PSİKO-SOSYAL REHABİLİTASYON - Deneme Sınavı - 12

80 yaşından sonra beyin ağırlığının %17 oranında azaldığı görülmektedir. Beyinle ilgili bu bulgular, bütün yaşlılar unutkandır, bunaktır tarzında genellemelere neden olmuştur. Ancak yaşlı bireylerin beyinle ilgili işlevleri göz önüne alındığında, beyindeki değişikliklere paralel işlev bozuklukları görülmez. Beynin etkinliği, beynin büyüklüğü, ağırlığı ve nöron sayısıyla doğrudan ilişkili değildir. Beyindeki atrofinin derecesi (beynin küçülmesi) ile bilişsel bozukluklar arasında çok zayıf bir ilişki vardır. Doğru cevap B'dir.

Yaşlanma sürecinde en çok etkilenen bilişsel işlev, öğrenme ve bellektir. Yaşlı kişilerde; bellek azalması, kusurlu ve eksik hatırlama ile bellek sapması gibi bellek değişiklikleri görülür. Ayrıca beyin yapısının bozulmasıyla düşüncenin içeriği,
mantık ve muhakemenin niteliği de değişir ve bozulur. Düşünce akışında yavaşlama, ayrıntıcı olma ve direnme eğilimi görülür. Kavramlar arasında karşılaştırmalar yapılamaz ve doğruya ulaşılamaz. Hesaplamalar, somut ve soyut kavramlar bozulur. Yaş ilerledikçe, yeni öğrenilen bilgileri uzun süreli bellekten geri getirme, hatırlama güçleşir. Ancak uzak bellek denilen yıllarca hatırlanan bilgilerin depolandığı bölüm yaştan çok etkilenmez. Bu nedenle yaşlılar öğlen yediği yemeği hatırlamazken, çocukluğunda yaşadığı bir olayı en ince ayrıntısına kadar hatırlayabilir. Doğru cevap C'dir.

Yaşın kronolojik olarak ilerlemesi ile birlikte motivasyonu etkileyen psikolojik faktörler etkili olmaya başlar. Bunlar; kendini kabul, benlik saygısı, kendini algılama biçimi, duygusal destek, ruhsal değişimler ve baş etme becerilerinde değişimler şeklinde görülür. Doğru cevap D'dir.

Psikolojik özellikler ve değişimler açısından benlik saygısı ve kendini kabul yaşlılıkta da çok önemli olan, ancak, çok kolay değişebilen kavramlardır.

Benlik Saygısı: Bireyin kendini kabul etmesi, saygı duyması, kendine güvenmesi ve inanması biçiminde ifade edilen düşünce, duygu ve davranışların bir bütünüdür. Doğru cevap E'dir.

Duygusal destek, cesaretlendirme, kişisel samimiyet ve sevgi ifadelerini içerir. Ayrıca, empati kurma, şefkat, rahatlama, güven de duygusal destek sağlar. Bu destek ile sevgi, hoşlanma, anlayış, kabul görme, değer verilme, özen gösterilme, korunma gereksinimleri karşılanır ve bireyin iyilik hali arttırılabilir. Duygusal destek, dikkat etme, önemsenme, bakım alma, empatiyi içerdiğinden bireylerde çevresindeki kişiler tarafından sevildiği, sayıldığı ve anlaşıldığı duygularını oluşturur. Bu duygular da öz güven ve sorunlarla baş etmede yüksek bir motivasyon sağlar ve birey stresli olayların sonuçları ile duygusal yönden baş edebilecek duruma gelir. Doğru cevap A'dır.

Rol değişimi, sosyal yaşantıda kişinin üzerine aldığı sorumluluk ve görevleri başka bir kimse ile değiş tokuş etmesidir. Örneğin; Fatih Amca, eşini kaybettikten ve emekli olduktan sonra yaşamını tek başına geçirir, evdeki tüm işleri kendi başına yürütür. Fatih Amca daha önce rolü olmayan işleri
üstlenmiştir. Yaşlıların rol değişimi onları rahatlatıyorsa ve yeni rolleri üstlenmek bireyi
mutlu ediyorsa motivasyon da olumlu etkilenir. Doğru cevap B'dir.

