PROJE ANALİZİ VE DEĞERLENDİRME - Deneme Sınavı - 15

Firmaya bağlı olarak yatırım projeleri beş farklı nedene dayandırılabilir ve analiz amacıyla projeler aşağıdaki beş guruptan birine dâhil edilebilir. 1. Yeni ürünler veya mevcut ürünlerde genişlemeye gidilmesi 2. Bina veya donanımların yenilenmesi 3. Araştırma ve geliştirme 4. Keşif ve araştırma 5. Diğer

Belirli bir proje konusunda yapılabilirlik sonucuna varılması fizibilite çalışmasına yeni fonksiyonlar kazandırabilir. Fizibilite çalışmasının ek fonksiyonları şöyle sıralanabilir: • Ortak girişimler konusunda ortak alternatifleri arttırıcı ve yapılanmalarda hızlandırıcı etkilere yol açar. • Gerekli izin, lisan ve diğer bürokratik işlemlerde çeşitli kolaylıklar sağlar. • Yatırım konusunda katılımcı sayısının artmasını sağlar.

Neden Fizibilite Çalışmasına İhtiyaç Duyulmaktadır? Yeni bir iş veya projenin belirlenmesi ve tanımlanması oldukça önemlidir. Fizibilite çalışması doğru kararın verilmesine yardımcı olan en önemli araçlardan biridir. Henüz başlangıç aşamasında verilecek yanlış bir karar projenin veya işin başarısızlıkla sonuçlanmasına neden olur. W. Heath Hoagland ve Lionel Williamson tarafından yapılan bir araştırma iş alanında yapılan yeni girişimlerin başlangıçtan 18 ay sonra sadece %50’sinin piyasada varlıklarını sürdürebildiğini, beşinci yıldan sonra ise bu oranın %20’ye düştüğünü göstermiştir.

Birçok firma her zaman yeni yatırım fikirlerine sahiptir ve fırsat arayışları içindedir. Bu yatırımlar basit düzeyde makine veya donanım yenilemelerinden firma çehresini tamamen değiştirecek ya da tamamen yeni olan, çok büyük yatırım projelerine kadar açılan bir yelpazede yer alabilir. (Eakins:1998, s.239). Firmaya bağlı olarak yatırım projeleri beş farklı nedene dayandırılabilir ve analiz amacıyla projeler aşağıdaki beş guruptan birine dâhil edilebilir. 1. Yeni ürünler veya mevcut ürünlerde genişlemeye gidilmesi 2. Bina veya donanımların yenilenmesi 3. Araştırma ve geliştirme 4. Keşif ve araştırma 5. Diğer Burada, diğer başlığı altındaki son kategori sağlık standartlarına uyum sağlanmasında kullanılan bazı sermaye araçları ya da kirlilik kontrol sistemleri olabilir. Yeni bir ürün için yatırım önerisi pazarlama bölümünden ileri sürülebileceği gibi belli bir donanımın çok daha karmaşık bir modelle değiştirilmesi fikri genellikle firmanın üretim sahasından kaynaklanabilir. Bu durumların hepsinde yatırım taleplerinin kanalize edilebilmesi için etkin yönetim prosedürlerine gereksinim vardır.

