PSİKO-SOSYAL REHABİLİTASYON - Deneme Sınavı - 2

Yaşlılıkla beraber sosyal statünün düşmesi (emeklilik, çocukların bağımsızlaşması vb.)dir. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Aktif Yaşlanma” Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından 1990’lı yıllarda Dünyanın gündemine sokulmuş olan bir kavramdır. Aktif yaşlanma süreci yaşlıların günlük yaşamlarında sosyal, ekonomik, kültürel aktivitelere katılımlarını esas alır.

Kuşaklararası dayanışma boyutları arasında kümülatif dayanışma diye bir kavram yoktur. Yapısal dayanışma vardır.

İşlevsel destek ise duygusal (sevgi, empati vs.) ve enstrümental (günlük işlerde yardım, para desteği vs.) destek biçimlerine işaret eder.

“Sosyal ağ” teriminin farklı tanımları mevcuttur. Bazı tanımlara göre sosyal ağ bireyin ailesi, arkadaşları, iş arkadaşları ve diğer tanıdığı kişilerdir. Diğer bir tanıma göre sosyal ağ, sosyal etkileşim ve kişisel ilişkilerin oluşturduğu bir ağdır. Bir başka tanıma göre ise, genellikle bireylerin ve kurumların bir ağ biçimde oluşturduğu sosyal yapıdır. Günümüz refah devleti kurumlarının sağladığı hizmetler ve destek düşünülürse, kurumları da içine alan sosyal ağ tanımı daha uygun olacaktır.

Sosyal dışlanma kavramı ilk olarak 1970’li yıllarda Fransa’da ortaya çıkmıştır. Sosyal dışlanma; işsizlik, mesleki vasıfsızlık, düşük gelir seviyesi, kötü barınma koşulları, suça sürüklenme, sağlık bozukluğu (hastalık) ve aile bağlarının çözülmesi gibi olumsuz koşulların bir bireyde birleşmesiyle ortaya çıkabilir.

Aşağıda sıralanan bilişsel hatalar, özellikle yaşlı bireylerin sosyal destek müdahalesinden kaçınmalarına neden olabilmektedir.
• Kendi problemlerimi çözemediğimi düşünebilirler.
• Onların bana bakmasını istediğimi düşünebilirler.
• Benim işimi benim yerime onların yapmasını istediğimi düşünebilirler.
• Beni aciz bir çocuk gibi görebilirler.
• Beni kendi amaçları için kullanabilirler.
• Beni kontrol etmeye çalışabilirler.
• Onların yardımına bağımlı hale gelebilirim.
• Kendime olan saygımı kaybedebilirim.

Huzurevlerine kabul koşulları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
1. 60 yaş ve üzeri yaşlarda olmak,
2. Kendi gereksinimlerini karşılamasını engelleyici bir rahatsızlığı bulunmamak, yeme, içme, banyo, tuvalet ve bunun gibi günlük yaşam etkinliklerini bağımsız olarak yapabilecek durumda olmak,
3. Ruh sağlığı yerinde olmak,
4. Bulaşıcı hastalığı olmamak,
5. Uyuşturucu madde ya da alkol bağımlısı olmamak,
6. Sosyal ve/veya ekonomik yoksunluk içinde bulunduğu sosyal inceleme raporu ile saptanmış olmak

Sosyal destek, aile, akraba, arkadaş ve komşu gibi gerçek kişiler tarafından sağlanabileceği gibi, yerel ve merkezî yönetimler, özel şirketler, yerel, ulusal veya uluslararası sivil toplum kuruluşları gibi tüzel kurum ve kuruluşlar tarafından da sağlanabilir. Sosyal destek, hayatta karşılaştığı stresli olay ve durumlara karşı bireyi koruyarak bireyin stresle mücadele etmesinde ona yardım etmektedir. Sosyal destek disiplinlerarası ve multidisipliner bir konu olup sosyal hizmet, eğitim bilimleri, sosyoloji, psikoloji, epidemiyoloji, tıp, hemşirelik ve halk sağlığı gibi disiplinler tarafından çalışılmaktadır. Sosyal desteğin sağlığa olan etkisi epidemiyoloji, tıp, hemşirelik ve halk sağlığı alanında çalışanların yakından ilgilendiği bir konudur. Sosyal desteğin birey üzerindeki psikolojik ve sosyal etkileri de çoğu sosyal bilim alanını ilgilendirir niteliktedir. Doğru cevap C' dir.