Yaşlıların motivasyonlarını arttırmak için en iyi yollardan biri yaşlının sosyal yaşama katılımının sağlanmasıdır. Çünkü yaşlı, sosyal yaşama katıldıkça kendini daha yeterli, üretken
ve değerli hisseder. Sonuç olarak yaşlıların tedaviye yönelik motivasyonu ve yaşam motivasyonu artmış olur. Doğru cevap C'dir.

Başarılı yaşlanma, bireyin kendini yaşlılığa hazırlama sürecinde; sosyal çevresini ve ilişkilerini canlı tutmak, sağlık sorunlarını en aza indirmek için koruyucu önlemler almak, bellek ve fiziksel işlevlerini geliştirici çabalar içinde olmak ve yaşama pozitif bakmasını becerebilmek anlamına gelmektedir. Başarılı yaşlanma, yalnızca sağlık yönünden değil psikolojik ve sosyal yönden de tam bir iyilik halinin varlığını işaret eden bir kavramdır. Yaşam uzunluğu, biyolojik ve zihinsel sağlık, bilişsel ve sosyal yeterlilik, üretkenlik, kişisel kontrol ve yaşamdan zevk alma, başarılı yaşlanmanın ortak olarak kabul edilen temel göstergeleridir. Doğru cevap D'dir.

Yaşlı birey demans ve bilinç bulanıklığından dolayı, uzun süre yalnız bırakılmamalı, bulmaca çözmesi veya kültür durumuna göre benzeri uğraşlar yapması sağlanmalıdır. E seçeneği dışındaki bütün seçeneklerde bakım elemanının yapması ve dikkat etmesi gereken hususlar yer almaktadır. Doğru cevap E'dir.

Geriatrik hizmete ihtiyacı olan yaşlıların profili incelendiğinde ekip çalışmasına neden ihtiyaç olduğu daha iyi anlaşılacaktır. Yaşlı bireylerin özellikleri:
• Yaş nedeniyle kırılgandır,
• İşlevselliğini kaybetmiştir,
• Çoklu tıbbi ve psiko-sosyal problemlere sahiptir,
• Çoklu ilaç kullanımı söz konusudur,
• İstemsiz kilo kaybı görülebilir,
• Sık sık düşme görülebilir, işitme ve diğer duyu kayıpları yaşarlar,
• Yıkıcı davranış ve kişilik değişimleri söz konusudur.

Doğru cevap A'dır.

Ekip çalışması, ortak bir amaç çerçevesinde uzmanlıklarını birbiriyle paylaşmak için bir araya gelmiş olan ve her biri belirli bir bilgi ve beceri taşıyan üyelerin oluşturduğu grupların yaptığı çalışmadır. Bir ekip oluşturmak için dört temel faktörün dikkate alınması gereklidir. Bunlar:
1. Ekibin büyüklüğü,
2. Ekibin kompozisyonu,
3. Ekibin yapı ve işlevi
4. Ekibin izleyeceği prosedürdür.

Doğru cevap B'dir.

İnterdisipliner (disiplinlerarası) ekip: Aynı amaca bağlı birbirini tamamlayan performans hedeflerine, yeteneğe sahip; birbirine karşı sorumluluk üstlenmiş birkaç profesyonelden oluşan ekiptir. Disiplinlerarası ekip çok disiplinli ekipten farklı olarak kararı tüm ekip üyelerinin katılımı ile alır. Disiplinlerarası ekip daha çok amaç odaklıdır. Bu ekip dikkatli değerlendirme, gerçekçi amaçlar belirleme ve yakın ilişkiler kurma temellidir. Doğru cevap C'dir.