Yeni bir iş veya projenin belirlenmesi ve tanımlanması oldukça önemlidir. Fizibilite çalışması doğru kararın verilmesine yardımcı olan en önemli araçlardan biridir. Henüz başlangıç aşamasında verilecek yanlış bir karar projenin veya işin başarısızlıkla sonuçlanmasına neden olur. W. Heath Hoagland ve Lionel Williamson tarafından yapılan bir araştırma iş alanında yapılan yeni girişimlerin başlangıçtan 18 ay sonra sadece %50’sinin piyasada varlıklarını sürdürebildiğini, beşinci yıldan sonra ise bu oranın %20’ye düştüğünü göstermiştir.Fizibilite çalışmaları ve iş planları, yeni projelerin geliştirilmesinde ve hayata geçirilmesinde kullanılan iki ayrı araçtır. Her iki aracın da ortak öğeleri bulunmaktadır, ancak yine de bu iki araç birbiriyle karıştırılmamalıdır. Fizibilite çalışması (feasibility study) proje önermelerinin yapılabilirliğinin araştırılmasında kullanılan bir araçtır. İş planı (business plan) ise, proje önermelerini fikir aşamasından hayata geçirme aşamasına taşımak için gerekli faaliyetlerin planlandığı bir araçtır. Diğer bir ifadeyle fizibilite çalışması, ilk etapta ortaya çıkan proje fikrinin netleştirilmesi, projenin değerlendirilmesi ve projenin kabul edilmesine karar verilmesinde kullanılırken, işletme/iş planı, fizibilite çalışması sonucunda elde edilen bilgileri kullanarak projenin fikir aşamasından faaliyete geçirilmiş bir işletme ya da iş aşamasına doğru evrimleştirilmesinde kullanılmaktadır.

Ekonomik ve Finansal Araştırmalar Fizibilite çalışmasının ekonomik kısmı genellikle fayda ve maliyet ilişkisine dayanmaktadır. Girişimci, projenin yapılabilirliğine ilişkin olarak sermaye maliyetinin ve ürün veya hizmetlerin maliyetlerinin piyasada oluşacak satış fiyatları ile karşılanıp karşılanmayacağıyla ilgilenmektedir. Örneğin, gümüş, fotoğraf filmlerinin işlenmesinde kullanılan bir kimyasal olan gümüş bromidden elde edilebilir. Ancak elde edilecek gümüş için harcanacak işlem maliyeti o kadar yüksektir ki, bu üretim, “yapılabilir” nitelikte değildir. Benzer şekilde şu anda güneş enerjisinin dönüştürülmesine ilişkin maliyetler bu işlemin yasaklanmasına sebep olacak kadar yüksektir. Bu tip hesaplamalar finansal analiz hesaplamalarına dâhil edilecek hesaplamalardır. Bu aşamada ekonomik ve ticari yapılabilirliğin bir ayrımını yapmak da faydalı olacaktır. Ekonomik yapılabilirlik bir ürün veya hizmetin birim maliyeti şeklinde ortaya konulabilirken ticari yapılabilirlik ürün veya hizmetin yeterli düzeyde satılıp satılmayacağı bilgisini ortaya koymaya çalışmaktadır. Ekonomik araştırmalar içine projelerin mikro katkıları yanı sıra makro katkılarının da dahil edilmesi fizibilite çalışmalarına anlam kazandırabilir. Örneğin, ihraç edilen proje çıktıları döviz girişine neden oldukları için makro düzeyde sosyal ekonomik faydayı arttıracak ve projeye değer katabilecektir. Bu şekilde makro anlamda ek faydalar sağlayan projeler her alanda daha fazla destek görebilecektir

Teknolojik Araştırmalar Teknik analiz kısmı proje girdileri, proje işlem ve süreçleri ve proje çıktıları olarak üç ana başlık altında incelenebilir. Proje girdilerinin analizi: Makineler, donanım, kullanılacak malzeme ve hammaddeler gibi konularda detaylı tanımlamalar, ölçümlemeler ve değerlendirmelere dayanmaktadır. Proje ömrü boyunca doğru çeşit ve kalitedeki girdilerin, doğru zamanda ve doğru maliyetlerle proje için kullanılabilir durumda olması oldukça önemlidir. Potansiyel tedarikçilerle uzun vadeli ve avantajlı sözleşmeler yapılmaya çalışılmalı ve tedarik unsurlarını geliştirecek önlemlere yer verilmelidir. Tedarik unsurlarının geliştirilmesi ve korunmasına ilişkin hususlar tedarik zinciri yönetiminin alanına girmektedir. İşlem ve süreçlerin analizi: Proje girdileri üzerinde katma değer sağlayacak proje üretim ve işlemleri ile süreçleri üzerindeki çalışmalardır. Bu aşamada ele alınacak faaliyetlerde proje girdileri birçok farklı yerde ve aşamada dönüşüm sürecine tabi tutulmaktadır. Çalışmanın bu kısmında projenin nerede ifa (veya inşa) edileceği işlem sırasının veya proje yerleşiminin nasıl olacağı, kalite kontrol ölçülerinin nasıl ayarlanacağı gibi konular ele alınmaktadır. Proje çıktılarının analizi: Bu kısım proje sonucu ortaya konulacak olan ürün veya hizmetlerin nitel ve nicel olarak tanımlanması ve ISO, TSE gibi uygunluk şartlarının sağlanıp sağlanamayacağının irdelenmesiyle ilgilidir.

