PROGRAMLAMA I - Deneme Sınavı - 5

Kodun Sınanması ve İyileştirilmesi: Yazılan kod da tıpkı algoritmada olduğu gibi
sınanmalıdır. Bu seferki sınama, belirlenen
girdiler için belirlenen çıktıların alınmasının kontrol edilmesi amacıyla kodun çalıştırılmasıdır. Bu aşamada da performans ve
olası hataların düzeltilmesi beklenmektedir.

I. Doğrusal (Sıralı)

II. Mantıksal (Koşullu)

III. Döngüsel (Tekrarlı)

Bilgisayarı çalıştırmak için tuşa bastığımızda, arka planda çalışan tüm unsurlar program olarak kabul edilir. BİOS, işletim sistemi, ofis uygulamaları gibi bilgisayarda kullanılan tüm yardımcı etkenlere bilgisayar programı adı verilir.

Önceleri büyük firmalar tarafından kullanılan programlar, bilgisayarların son kullanıcılara ulaşmasıyla birlikte artık daha geniş kitlelere hitap etmeye başlamıştır. Bunların içine özellikle gençlere hitap eden oyunlar, video ve resim düzenleme programları, virüsler, antivirüsler gibi gündelik hayatta bilgisayar kullanırken karşılaştığımız çoğu uygulamayı dahil edebiliriz.

Program, genel itibarıyla donanım bileşenlerinin, kullanıcıdan alınan talimatlara uygun şekilde çalışmasını sağlayan ve bilgisayara ne yapması gerektiğini bildiren, programlama dili ile hazırlanmış komutlar bütününe verilen addır.

Biraz daha geniş bir tanımla, çeşitli görevler için tasarlanmış elektronik aygıtlara ne yapması gerektiğini belirten, birbirleri ile aralarındaki iletişimi sağlayan, var olan bir problemi çözmek amacıyla hazırlanmış anlamlı kod bütününe de program diyebiliriz.

Programlar; klavye, fare gibi girdilerden gelen verileri ve komutları işleyerek, elde edilen sonuçları ilgili donanım birimlerine aktararak çıktıları elde ederler.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı D seçeneğidir.

Bilgisayarlar için en önemli yapı taşı işletim sis­temleridir. İşletim sistemleri tüm donanım ve ya­zılımların arasındaki iletişimi belirli kurallar çerçe­vesinde düzenleyen yazılımlardır. Bunun yanında tüm yazılımların kullandıkları kaynakların planla­ma ve kontrolünü yaparlar. Hazırlanan yazılımlarla da kullanıcıların donanımlara ve bilgisayar kaynak­larına erişimine izin verilmektedir.

Sürücü yazılımlarını da işletim sistemi ile do­nanım arasındaki iletişimi sağladığı için bu gruba dâhil edebiliriz. Örneğin fare hareketlerini alabil­mek için fare sürücü programı kullanılır. Ya da ekrana bir şeyler yazdırmak, çizmek için de ekran kartı sürücüsü kullanılmaktadır.

İşletim sistemi yazılımlarına örnek verecek olursak;

- Linux

- Mac-Os

- Windows 10, 8, 7…

- Android (Mobil)

- IOS (Mobil)

Bu nedenle sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

Kaynak kodu ücretsiz olarak kullanıcılara açılan yazılımlara Açık Kaynak Kodlu Yazılımlar denilmektedir. Yazılımın kodlarına müdahale imkânı sağlanarak kullanıcılar tarafından yazılımın geliştirilmesine de katkı sunulmaktadır. Bu yazılımlar geniş topluluklar tarafından geliştirilme eğilimindedirler. Bu gruptaki yazılımlara da Linux işletim sistemleri, WordPress, LibreOffice, Thunderbird e-posta yazılımı örnek olarak verilebilir.

Bu kategorinin diğer üyesi ise kaynak kodu paylaşılmayan, kimsenin erişimine imkân tanımayan Kapalı Kaynak Kodlu Yazılımlardır. Genelde bir firma tarafından hazırlanan ve lisanslı, ücretli olarak piyasaya sürülen yazılımlardır. Windows 10, MS Office, Photoshop, Apple OS X örnek olarak gösterilebilir.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Yazılımlar ayrıca, kullanım haklarına göre de gruplara ayrılmaktadır. Bir ücret karşılığı kullanım hakları alınan yazılımlara Lisanslı Yazılımlar denmektedir. Oyunların büyük kısmı, Microsoft Windows, Microsoft Office, birçok video ve resim düzenleme programı bu kategoriye örnek olarak verilebilir.

