PROFESYONEL YAŞAMDA İMAJ VE İTİBAR YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 4

İşletmeler, birçok paydaş ile etkileşim hâlinde bulunmaktadır. İşletme faaliyetlerini doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen veya bu faaliyetlerden etkilenen faktörlerin her birine paydaş adı verilmektedir.

Diğerkâmlık: Herhangi bir çıkar gözetmeden, başkalarının iyiliği için özveride bulunma davranışıdır. Bu davranışı bir ilke olarak benimseyen bireyler, başkaları için özveride bulunabilmekte ve gerektiğinde toplum yararına kişisel çıkarlarından vazgeçebilmektedir.

İş etiğine ilişkin olarak oluşturulan ilkelerin başlıca özellikleri şunlardır:
• Öğrenilebilir ve kazanılır olması
• Paylaşılması ve kapsaması
• İçselleştirilmesi
• Davranış kalıpları içermesi
• Referans niteliği taşıması
• Performans değerlendirme ve oto kontrol sağlaması

Bu durumda sorudaki maddelerin hepsi iş etiği ilkelerinin özellikleri ile ilgili doğrudur.

Yönetici ile çalışan arasında ayrım gözetmeme ve aralarında büyük bir uçurumun bulunmaması durumu, Ahilik anlayışına da hâkim bir anlayış olarak ortaya çıkmıştır. Usta çırak arasındaki ilişkinin baba oğul ilişkisine özdeş olduğu bu kurumda, çalışanlar arasında da kardeşlik anlayışı esas alınmıştır. Aile anlayışının, yönetici çalışan ilişkisinin hemen her boyutunda hâkim olmuştur. Bu durumda E şıkkı Ahilik ile ilgili doğru bir bilgi değildir.

Sorudaki açıklanan kavram mobbingdir.

Tanımı yapılan kavram liyakattır.

Nasıl Selam Verilir?
Selam verirken hafif baş hareketiyle birlikte, “Günaydın”, “İyi günler”, “İyi akşamlar”,
“Merhaba” demek sosyal; “Selamünaleyküm” dinî ve örfi; “Saygılar” resmî selam biçimidir. Birini selamlarken, ona adıyla veya unvanıyla hitap etmek, onu önemsemek demektir. Selamladıktan sonra “Nasılsınız?” diyerek hatırını sormak da onunla ilgilenmek demektir. Ancak resmî ortamda üstlere “Nasılsınız?” demek doğru değildir. Üste “Merhaba” demek de doğru değildir. Ancak üstler astlarına ve eş düzeyde olanlar birbirlerine “Merhaba” derler. Bir kadının ve/veya üstün bakması selamlama olarak kabul edilir. Üst ya da kadın bakmadan kendisine selam vermek doğru değildir. Resmi ortamda makam sahibi bir üst içeriye girince astlar (kadın da olsa) ayağa kalkar ve kendisine hafif baş eğerek selam verir. Ancak sosyal ortamda bir üst içeriye girince astların ayağa kalkması gerekmez; yalnızca başlarını hafif eğerek ve üst ile göz teması kurarak veya kalkar gibi yaparak kendisini selamlamaları yeterlidir.

Yönetici için geçerli kurallar: Toplantı öncesinde odanın sıcaklığı ve havalandırma ihtiyacı değerlendirilmelidir. Gerekli eşyaların varlığı kontrol edilmelidir. Toplantı planlanan zamanda başlayıp bitirilmelidir. Katılımcılarla göz temasına dikkat edilmeli ve olumlu bir beden dili kullanılmalıdır. İlk önce genç katılımcılara söz verilmelidir. Herkese söz hakkı verilmeli ve mecbur kalmadıkça konuşanın sözü kesilmemelidir. Aynı anda birden fazla kişinin konuşmasına izin verilmemelidir. Uzun toplantılarda ara verilmelidir. Toplantı konusu dışına çıkanlar hafifçe uyarılmalıdır. Toplantının telefon görüşmeleri ya da ziyaretçiler nedeniyle bölünmesine izin verilmemelidir. Toplantının sonunda tüm katılımcılara bir-iki cümleyi geçmeyecek şekilde “son söz” fırsatı tanınmalıdır. Toplantı karar alınarak bitirilmelidir. Tüm katılımcılara katkılarından dolayı teşekkür edilmelidir.