Fizibilite çalışması yeni bir iş veya proje geliştirme sürecinde belirli varsayımlar ve tahminler dâhilinde girişilecek yatırımın gerçekleşmesi ve sonuçları ile ilgili tespit ve değerlendirmeleri içeren bir süreçtir. Çalışmaya dâhil edilen varsayımlar genellikle kullanılacak teknoloji (binalar, donanım, üretim süreçleri…), finansman (sermaye gereksinimi, hacim, satılan malların maliyeti, ücretler…), pazarlama (fiyatlar, rekabet, pazar koşulları…) ve bunlara benzer unsurları kapsar. Fizibilite çalışması proje hakkında birçok anahtar değişkenin ve projeyi oluşturan parçaların bir araya getirilerek proje geliştirme sürecinde bütünleştirilmiş bir analizin yapıldığı ilk aşama olarak kabul edilebilir. Yapılacak çalışma ilgili proje bütününü oluşturacak parçaların ne şekilde bir uyum ve performans sergileyeceğini göstermelidir. Önerilen iş veya proje kavramının teknik ve ekonomik anlamda yapılabilir olup olmadığı ortaya konulacaktır. Fizibilite çalışmalarına, önerilen iş veya projelere ilişkin anahtar değişkenlerin dâhil edilerek hazırlandığı bir “ön fizibilite” çalışması proje hakkında ilk değerlendirmelerin yapılabilmesi adına proje zamanlama çizelgesinin en başında yer almaktadır. Ön fizibilite çalışması projeye ilişkin bazı senaryoların ortaya konarak bunlara dayanan bir ön değerlendirme yapılmasıdır. Ancak ön fizibilite çalışması, bir takım öngörüleri ve anahtar değişkenleri yansıtma noktasında kullanışlı sayılmakla beraber, fizibilite çalışmasını ikame edecek kapsamda ve nitelikte değildir.

Ödenecek vergi miktarını, izlenecek bürokratik işlemleri, proje için gerekli yasal süreçleri etkiler

Şirket: Ülkemizdeki ticaret hukuku çerçevesinde şirket kavramı bir veya daha çok kişinin bir araya gelerek, emek veya mallarını, müşterek bir gayeye erişmek üzere bir sözleşme ile birleştirmeleri olarak tanımlanmaktadır.

Yönetici Özeti İş planında yönetici özeti bölümü iş planının sunulduğu ilgililer ve yöneticilerin iş planı ile ilgili detaylara girmeden temel özelliklerini gördükleri özet bölümdür. Vakti kısıtlı olan yöneticiler ve ilgililer bu bölüme bakarak projenin geneli hakkında bilgi sahibi olurlar. Bu bölümde proje veya işe ait genel bilgiler, proje / işletmenin hedef ve amaçları, kurulan işletmenin veya kurulu işletmenin SWOT analizi özeti yapılarak misyonu ve vizyonu, proje ana faaliyetinin açıklanması, pazarlama planı, yönetim planı, finans planı ve proje süresi hakkında temel bilgiler verilir.

Projeye / İşe Ait Bilgiler Bu bölümde proje başlığı, projenin süresi, projeyi gerçekleştirecek kişilerin adları adresleri, iletişim bilgileri verilir. Ayrıca kurulacak işin hukuki yapısı, vergi mükellefiyeti, ruhsat ve izinler gibi temel bilgiler verilir.

Proje / İşletmenin Hedef ve Amaçları Bu bölümde projenin / işletmenin hedef ve amaçları kapsamlı bir şekilde belirtilmelidir. Hedef ve amaçlar bölümü, satış gelirleri, işletmenin faaliyet karı, yeni pazarlara açılmak, pazar payını arttırmak ve tesislerin genişletilmesi gibi konuları kapsayabilir. Bu amaçların finansal planlamalarla uyumlu olarak yazılması gerekmektedir. Finansal planlamalardan gelir ve kar hedefleri de bu bölüme eklenebilir. Hedef ve amaçlar, her başlığın altında detaylandırılabilir.

Kurulacak İşletmenin veya Kurulu İşletmenin Misyonu Misyon, işletmenin hedef ve amaçlarını belirlemektedir. İşletmenin niçin var olduğuna ve ne yapmak istediğine işaret eder. Misyon, bir işletmenin varoluş nedenidir ve onun stratejik amaçlarını nasıl gerçekleştireceğini belirleyen çerçeveyi oluşturmaktadır. İşletmenin misyonunu ifade eden açıklamaların nasıl olması gerektiği konusunda bir standart olmamakla birlikte, en azından organizasyonun genel felsefesi ve iş yapma felsefesi, organizasyonun kendisini nasıl gördüğü, genel olarak vermek istediği imajın neler olduğu hakkında bilgileri içermelidir.

Projenin / İşletmenin Güçlü Yönleri Güçlü yönler, projenin / işletmenin herhangi bir konuda rakiplerine göre daha etkili ve verimli olması halidir. Kolaylaştırıcı faktörler olarak da nitelendirilebilir. Buna göre, projenin güçlü yönleri aşağıdaki konuları kapsayacak şekilde açıklanabilir. • Yüksek iç talebi karşılayabilme kapasitenizle ilgili bilgi • Sektörel bilgi birikiminiz hakkında bilgi • Sektörün büyüme potansiyeli hakkında bilgi müşteri beklentilerini karşılayabilme yeterliliğiniz hakkında bilgi • Tedarikçilerle olan ilişkileriniz hakkında bilgi • Yurtdışı satış yapabilme yeterliliğiniz hakkında bilgi • Pazarlama yönetiminizin güçlü yönleri hakkında bilgi • Finansal yönetiminizin güçlü yönleri hakkında bilgi • Finansal kaynaklara erişim kolaylığı hakkında bilgi • İnsan kaynakları yönetiminizin güçlü yönleri hakkında bilgi • Nitelikli işgücüne erişim kolaylığı hakkında bilgi • Yeni ürün tasarlama yeteneğiniz hakkında bilgi • Yüksek katma değerli üretim yapabilme yeteneğiniz hakkında bilgi • Ürün çeşitliliğiniz hakkında bilgi • Araştırma ve geliştirme çalışmalarına verdiğiniz önem hakkında bilgi • Teknik altyapınızın güçlü yönleri hakkında bilgi • Teknolojik yenilikleri takip edebilirliğiniz hakkında bilgi • Üretim esnekliğiniz hakkında bilgi • Hammaddeye erişim kolaylığı hakkında bilgi • Teknolojiyi etkili ve verimli kullanma beceriniz hakkında bilgi • Gelişmelere uyum sağlayabilme yeteneğiniz hakkında bilgi • Bilgi kaynaklarına erişim kolaylığı hakkında bilgi