Geliştirenlerin, kullanım haklarını herhangi bir ücret talep etmeden verdikleri, sınırsız kullanıma imkân veren yazılımlara da Ücretsiz Yazılımlar denilmektedir. Linux sürümleri, MySQL veri taba­nı ve çeşitli ftp uygulamaları bu kategoriye örnek gösterilebilir.

Yazılımı geliştiren kişilerin, belirli bir süre veya belirli özelliklerini kapatarak kullanıcılara ücretsiz olarak verdikleri yazılımlara da Sınırlı/Geçici Kullanım Yazılımlar denilmektedir. Verilen süre bitiminde yazılımın kullanılması engellenmektedir. Kullanıcı yazılımı beğenmesi durumunda, lisansını satın alabilmektedir.

Yine geliştiriciler tarafından kısıtlı bir kesime ücretsiz olarak kullanıcı deneyimi dönütleri beklenerek dağıtılan, geliştirilme aşaması henüz tamamlanmamış olan yazılım türüne de Beta Yazılımlar denilmektedir. Örneğin yeni çıkacak olan bir işletim sisteminin kullanıcılar tarafından denetlenerek ortaya çıkabilecek sorunların önceden tespitinde beta yazılımları kullanılmaktadır.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.

Programlama dilinin seviyesi yükseldikçe programcının işinin kolaylaşmasıyla beraber verimlilik ve es­neklikte azalmaktadır. En hızlı ve en etkili programlama dilleri bu kategori içindedir. Diğer dillere kıyasla daha kolay ve hızlı bir şekilde öğrenilebilir. Bu diller donanımsal özellikler taşımamakla birlikte okunabilir bir gösterimleri vardır. Çeşitli işlemler için oluşturulmuş kütüphaneleri de içerirler.

Alçak seviyeli diller ise donanıma bağlı olarak çalışmakla birlikte, makine hâkimiyeti oldukça yüksek dillerdir. Makine ve Assembly dili bu seviyede kullanılır. Assembly dilinde, semboller ile hafıza, işlem ve değişken operasyonları gerçekleştirilmektedir. Kodlaması çok yavaş olmakla birlikte, hata yapmaya çok elverişlidir.

-Çok yüksek seviyeli programlama dilleri (Visual C# .NET, Java, Visual Basic...)

- Yüksek seviyeli programlama dilleri (Pascal, Fortran, Cobol, Basic...)

- Orta seviyeli programlama dilleri (C)

- Alçak seviyeli programlama dilleri (Assembly)

- Makine dilleri (0-1 den olusan makine kodları)

Bu nedenle sorunun doğru cevabı D seçeneğidir.

Uygulama alanına göre dillerin sınıflandırılmasına ise şu şekilde örnekler verebiliriz:

Bu nedenle sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.

Bir programlama dilinin elemanlarını inceleyecek olursak;

- Söz dizimi (Syntax): Programlama dilindeki ögelerin (değişken, işlem, sembol, operatör vs.) doğru ve anlamlı bir dizilime sahip olması denilebilir. Nasıl günlük hayatta kul­lanılan dillerin yazım kuralları varsa, programlama dillerinin de yazım kuralları vardır.

- Anlam Bilim (Semantics): Program dilindeki ifadelerin, anlatımların ve program birimlerinin anlamıdır.

- Veri (Data): Bir uygulamada farklı veri türleri ile işlem yapılması gerekebilmektedir. Örneğin tam sayılar, kesirli sayılar, mantıksal değerler (doğru/yanlış), metinler, karakterler akla ilk gelen veri türleridir.

- Atama Deyimi (Assignment Statement): a = 26; b = 20 gibi satırlar atama deyimine örnek olarak verilebilir. Bu atama deyimleri ile a değişkenin bellekte bulunan adresine 26 değeri ve b değişkeninin bellekteki adresinde de 20 değeri atanmaktadır.

