerde bağımsızlıklarını sürdürmektedirler. "Fiziksel ve bilişsel işlevlerde gerileme" bunlardan biri değildir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bağımsız: Yaşlı birey tüm becerileri ipucu (yardım) olmadan, gözlem gerekmeden, cihaz veya teknoloji desteği olmadan, normal veya normale yakın bir hız ve doğrulukta sergiler. Becerileri güvenli şekilde yerine getirir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Apraksi: Amaçlı hareketleri sergileme becerisinde kayıp, bu kayıp kullanılan kelime biçimlerini hatırlamamayı da kapsayabilir.

Sözel iletişim sırasında soyut veya sembolik kavramlar kullanmayın. Örneğin; “çok yağmur yağıyor” cümlesi yerine “bardaktan boşalırcasına yağmur yağıyor” cümlesi kullanılmamalıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Öğrenme aşamaları aşağıdaki sırayla gerçekleşir (Richardson, 2013). Bunlar;
1. İlk edinim
2. Akıcılık
3. Kalıcılık
4. Genelleme (öğrenmenin transfer edilmesi) dir. 

Doğru cevap B seçeneğidir.

Yaşlı bireye temel ve ileri günlük yaşam becerilerinde olabildiğince bağımsızlık kazandırılması amacıyla öğretimsel müdahalede bazı ilkelerin uygulanması gerekir (Richardson, 2013). Bunlardan biri de şudur:
• Öğretimi sunulacak becerinin önemi ve nasıl bir beceri olduğu yaşlı veya yakınına anlatılmalıdır. Örneğin; yürüteç kullanmanın önemi (yer değiştirme becerisinde bağımsız olacak, fizyolojik ve ruhsal gerilemeyi yavaşlatacak, çevresine olan bağımlılığını azaltacak, vb.) anlatılmalıdır.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Zincirleme becerilerin (örneğin; çay hazırlama, giyinme, yatak toplama, diş fırçalama) basamaklara ayrılarak sırasıyla aşamalı şekilde öğretilmesi gerekir. Basamaklardan birinin öğrenilememesi o beceride bağımsızlığı engelleyecektir.
Öğrenilemeyen basamak için tek basamaklı bir beceri gibi öğretimsel müdahale
uygulanmalıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Beceri öğretiminde hedef yaşlının olabildiğince az yardımla beceriyi başlatması ve tamamlamasıdır.

Bu düzenlemeler ergoterapist tarafından yapılan değerlendirmeler sonrası uygulanır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yaşlılığın başlama yaşı genel olarak 65 olarak kabul edilmektedir.

Gerontoloji, biyolojik, sosyolojik, ekonomik ve çevresel boyutta yaşlılık sürecini bilimsel yöntemlerle inceleyen bir disiplindir.

Geriatri, yaşlılığı medikal boyutta ele alan, yaşlı bireylerin sağlığının korunması, potansiyel hastalıkların koruyucu, önleyici müdahale ve kapsamlı değerlendirme ile tedavisini hedef alan bir disiplindir

Hemşire ağırlıklı ekip: Bu ekip pratisyen hemşire, klinik hemşire, lisanslı hemşire, fizik ve uğraşı terapisti, konuşma uzmanı, sosyal hizmet uzmanı, geriatrist ve psikiyatristten oluşmaktadır. Bu ekipler hasta odaklıdır ve sınırlı bir zaman çerçevesinde yoğun rehabilitasyon hizmeti sunmaktadır.
Kırılgan

Hekim ağırlıklı ekip: Bu ekip yaşlı birey için temel bakım sunmakta ve disiplinlerarası değerlendirme yapmaktadır. Dokuz hekim, bir lisanslı hemşire ve iki pratisyen hemşire ile bir sosyal hizmet uzmanından oluşmaktadır.

Oluşumu Bakımından Ekipler Pensilvanya Üniversitesi Geriatrik Disiplinlerarası Ekip Eğitimi (GITT), ekipleri oluşumu bakımından beş başlıkta toplamıştır. 

Hemşire ağırlıklı ekip: Bu ekip pratisyen hemşire, klinik hemşire, lisanslı hemşire, fizik ve uğraşı terapisti, konuşma uzmanı, sosyal hizmet uzmanı, geriatrist ve psikiyatristten oluşmaktadır. Bu ekipler hasta odaklıdır ve sınırlı bir zaman çerçevesinde yoğun rehabilitasyon hizmeti sunmaktadır.

Hemşire-hekim ekibi: Bu ekip iki pratisyen hemşire, geriatrist ve bir sosyal hizmet uzmanından oluşmaktadır. Bu ekipler hasta bireyin evinde toplum temelli bakım hizmeti sunmakta, klinik yönetim, informal iletişim mekanizmaları ve rollerin paylaşımına dayanmaktadır. 

Hekim ağırlıklı ekip: Bu ekip yaşlı birey için temel bakım sunmakta ve disiplinlerarası değerlendirme yapmaktadır. Dokuz hekim, bir lisanslı hemşire ve iki pratisyen hemşire ile bir sosyal hizmet uzmanından oluşmaktadır. 

Sosyal hizmet uzmanı ağırlıklı ekip: Bu ekip ağır durumdaki bireyler için özel bakım evlerinde ve yaşam tesislerinde uygulama yapmaktadır. Ekip bir yönetici, yönetici asistanı, sosyal hizmet uzmanı, hekim, yönetici hemşire ve aktivite düzenleyiciden oluşmaktadır. Bu ekip içinde çoğunlukla sosyal hizmet uzmanları işlevsel kayıplar yaşayan bireylerin günlük bakımını yürütmektedir. 

Fikir birliğine dayalı ekip modeli: Bu ekipler hizmet verdikleri tesisleri birimlere ayırmaktadır. Bu birimler tıbbi yöneticinin konsültasyonunda pratisyen hemşirenin öncülüğünde yönetilmektedir.

Palyatif bakım ekibi: Palyatif bakım ekibinin amacı, hastanın ve ailesinin yaşam kalitesini olabildiğince desteklemek ve acısını azaltmaktır.

Geriatrist: Yaşlı bireylerin hastalıklarının önlenmesi, tanılanması ve tedavi edilmesi konularında özel eğitim alan hekimdir.

Bakım elemanlarının rol ve sorumlulukları Mesleki Yeterlik Kurumu (2015) tarafından aşağıdaki şekilde belirtilmektedir: