PSİKO-SOSYAL REHABİLİTASYON - Deneme Sınavı - 19

Türkiye’de ilk geriatri bölümü 1967 senesinde Cerrahpaşa’da kurulmuş

Yaşlılığın başlama yaşı genel olarak 65 olarak kabul edilmektedir. Ekonomik, sağlık ve toplum hizmetlerindeki değişimler, sağlık alanındaki gelişmeler, yaş dönemine ilişkin algılar ve aile yapısının farklılaşması ile birlikte yaşlılığa ilişkin tanımlar değişmekte ve yaşlılık farklı kategorilerde ele alınmaktadır

Gerontoloji, biyolojik, sosyolojik, ekonomik ve çevresel boyutta yaşlılık sürecini bilimsel yöntemlerle inceleyen bir disiplindir.

Geriatrik hizmete ihtiyacı olan yaşlıların profili incelendiğinde ekip
çalışmasına neden ihtiyaç olduğu daha iyi anlaşılacaktır. Yaşlı bireylerin özellikleri:
• Yaş nedeniyle kırılgandır,
• İşlevselliğini kaybetmiştir,
• Çoklu tıbbi ve psiko-sosyal problemlere sahiptir,
• Çoklu ilaç kullanımı söz konusudur,
• İstemsiz kilo kaybı görülebilir,
• Sık sık düşme görülebilir, işitme ve diğer duyu kayıpları yaşarlar,
• Yıkıcı davranış ve kişilik değişimleri söz konusudur

Bir ekip oluşturmak için dört temel faktörün dikkate alınması gereklidir. Bunlar:
1. Ekibin büyüklüğü,
2. Ekibin kompozisyonu,
3. Ekibin yapı ve işlevi (örneğin, temel normlarının neler olacağı),
4. Ekibin izleyeceği prosedür (örneğin, toplantı zamanı ve toplantı yeri gibi) düşünülerek ekip oluşturulmalıdır

İnterdisipliner (disiplinlerarası) ekip: Aynı amaca bağlı birbirini tamamlayan performans hedeflerine, yeteneğe sahip; birbirine karşı sorumluluk üstlenmiş birkaç profesyonelden oluşan ekiptir. Disiplinlerarası ekip çok disiplinli ekipten farklı olarak kararı tüm ekip üyelerinin katılımı ile alır.

A, B, C, ve D seçeneklerindeki ekip türleri ortamı bakımından ekip türlerine örnek iken, E seçeneğindeki ekip oluşumu bakımından ekip türlerinden biridir.

Uğraşı terapisti: Bireylerin fonksiyonelliğini arttırmak; fiziksel, ruhsal ve duygusal işlevselsizliği düzeltmek ve önlemek için terapötik aktiviteler yürütür.

Müracaatçı/hasta odaklı disiplinlerarası iş birliğine dayalı ekiplerde dört temel unsuru bulunmaktadır. Dikkate alınması gereken bu unsurlar:
1. Hizmet veren kurumun, organizasyonun yapısı,
2. Profesyonellerin diğer profesyoneller ve müracaatçıyla arasındaki güç ilişkileri,
3. Disiplinler arasındaki rol uyumu,
4. Hastanın ve toplumun beklentileridir.

Hizmet ekibi içinde tedavi sürecini (ilk muayene, teşhis ve tedavi) yürütmek tıp doktorunun işidir. Diğer seçeneklerde verilenler ise bakım elemanının rol ve sorumlulukları arasında yer alır.

Ekip çalışması içinde sosyal hizmet uzmanının görevleri;
• Diğer tıp personelinden hastanın hastalığı ve tedavisi hakkında bilgi alma ve onlara tedavi, bakım ve sağlık danışmanlığı için ekonomik, mental ve sosyal açıdan yararlı bilgiler verme,
• Hastaneye ve akıl hastanelerine yatırılma ve hastaneden taburcu olma konusunda eğer yapılıyorsa vaka konseyine veya komitesine katılma ve diğer sağlık personeliyle konuları tartışma,
• Gerekli olduğunda diğer sağlık personeliyle iş birliği yapma,
• Doktorlar ile birlikte konsültasyon yapma ve doktorların önerileri doğrultusunda hastaya yardımcı olma,
• Doktorlara bilgi vermek ve doktorların önerilerini öğrenmek suretiyle tedavi için yardımcı olma,
• Ekonomik, sosyal ve mental açıdan doktorlara sosyal hizmet uzmanının düşüncelerini aktarma olarak ifade edilebilir

Gerontoloji, biyolojik, sosyolojik, ekonomik ve çevresel boyutta yaşlılık sürecini bilimsel yöntemlerle inceleyen bir disiplindir.

İnterdisipliner (disiplinlerarası) ekip: Aynı amaca bağlı birbirini tamamlayan performans hedeflerine, yeteneğe sahip; birbirine karşı sorumluluk üstlenmiş birkaç profesyonelden oluşan ekiptir. Disiplinlerarası ekip çok disiplinli ekipten farklı olarak kararı tüm ekip üyelerinin katılımı ile alır (Drinka & Clark, 2000).

Uğraşı terapisti: Bireylerin fonksiyonelliğini arttırmak; fiziksel, ruhsal ve duygusal işlevselsizliği düzeltmek ve önlemek için terapötik aktiviteler yürütür.

Teşhis ve inceleme aşamasında yaşlıda ve bakım verenlerde incelenmesi gereken alanlar; fiziksel alan (sağlık geçmişi, fonksiyonellik, dış görünüm ve davranışları), psikolojik alan (kişilik özellikleri, duygu durumu, mizaç ve bilişsel özellikleri), sosyal alan (sosyal destek sistemleri, sosyal roller, eğitim ve maddi durumu), kültürel alan (değerler, hastalığa bakış açısı, iletişim kalıpları), çevresel alan (yaşam standardı, evin yaşam koşullarına uygunluğu), inançsal alan (yaşama ilişkin kuralları, tıbbi tedaviyi isteme durumu) olarak belirlenmiştir.

Türkiye’de ilk geriatri bölümü 1967 senesinde Cerrahpaşa’da kurulmuş ve 1981’de “Geriatri Bilim Dalı’’ olmuştur. Daha sonra sırasıyla Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi (1993); Gülhane Askeri Tıp Akademisi geriatri bilim dalı (1995); Hacettepe Üniversitesi geriatri bilim dalı (2001) kurulmuştur.

Liyazon: Sosyal hizmet uzmanı, yaşlı birey, ailesi ve bakım verenler ile toplum arasında bağlantı kurar.

Yaşlı bireyler kendi hayatlarının ve bakım kararlarının üzerindeki kontrolü kaybetme riski ile karşılaşmaktadır. Bu nedenle yaşlı bireyleri kendi kararlarını alabilmeleri için teşvik etmek ve bakım kararlarında onların self determinasyon (kendi kaderini tayin) haklarını göz önünde bulundurmak gerekmektedir (Clark, 1995).

Teşhis ve inceleme aşamasında yaşlıda ve bakım verenlerde incelenmesi gereken alanlar;fiziksel alan (sağlık geçmişi, fonksiyonellik, dış görünüm ve davranışları), psikolojik alan (kişilik özellikleri, duygu durumu, mizaç ve bilişsel özellikleri), sosyal alan (sosyal destek sistemleri, sosyal roller, eğitim ve maddi durumu), kültürel alan (değerler, hastalığa bakış açısı, iletişim kalıpları), çevresel alan (yaşam standardı, evin yaşam koşullarına uygunluğu), inançsal alan (yaşama ilişkin kuralları, tıbbi tedaviyi isteme durumu) olarak belirlenmiştir.

Sosyal hizmet uygulamasının temel amaçları; kişilerin sorun çözme ve başa çıkma yeteneğini geliştirmelerine, kaynaklara ulaşmasına yardımcı olmak,
kurumları yaşlının ihtiyaçlarına cevap verir hale getirmek, yaşlının çevresindeki kişilerle etkileşimini kolaylaştırmak, kuruluşlar ve organlar arasındaki ilişkiyi, sosyal ve çevresel politikayı etkilemek.