- Tür Kontrolü (Type Checking): Çalışma esnasında (run time) veya derleme sırasında (compile time) tür kontrolü işlemleri yapılmaktadır. Bu kontroller her işlem öncesinde hataların ve yanlış atamaların önlenmesi amacıyla yapılmaktadır.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

- Kontrol Deyimleri: Program kodu içerisin­de, kontrol edilecek durumun doğru veya yanlış oluşuna göre yapılacak işlemler kar­şımıza çıkabilir. Bu durumda devreye kont­rol deyimleri girer. Bu kontrol deyimlerine if-else, switch case, while deyimleri örnek olarak gösterilebilir. Bir if-else deyimine ise şu şekilde örnek verebiliriz:

IF çocuğun yaşı > 10

(Doğru ise) arabanın ön koltuğuna oturabilir.

ELSE

(Yanlış ise) ön koltuğa oturamaz.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı E seçeneğidir.

NYP’nin temel kavramlarından olup, kullanıcı tarafından değişkenlerin, metot ve sınıfların ne kadarının görüntülenerek değiştirilebileceğinin sınırlarının çizilmesini sağlamaktadır. Kısaca ifade etmek gerekirse, sınıfın özelliklerini koruma altına almak, böylece diğer sınıfların, bu sınıfın özelliklerine istediği gibi erişip değişiklik yapmasını engellemek için kullanılır. Bu korumayı sağlamak için üç çeşit erişim belirteci (access modifier) kullanılmaktadır. Bunlar herkese açık (public), özel (private) ve koruma altında (protected) olarak söylenebilir.

Public olarak tanımlanan özellikler, herkes tarafından görülebilir ve düzenlenebilir. Bu yönüyle en güvensiz belirteçtir. Protected, public’den daha güvenli bir belirteçtir. Bunlara aynı sınıf içinden, üst sınıflar, ondan türetilen sınıflar ve aynı paket içerisinden de görüntüleme ve erişebilme imkânı vardır. Private ise içlerinde en güvenli erişim be­lirtecidir. Bunlara sadece içinde olduğu sınıflardan erişilebilmektedir. Sınıflar, sınıfın özellikleri ve

Bu nedenle sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Bir sınıftan, aralarında alt-üst ilişkisi olan başka sınıflar türetildiğinde, bu sınıflardaki metot ve özelliklerin ortaklaşa kullanılabilmesine imkân sağlayan mekanizmaya kalıtım denir. Nesne yönelimli programlamanın temel kavramlarındandır. Mevcut bir sınıf üzerine başka sınıfların oluşturulmasını sağlar.

Örnek olarak motorlu taşıtlar sınıfımız olsun ve bu sınıfın motor, tekerlek, hız gibi özellikleri olsun. Bu sınıftan türetilecek araba sınıfının da motosiklet sınıfının da ana sınıfın motor, tekerlek ve hız gibi tüm özelliklerini desteklemesi beklenmektedir.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı Bseçeneğidir.

Metotlar kod içerisinden çağırılır; bu yüzden belirli kurallara uygun yazılmaları gerekmektedir.

Metotlar, kod içerisinde tekrar eden işlemlerin her seferinde tekrar yazılmasının önüne geçmesi açısından önemlidir. Kodun okunurluğunun artmasının yanında, yazılan koda bakan başka bir programcının da kodu anlamasını kolaylaştıracaktır.

Ayrıca yapılan işlemde herhangi bir değişiklik olduğunda, kod içerisinde yazılan tüm işlemlerin güncellenmesi yerine, sadece hazırlanan metodun güncellenmesi yeterli olacaktır. Böylece hem zamandan tasarruf edilecek hem de olası hatalar engellenmiş olacaktır.

Metotlar, bir kere yazıldıktan sonra kod içerisinde istenilen yerde ve istenildiği kadar çağrılabilir. Yerine getireceği işlemler için parametre alacak bir yapıda hazırlanabilir. Böylece benzer işi yapan ortak kodlar bir araya getirilerek daha genel amaçlı kod blokları geliştirilebilir.

Yaptıkları işlemlere göre bir sonuç döndürebilirler veya void türde tanımlanarak herhangi bir sonuç döndürmeyen metotlar da hazırlanabilir. C# dilinde, metotlar mutlaka bir struct (yapı) veya class (sınıf ) içerisinde tanımlı olmalıdır. Bu yapılar dışında bir yerde tanımlanamazlar.

Programların çalıştırılabilmesi için bir başlangıç noktasına ihtiyaçları vardır. C# dilinde de bu başlangıç noktası Main metodudur. Main metodu, programın bütün işlevlerinden sorumlu, onları çalıştıran hatta başka sınıflar ile iletişim kuran ana metoddur. Her programda sadece bir tane ana me­tot işlevi taşıyan Main() metodu olabilir.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.