Duygusal destek, sevgi, ilgi, güven, empati gibi duyguların karşıdaki bireye iletilmesiyle oluşur. Yaşlılık döneminde bireylere duygusal destek en çok ailesi ve yakın çevresi tarafından sağlanır. Ailesiyle yakın ilişki içerisinde olan ve duygu alışverişinde olan yaşlı bireyler duygusal açıdan destek eksikliği hissetmezler. Sevgi ve ilgi sözel olarak ifade edilebileceği gibi, eylemsel olarak da yaşlı bireye iletilebilir. Doğru cevap A' dır.

Sosyal destek, toplumun bir parçası olan her birey için büyük önem arz etmektedir. Ancak, toplumdaki bazı dezavantajlı gruplar (çocuklar, yaşlılar, engelliler, göçmenler, kadınlar) göz önünde bulundurulduğunda, bu grupların daha çok sosyal desteğe ihtiyaç duyduğu gerçektir. Doğru cevap B' dir.

Yaşlılarda sosyal desteğe ihtiyaç duyulmasının sebeplerini sıralayacak olursak;
• Yaşlılıkla beraber sosyal statünün düşmesi (emeklilik, çocukların bağımsızlaşması vb.),
• Yaşlılılıkla birlikte maddi kaynakların azalması ya da yetersiz kalması,
• Yaşlılıkla beraber sosyal ağların azalması veya zayıflaması,
• Yaşlılıkla birlikte eş kaybı riskinin artması (özellikle kadınlar için),
• Yaşlıların sosyal izolasyon riskinin bulunması,
• Yaşlıların istismar ve ihmale uğrama riskinin bulunması,
• Yaşlıların yaşlı ayrımcılığına uğrama riskinin bulunması,
• Yaşlıların akut ve kronik hastalıklar sebebiyle daha çok bakıma ihtiyaç duyması,
• Yaşlılıkla beraber engellilik riskinin artması,
• Yaşlıların depresyon gibi psikolojik hastalıklara meyilli olması,
• Yaşlılar arasında Alzheimer, Demans gibi bilişsel bozuklukların yaygın olması olmasıdır. Doğru cevap D' dir.

“Aktif Yaşlanma” Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından 1990’lı yıllarda Dünyanın gündemine sokulmuş olan bir kavramdır. Aktif yaşlanma süreci yaşlıların günlük yaşamlarında sosyal, ekonomik, kültürel aktivitelere katılımlarını esas alır. Doğru cevap C' dir.

Yaşlı bireyler ve yetişkin çocukları ile ilgili birçok kuram bulunmaktadır. Bu kuramlardan en günceli Bengtson ve Roberts’ın Kuşaklararası Dayanışma yaklaşımıdır. Doğru cevap E' dir.

Normatif Dayanışma; Aile içinde üstlenilen role bağlılık ve sorumlulukları yerine getirme derecesini gösteren dayanışma biçimidir. Doğru cevap B' dir.

Sosyal izolasyonun bireysel olduğu gibi makro düzeyde toplumsal sebepleri de mevcuttur. Bunlardan birincisi toplumdaki bağlılık duygusunun farklılaşmasıdır. Geleneksel toplumlarda yaşlı bireylerin bakım sorumluluğu aile bireyleri tarafından üstlenilirken, modern toplumlarda bakımın kolektif ve kurumsal bir eylem olduğu algısı yerleşmiştir. Özellikle batı toplumlarında bu algı daha yüksektir ve yaşlı bireylerin sosyal izolasyona maruz kalmalarında önemli bir rol oynamaktadır. Doğru cevap D' dir.

Huzurevleri 60 yaş ve üzerindeki yaşlı kişileri huzurlu bir ortamda korumak, bakmak ve bu kişilerin sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet yürüten sosyal hizmet kuruluşlarıdır. Ülkemizde Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, diğer bakanlıklar, belediyeler, dernek ve vakıflar, özel huzurevleri ve
azınlıklar huzurevi hizmeti sunmaktadır. Doğru cevap A' dır.

Sosyal dışlanma; işsizlik, mesleki vasıfsızlık, düşük gelir seviyesi, kötü barınma koşulları, suça sürüklenme, sağlık bozukluğu (hastalık) ve aile bağlarının çözülmesi gibi olumsuz koşulların bir bireyde birleşmesiyle ortaya çıkabilir. Doğru cevap C' dir.

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2013 yılında Türkiye nüfusunun %7,7’sini yaşlı nüfus (65+) oluşturmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Cohen ve Willis (1985) tarafından sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırmaya göre sosyal destek türleri; duygusal, takdir, maddi, bilgisel ve arkadaşlık desteği olmak üzere 5 başlık altında toplanmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.