Yemek Kuralları
• Otururken bileklerden itibaren olan kısım masaya temas eder; dirsekler ve kollar
masa üstüne konulmaz.
• Kullanılmayan el/eller masanın altında tutulur.
• Yemek sırasında vücut masaya dik ve iki-üç parmak mesafede durmalı, sırt kamburlaştırılmamalı; sadece baş hafifçe öne eğilmelidir.
• Dirsekler fazla açılarak yanda oturanlar rahatsız edilmez.
• Ayaklar masa altından karşıya doğru uzatılmaz, kapalı ve yan yana durmalıdır.
Sandalyenin çevresine dolanmamalı, arkada çapraz yapılmamalı, dizler iki yana
açılmamalı, bacak bacak üstüne atılmamalıdır.
• Bardak, tabak, çatal, kaşık ve bıçak peçeteyle silinmez.
• Evsahibi ya da onur konuğu kumaş peçeteyi aldıktan sonra peçete alınmalıdır. Peçete sağ üst köşesinden tutularak açılmalı ve ikiye katlanarak kucağa yerleştirilmelidir. Kumaş peçetenin boğaza takılması veya tabak altına iliştirilmesi doğru
değildir.
• Uzanamayacak kadar uzakta olan malzemeler (tuz, biber vb. gibi) ayağa kalkıp
alınmaz. Garsondan istenir; garson yok ise, başka bir davetliden kibarca istenebilir.
• Masadan geçici olarak ayrılma sırasında sandalye yere sürünerek ses çıkarılmamalı, peçete oturulan sandalyeye bırakılmalı (masaya konmamalı) ve sandalye içeriye
doğru itilmelidir.
• Ortak kullanılan ekmek, tereyağı, turşu vb. yenilmeden önce sağ tarafından oturan
kişiye sunulmalıdır.
• Masada tuzluk, ekmek, çatal gibi bir şey eksik olduğunda, yandaki masadan almak
yerine görevliden istemek gerekir.
• Ortak kullanılan ekmek, tereyağı, turşu vb. yenilmeden önce sağ tarafından oturan
kişiye sunulmalıdır.
• Masada tuzluk, ekmek, çatal gibi bir şey eksik olduğunda, yandaki masadan almak
yerine görevliden istemek gerekir.
• Yemek beklenirken ekmek alınıp yenmemelidir.
• Servis elemanına yardımcı olmak için tabak uzatmak veya elinden tabak almak
doğru değildir.

Dilekçe
Bir istek bildirmek amacıyla özel ve tüzel kişiler tarafından kuruluşlara yazılır. Kısa ve
öz olmalıdır. Konu anlatılırken gereksiz ayrıntılara girilmemelidir. Temel bilgilerin yer
almasına dikkat edilmelidir.
• Tarih (gün-ay-yıl olarak dilekçenin sağ üst köşesine ya da isim ve imzanın bir satır
üstüne)
• Makam adı (“Ne/Na” eki kesme işareti ile ayrılmaz) ve bağlı bulunduğu şehir
• Anlatılmak istenen konuyu ele alan metin (İlk paragrafta iletilmek istenen konu,
son paragrafta ise istekler belirtilir.)
• Dilekçeyi yazan kişinin imzası
• Dilekçeyi yazan kişinin adı
• Dilekçeyi yazan kişinin adresi

Astların çalışma ortamında üstlerine karşı izlemesi gereken tutum ve davranışlar izleyen şekilde özetlenebilir:

Sinirli, gergin ve stresli değil; saygılı, sakin ve nazik olunmalıdır. Üste resmî ortamda
unvan ile hitap edilmelidir. Nezaket adı altında dalkavukluk yapılmamalıdır. Otururken,
ayakta dururken veya yürürken üstün önüne geçilmeden ve astın arkasına düşmeden daima üstün solunda olunmalıdır. Üstten asta hiyerarşi, sağdan sola doğrudur. Üstün ortada olduğu durumlarda ise birinci ast üstün sağında, ikinci ast üstün solunda, üçüncü ast sağda, dördüncü ast solda olmak üzere yer alırlar. Çevrede üstler hakkında sürekli yakınarak onlarla ilgili sözler söylememelidir. Üst yöneticiden doğrudan emir alan alt kademede çalışan bir ast, bu durumu önce kendi amirine iletmelidir. Toplantı, davet ve tören organizasyonlarında astlar üstlerinden önce gelmeli; üstlerinden sonra ayrılmalıdır. Herhangi bir nedenle ayrılmak gerektiğinde üstten izin alınmalıdır.