ÇYGD, geriatrik öykü alınması ve fizik muayeneden sonra başlayarak devam eden
planlayıcı bir süreci kapsar. Yaşlı hasta, tüm ekip üyelerince her kontrolde gözden geçirilmelidir. Değişiklikler ve ekonomik, sosyal güvence gibi veriler kayıt altına alınmalıdır. Kültürel, ailevi, bakıcı ve diğer sorunlar göz ardı edilmemelidir. Hastanın problemleri medikal, sosyal, fonksiyonel, psikiyatrik, kognitif süreçler olarak listelenmelidir. Her sorun tanımlayıcı, tedavi edici ve eğitici bir çözüm planı ile aşılmaya çalışılmalıdır. Problemin
tanısı için yapılacaklar diğer medikal uzmanlarla düzenli konsültasyon ve ev vizitlerini de içermelidir. Doğru cevap D'dir.

Hemşire-hekim ekibi: Bu ekip iki pratisyen hemşire, geriatrist ve bir sosyal hizmet uzmanından oluşmaktadır. Bu ekipler hasta bireyin evinde toplum temelli bakım hizmeti sunmakta, klinik yönetim, informal iletişim mekanizmaları ve rollerin paylaşımına dayanmaktadır.. Doğru cevap E'dir.

Palyatif bakım ekibi: Palyatif bakım ekibinin amacı, hastanın ve ailesinin yaşam kalitesini olabildiğince desteklemek ve acısını azaltmaktır. Hasta bireylerin ve ailelerin ciddi ve karmaşık sağlık problemlerini tedavi etmek ve uygun şekilde değerlendirebilmek için çeşitli sağlık profesyonellerinin uzmanlığı gerekmektedir. Palyatif bakım ekibi, hemşirelik, tıp, sosyal hizmet, beslenme, rehabilitasyon ve eczacılık disiplinlerinden oluşmaktadır.. Doğru cevap A'dır.

Uğraşı terapisti: Bireylerin fonksiyonelliğini arttırmak; fiziksel, ruhsal ve duygusal işlevselsizliği düzeltmek ve önlemek için terapötik aktiviteler yürütür. Doğru cevap B'dir.

Yaşlı Bakım Elemanı: Mesleki Yeterlik Kurumu (2015) tanımına göre, iş sağlığı ve güvenliği ile çevre koruma ile ilgili alınan önlemleri uygulayarak, mesleği ile ilgili kalite gereklilikleri çerçevesinde; bakım öncesi ön hazırlık yapan, hizmet alan bireyin öz bakımını uygulayan, yaşam alanını düzenleyen, yeterli ve dengeli beslenmesini sağlayan, mobilizasyonunu sağlayan, ilaç dışı tıbbi bakımını sağlık profesyoneli denetiminde yapan, aktif yaşama katılımını sağlayan, tedavi sürecinde sağlık profesyonelini destekleyen ve mesleki
gelişim faaliyetlerine katılan nitelikli kişidir. Doğru cevap C'dir.

Sosyal Hizmet Uzmanı: Sağlık ekibinin içerisinde sosyal hizmet uzmanı aracılık, kolaylaştırıcılık, savunuculuk gibi rolleri yürütür. Sosyal hizmet uzmanı grup çalışmasına hakim yönüyle ekip üyelerinin kendi içinde iş birliği geliştirilmesine de katkıda bulunur. Sosyal hizmet uzmanı, hastanın ve ailenin tedavi sürecine katılımı ile ilgilenir, ailenin ve bireyin psiko-sosyal işlevselliğini ve kapasitesini geliştirir ve taburculuk sonrası takibini yürütür. Doğru cevap D'dir.

Geriatrik sosyal hizmet; yaşlılığın beraberinde getirdiği sorunların önlenmesi ve hastanın biyo-psiko-sosyal iyilik halinin devam ettirilmesi olarak tanımlanabilir. Geriatrik sosyal hizmet değerlendirmesinde uzman, yaşlanma ile başetme, değişimleri anlama, sosyal destek, sosyo-ekonomik güçler, işlevsellik, bağlılık, bağımlılık, dinî-tinsel ihtiyaçlar, hobiler, multidisipliner çıktı, yaşam sonu istekleri boyutlarını değerlendirebilmelidir. Doğru cevap E'dir.

Doğru cevap A'dır.