Pazarlama Planının Özellikleri Etkin bir pazarlama planının içermesi gereken temel özelliler şöyle sıralanabilir; • Pazarlama planı doğru varsayımlara ve gerçek bilgilere dayanmalıdır. • Kaynakların etkin kullanımını sağlayabilmelidir. • Süreklilik içeren ve yıllık olarak yapılacak bir pazarlama plan uzun dönemli amaçlara başarılı biçimde ulaşmayı sağlayabilmelidir. • Kısa ve basit olmalıdır. • Plan esnek olmalıdır. Değişimler plan içerisinde düşünülebilmeli ve bunlara başlı olarak gelişebilecek olası uygulamalardan söz edilebilmelidir. • Performans ölçümlerini içermelidir.

yi bir planlamada şu özellikler bulunmalıdır: • Yapılacak proje planı, açık, geçerli ve kesin bir amaca yönelik olmalıdır. • Proje plan, esnek olmalıdır ki böylece çeşitli iç ve dış çevre şartlarına uyabileceği gibi gelişmelere de uyum sağlar. • Proje planı, en uygun süreyi kapsamalıdır. • Proje planın hazırlanması ve uygulanması en az giderle gerçekleştirilmelidir. • Hazırlanan plan karşılaşılacak güçlüklere yönelik önlemleri sıralamalıdır.

Proje veya işin yönetimi nasıl olacak bu bilgilerin iş planında ayrıntılı olarak sunulması gerekmektedir. Yönetim, insanların iş birliği yapmalarını sağlama ve onları bir amaca doğru yöneltme işlerinin ve faaliyetlerinin tümünü ifade eder. Yönetimde, başkalarına iş yaptırma ve onların yardımını sağlama söz konusudur. Bu durumda iş yaptıranlar, yönetici; işleri yapanlar da yönetilenler durumundadır. Yönetim, işletmelerin ömrünü doğrudan etkiler. Aynı zamanda kurulan iki işletmeden birinde yönetim iyi, diğerinde kötü olduğu takdirde görülecektir ki yönetimi iyi olan işletme daha çabuk büyüyecektir. Projenin hayata geçirilmesinde temel yönetim fonksiyonları dikkate alınır. Yönetimin ana fonksiyonları; planlama, organizasyon, sevk ve idare, koordinasyon ve denetimdir.

İŞ PLANI BÖLÜMLERİ İş planı genelde içindekiler ile başlar ve takibinde aşağıdaki bölümler yer alır. • Yönetici özeti • Kurulacak işe / projeye ait bilgiler • Proje / işletmenin hedef ve amaçları • Pazarlama Planı • Üretim / Hizmet ve Ticaret planı • Yönetim Planı • Finans Planı • Zaman Tablosu • Önemli riskler tablosu • Ekler

İŞ PLANI TANIMI: İş planı, yatırımcının kurulu veya kurmayı düşündüğü iş veya projeyle ilgili düşüncelerinin, hedeflerinin, planlarının yer aldığı bir dokümandır. Bu doküman, yatırımcıya, projenin hayata geçilmesinde, iş kurma ve işletme sürecinde yol gösterici bir rehberdir. İş planı; projenin ve işin kurulması ve hayata geçirilmesi için hazırlanan bir yazılı dokuman, bir dosyadır. Bu dosyada projeyle ilgili olarak yatırımcının özelliklerini ve hedeflerini, işletmenin geçmiş ve mevcut dönem özelliklerini, gelecekten beklentilerini, işletme yapısı ve ortaklarını, ulaşmak istediği müşteri kitlesi ve hedeflediği piyasaların özelliklerini belirtilir. Ayrıca bu dosyada hedef müşteriye ulaşmak için projenin uygulayacağı satış ve pazarlama planlarını, üretmeyi planladığı ürün/hizmetleri, üretim için iş süreçler ve planlarını, işletmeyi yönetmek için gerekli idari süreçleri ve örgütlenmeyi, işletmenin tahmini satış planlarını, işletmenin finansal hareketlerini, finansal karlılığını, karşı karşıya olduğu risk ve fırsatları gösterilir.