Görüşme Başlangıcı
Oturmadan önce yöneticinin buyur etmesi beklenmelidir, o ana kadar ayakta durulmalıdır. Konu ayakta halledilebilecek kısa bir konuysa (sonuç bildirmek, izin istemek vb.) ayakta konuşulmalı oturarak görüşülecekse yöneticiden oturmak için izin istenmelidir. Yönetici “buyurun” dediğinde, “teşekkürler” diyerek oturulmalıdır. Yönetici yer göstermişse, gösterilen koltuğa; yer göstermemişse üstün sol tarafına oturulmalıdır. İçeriye topluluk halinde girildiğinde en üst olan, masaya en yakın şekilde oturmalıdır. İçecek ikram edildiğinde teşekkür edilerek kabul edilmelidir. Odada başkalarının olması durumunda onlarla aynı içecek tercih edilmelidir. Bardak veya fincan yöneticinin masasına konulmamalıdır.
Görüşme Sırası
Otururken bacak bacak üstüne atılmamalıdır. Yönetici konuşurken yüz ve göz bölgesine
bakılarak baş ile hafifçe onay verilmelidir. Yönetici hatır sorduğunda “teşekkür ederim”
ya da “sağ olun” denilmelidir. Yöneticiye hatır sorulmamalıdır. İçecek içildikten sonra teşekkür edilmelidir. Yönetici telefonla konuşursa, konuşmaları dinlenmemeli, başka yere bakmalı veya başka şeyle meşgul olunmalıdır. Yöneticinin gizli, önemli veya özel bir telefon konuşması yaptığı anlaşıldığında izin isteyerek dışarı çıkılmalıdır ve görüşme bitince tekrar içeri girilmelidir. Yönetici konuşma sırasında evrak imzalıyorsa yazı gizlice okunmaya çalışılmamalıdır. Ast, bir üstün odasında otururken içeriye başka bir üst geldiğinde makam sahibi üst ayağa kalkmadıkça ast da ayağa kalkmamalıdır. Makam sahibi üst ayağa kalktığı takdirde ast da ayağa kalkmalıdır.

Görüşme Öncesi
Öncelikle görüşme yerine en az 20 dakika öncesinde ve yalnız olarak gidilmesi gerekmektedir. El çantası dışındaki diğer eşyalar (torba, şemsiye, palto, pardesü) görüşme odasının dışında bırakılmalı, elde cep telefonu ve anahtarlık gibi şeyler bulundurulmamalı, cep telefonu kapalı tutulmalıdır.
Öz Geçmiş Hazırlama
A4 beyaz kâğıt kullanılmalıdır. Bilgisayarda hazırlanmalıdır. İmla ve ifade hatalarına yer
verilmemelidir. Abartılı, süslü ve teknik bir dil kullanımından kaçınılmalıdır. Bilgiler tam
ve doğru olmalıdır. Yaş, kilo, boy, gibi kişisel bilgilere yer verilmemelidir. İmza bulunmamalıdır. Referans istenmediği takdirde verilmemelidir.
Giysi
Giysi ve bakım konusunda anlatılan bilgiler bu konuda da geçerlidir. Özel olarak iş görüşmelerinde koyu lacivert bir takım elbise, içine beyaz gömlek uygun olacaktır. Siyah ayakkabı tercih edilmelidir. Erkekler ayakkabıya uygun siyah bir kemer ile uygun bir kravat kullanmalıdır.
Selamlaşma ve Hitap
Odaya kesinlikle ceketin önü açık veya eller cepte girilmemelidir. Kapıdan girince hafif
bir gülümseme ile göz göze temas kurulmalıdır. Özellikle iş görüşmelerinde gözlere doğrudan bakmak yerine alın bölgesine bakmak kişinin ciddiyetini gösterir ve karşınızdaki kişi sizi dikkatle dinler. Baş hafifçe öne eğilerek selamlanmalıdır. İçeriye girince görüşmeyi yapacak kişiye “iyi günler efendim” diyerek tebessümle selam verilmelidir. Yönetici el uzatmadığı takdirde el uzatılmamalıdır. El uzatıldığında ise tokalaşma kuralları çerçevesinde tokalaşılmalıdır. Yöneticiye isminin yanına “Bey/Hanım” ilave edilerek hitap edilmelidir.

