PROJE ANALİZİ VE DEĞERLENDİRME - Deneme Sınavı - 20

Sorulması gereken sorular şunlardır; • Üretim faktörlerinin edinilmesinde kısıtlayıcılar var mıdır? üretim faktörlerini sunan kuruluşlar tekelci midir? İşgücü sağlamada sorunlar var mıdır?
• Proje fikri için gerekli olan sermaye amacın üstünde midir?
• Projenin etkileri devletin belirlediği resmi kural ve ilkelere uygun mudur?
• Projenin etkileri toplum örf, adet ve geleneklerine uygun mudur?
• Proje fikri ulusal politika, amaç ve ilkelerle çelişiyor mu?
• Piyasaya girişi etkileyecek tekelci düzenlemeler var mı?
• Ürünün piyasada dağıtımı engelleyecek dağıtım faktörleri var mı?
• Proje fikri mevcut ve potansiyel sanayi sektörü ile çelişki içinde mi?

Sınırlı kaynakların en uygun kullanımını sağlamaya yönelik çalışmalar olarak ifade edilen yapılabilirlik çalışması üç aşamalı bir analizdir. Bunlar “pazar analizi”, “teknik analiz” ve “finansal analiz”dir.

Temelde yatırım projesi aşamaları şu başlıklar altında incelenmektedir:
• Proje Fikrinin Doğuşu ve Ön Eleme,
• Ön Yapılabilirlik Çalışması (Ön Fizibilite Etüdü),
• Yapılabilirlik Çalışması (Fizibilite Etüdü),
• Projenin Değerlendirilmesi,
• Projenin Uygulamaya Konulması,
• Deneme çalışmaları, Son Denetleme ve İşletmeye Alma.

Yatırım projeleri değerlendirilirken 3 çeşit karar alma ortamı bulunmaktadır:
• Belirlilik,
• Belirsizlik,
• Risk.

Öz kaynakları şu başlıklar altında ele alabiliriz;

 • ÖDENMİŞ SERMAYE
• SERMAYE YEDEKLERİ
• KÂR YEDEKLERİ
• GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI
• GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI(-)
• DÖNEM NET KÂRI
• DÖNEM NET ZARARI(-)

Yatırım projelerinde risk, yatırımdan elde edilen nakit akışlarının yatırımdan beklenen nakit akışlarından farklı olmasını ifade etmektedir. Yatırım projelerinin karlı olup olmaması nakit akışlarına bağlıdır. Yatırım projesi ile yaratılan nakit girişleri ve nakit çıkışlarının değeri yatırım projesinin net bugünkü değerini etkilemektedir.

Finansal değerlendirme yapılırken şu konuların dikkate alınması projenin başarısı için önemlidir:
• Yabancı kaynak anapara ve faiz ödemeleri,
• Kâr payı ödemeleri,

• Yasal kesinti ödemeleri,
• Nakit açıklarının kısa vadeli banka kredilerine başvurarak karşılanıp karşılanmayacağı veya
nakit giriş ve/veya çıkışlarında yeniden düzenleme yapılarak giderilip giderilmeyeceği,
• Proje için öz kaynaklar ile uzun vadeli yabancı kaynakların yeterli olup olmadığı,
• Uzun vadeli yabancı kaynak kullanımının uygun olup olmadığı.

Portföy çeşitlendirmesi ilkesine göre, belli bir hisse senedi yerine farklı hisse senetlerinden oluşan bir
portföye yatırım yapmakla, yatırımın getirisindeki değişkenlik azaltılabilmektedir. Yani, işletmelere özgü olaylardan kaynaklanan risklerden yani toplam riskin bir kısmından çeşitlendirme ile kurtulmak mümkündür.

deneme çalışmaları ve son denetleme aşamaları şunlardır; 

- Deneme üretimi

-Yasal başvurular

İşletmelere özgü olaylardan kaynaklanan risklerden yani toplam riskin bir kısmından çeşitlendirme ile kurtulmak mümkündür. Çeşitlendirme ile kurtulabilen bu risklere sistematik olmayan risk adı verilmektedir.

Bazı riskler tüm hisse senetlerini etkilediğinden rassal çeşitlendirme ile kurtulması mümkün olmayan risklerdir. Bu risklere sistematik risk veya piyasa riski adı verilmektedir. Piyasa riskinin ölçülmesinde hisse senedinin getirisi ile piyasanın getirisi arasındaki ortalama ilişkiyi ölçmekte kullanılan “beta katsayısı” kullanılmaktadır.

Geri ödeme dönemi yönteminin en belirgin dezavantajları da aşağıda belirtilmektedir;
• Yatırımın toplam kârlılığını gösterememesi: Bu yöntemde yatırım projelerinin analizinde kârlılık
dikkate alınmamaktadır. Yöntem, nakit girişleri ile nakit çıkışları arasında yapılan karşılaştırma
boyutunda kalmaktadır. Bu yöntem, geri ödeme döneminden sonraki zaman dilimlerindeki nakit
hareketlerini dikkate almamaktadır.
• Paranın zaman değerini dikkate almaması: Yöntemin bir diğer eksik yönü de paranın zaman
değerini dikkate almamasıdır.

İşletmenin hisse senedi getirileri yerine aktif karlılığının (net kar/toplam aktifler) piyasanın getirisi ile ilişkisi zaman serileri regresyon modelleri ile modellenerek beta hesaplanmakta ve projenin sistematik riski tahmin edilmektedir. Muhasebe verileri kullanılarak hesaplanan betalar ile hisse senedi getirileri kullanılarak hesaplanan beta verileri arasında yaklaşık 0,6’lık bir korelasyon olduğu gözlenmektedir.

İskontolu geri ödeme yönteminin dezavantajı; Geri ödeme döneminden sonraki nakit hareketlerini dikkate almamaktadır.

Duyarlılık analizi ile projenin karlılığını etkileyen faktörlerden birinde meydana gelen bir değişimin sonuçları nasıl etkileyeceği incelenmektedir. Diğer değişkenler sabit tutulduğu halde, etkisi incelenen değişkendeki bir birim değişimin projenin net bugünkü değerinin veya iç verim oranının olasılık dağılımında ne derecede bir değişime neden olacağı belirlenmektedir.

Yatırıma ilişkin karlılık oranı karlılık endeksi yöntemiyle hesaplanır.

İşletmelerin en çok tercih ettikleri yatırım değerlendirme yöntemi % 49,8 olarak net bugünkü değer yöntemidir.

En duyarlı parametreler belirlendikten sonra, söz konusu parametreler bazı kriterlere göre sıralanmalıdır. Sıralamada kullanılabilecek parametreler şunlar olabilir:
• Parametrenin büyüklüğü
• Parametrenin duyarlılık seviyesi
• Parametrenin risk yönetimi açısından zorluk seviyesi

Projenin iskonto oranının riske göre düzeltilmesi ile projenin net bugünkü değeri belirli bir değer olarak hesaplanmaktadır. Simülasyon yaklaşımı ile ise yatırımın net bugünkü değeri veya iç verim oranına ilişkin bir olasılık dağılımı elde edilebilmektedir. Olasılık dağılımı ne kadar genişse proje de o kadar riskli demektir.

Projenin karlılığını etkileyebilecek faktörler şunlar olabilir:
• Piyasanın büyüklüğü,
• Satış fiyatı,
• Piyasanın büyüme hızı,
• Pazar payı,
• Gerekli yatırım tutarı,
• Yatırımın artık değeri,
• Faaliyet giderleri,
• Sabit giderler,
• Tesislerin faydalı ömrü.