İşe vaktinde gidilmeli, geç kalma veya gidememe durumunda haber verilmelidir. Uygun kıyafet tercih edilmelidir. Oda kapıları hızla çarpılmamalıdır. Dedikodu yapılmamalıdır. Özel telefon görüşmeleri en az düzeyde yapılmalıdır. Ofis içi gizliliğe önem verilmelidir. Çalışma arkadaşlarının masasına yaslanılmamalı, oturulmamalıdır. Uzun süre masa
başında çalışanların vücutlarında gerinme gereksinimi oluşabilmekle birlikte bu davranışın toplum içinde yapılması doğru değildir.  İzin almadan kimsenin fotoğrafı çekilmemeli, yine izin alınmadan sosyal paylaşım sitelerinde paylaşılmamalıdır. Empatik ve objektif olunmalıdır. Yurt dışı gezisinden dönen kişinin konuşma ve davranışlarında farklılık göstermesi ve gezilen-görülen yerleri abartılı biçimde anlatması hoş karşılanmamaktadır. Ayrıca söz konusu ülkeyi ve toplumu kötülemek veya övmek de doğru değildir.

Konuşma: Amerikalılar sürekli göz temasından rahatsız olmazken Japonlar sürekli göz temasını tehdit edici bulabilirler ve rahatsız olurlar. 

İş Görüşmesi: Amerika’da iş görüşmelerinde kişiler yöneticiye soru sormaları yönünde
teşvik edilirken Türk kültüründe bu durum uygun bir davranış olarak kabul edilmemektedir.

Teşekkür: Amerikalılar sadece teşekkür ederken Çinliler teşekkürlerini somut bir şekilde hediye ile ifade etmek isterler. Çinliler hediyeyi kabul etmek isteseler bile görgüleri gereği iki veya üç kez hediyeyi reddederler ki bu durum yabancılar için alışılması çok zordur.

Tokalaşma/Öpüşme: Müslüman kültürlerde kadınların çoğu erkeklerle tokalaşmaz.
Anglo-Sakson ve İskandinav ülkelerinde ise erkek erkeğe iki yanaktan öpüşmek eş cinsellik belirtisi olarak görülmektedir. Uzak Doğu ülkelerinde erkek erkeğe iki yanaktan öpüşmek hakaret olarak algılanırken; Orta Doğu ve Orta Asya ülkelerinde yanaktan üç defa öpüşmek kardeşlik ifadesi olarak görülmektedir. Ruslarda ise dudaktan öpmek protokol olarak dostluk ve samimiyet ifadesidir. Araplarda da omuzdan öpmek saygı, karşılıklı burun sürtmek ise samimiyet göstergesidir. Türkiye’de büyüklerin elini öpmek saygı, büyüklerin küçükleri yanaklarından öpmesi sevgi, eşitlerin yanaktan öpüşmesi samimiyet ifadesidir. Bazı Batı Avrupa ülkelerinde, tanışılan bir hanımın öpülmesi nezaket olarak görülürken bazı Doğu ülkelerinde kadınların elini sıkmak veya yüzüne bakmak bile doğru değildir. Fransa’da bir erkeğin yeni tanıştığı bir kadının elini öpmesi nezaket gereğidir. Bu hareket, Japonya’da ayıp karşılanacaktır. Türkiye’de selamlaşmalarda, bir erkeğin diğeriyle kucaklaşması samimiyet ve sevgi göstergesidir; ancak ABD’de özellikle erkek erkeğe dokunmaktan kaçınılmaktadır.

Türkiye’de yapılan bir araştırmada yönetici başarısının %34 temsil niteliği (protokol), %33 bilgi ve becerisi, %33 kişilikten oluştuğu ifade edilmektedir.

Toplantıya gelen içerde bulunanlara selam vermelidir. Doğru cevap E' dir.

Üste “Merhaba” demek de doğru değildir. Ancak üstler astlarına ve eş düzeyde olanlar birbirlerine “Merhaba” derler. Doğru cevap B' dir.

Kurumsal ve sosyal yaşamda unvanlar “Sayın Valim”, “Sayın Rektörüm” şeklinde özelleştirilir. Eş düzeydekiler ise resmî ortamlarda birbirlerine “Sayın Emniyet Müdürü”, “Sayın Genel Müdür” gibi “Sayın” ve “makam” unvanı ile hitap ederler. Doğru cevap D' dir.