PROFESYONEL YAŞAMDA İMAJ VE İTİBAR YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 22

Mahrem alan, bireyin duygusal ilişkide olduğu bireylerle paylaştığı alandır. Bu alan aile fertlerine ve yakın arkadaşlara ayrılmıştır. Birey mahrem mesafesine girmesine izin verdiği kişilere güven duyduğu ve bir yakını olarak gördüğü mesajını verir.

Günlük yaşam içinde bireyler iletişim sürecinde anlamın ortaya çıkarılmasında farklı söz­süz uyarıcılara tepki vermektedirler. Sözel iletişimin anlam kazanmasında sözsüz iletişim unsurlarının payı büyüktür. Sözsüz iletişim genel olarak aşağıdaki unsurlardan oluşmak­tadır (Bayram, 2003; Baltaş ve Baltaş, 2003; Knapp ve Hall, 1997): Jestler ve mimikler, Yüz ifadeleri ve baş hareketleri, Bireylerarası mesafe, bedensel temas ve alan kullanımı, Yönelme ve duruş, Giyim ve görünüm, Konuşmanın sözsüz görünümü.

Karşımızdaki kişiyle konuşurken başımızın hafifçe yana doğru eğilmesi ve dinlemenin bu şekilde sürmesi söylenenlerin güven ile karşılandığı mesajını vermektedir.

Dilin, etkili ve güzel bir şekilde kullanılması sanatına Batı kültüründe retorik, Türk-İslam kültüründe ise bela­gat adı verilmiştir. Osmanlı dönemi eğitim kurumlarında belagata önem verilmiş, eğiti­min en alt kademesinden en üst kademesine kadar belagat bir şekilde öğretilmiştir. Belagatin üç bileşeni vardır:

Doğru cevap E’ dir.

Bağlam: Aynı konuşmacının dili duruma göre kullanması sosyal varyasyonun nedenlerinden bir başkasıdır. Her konuşmacı, sürekli olarak farklı dilsel davranış göstermesi gereken durumlarla karşı karşıya gelir. Günlük hayatta yakınlarımızla başka, üst pozisyondaki kişi­lerle başka, eş değer durumdaki iş arkadaşlarımızla başka, sokakta karşı karşıya geldiğimiz insanlarla başka biçimde konuşuruz. Eğitim, deneyim, yaş gibi çeşitli etkenler konuşurlara hangi durumda nasıl konuşulması gerektiği, yani davranış bilgisi konusunda belli bir bilgi birikimi verir ama sanılanın aksine varyantları tamamen ortadan kaldırmaz. “Senli -ben­li” olunan insanlarla, aile, arkadaş, dost çevresinde aradaki yakınlığı ve yakınlığın derece­sini gösterecek; resmî ve yarı resmî ortamlarda ise aradaki mesafeyi öne çıkaracak bir dil tercihi iletişimin başarılı olması için vazgeçilmez durumdadır. Her gün karşılaşılan aynı kişilere söylenebilecek “Ali abi/Ali Bey, Ayşe abla/Ayşe Hanım” gibi hitap biçimleri ön­cekilerde yakınlığa, samimi ortama, yakınlığa işaret ederken ikincisinde mesafeye, resmî bağlama göndermede bulunur. Soruda verilen örnekte de aynı konuşmacının aynı dinleyiciyle farklı durumlarda veya bağlamlarda aynı sözcüğün farklı varyasyonları kullanmayı seçtiğini görüyoruz. Doru cevap C’ dir.

Açıklama: Bilgi vermek amacı ile kullanılan anlatım tekniğidir. Bu tür konuşma­larda amaç dinleyiciyi bilgilendirmek, ona bir şeyler öğretmek olduğu için anlaşılır bir dil kullanılır. Açıklayıcı anlatımda konuşmacı duygularına yer vermez, nesnel bir anlatım hâkimdir. Örneğin: “Yakup Kadri Karaosmanoğlu edebiyatımızın önde gelen sanatçılarından biridir. Roman, hikâye, anı gibi değişik alanlarda eserler ver­miş olan sanatçı daha çok romanları ile tanınmaktadır. Romanlarında önceleri ki­şisel konuları işleyen sanatçı daha sonra toplumsal konulara yönelmiştir.” Verilen örnekte de buna benzer açıklayıcı bir anlatım vardır. Doğru cevap D’ dir.

Metafor; “bir şeyi anlatmak için ona benzetilen başka bir şeyin adını eğreti olarak kullanma, eğretileme” olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap B’ dir.

Profesyonel yaşamda sadece emir verme biçimde bir sözel iletişim yoktur. Yönetici­lerin yapmış oldukları etkili konuşmalar, çalışanların sahip oldukları gerçek gücü ortaya çıkarmada önemli bir rol oynamaktadır. Etkili konuşmalar, güçlü bir organizasyon yarat­makta, açıklık, güven, rekabet, büyüme, hızlı değişimlere ayak uydurma yeteneğini köklü bir biçimde artırmaktadır. Zayıf iletişim ise ardı arkası kesilmeyen fırsat kayıplarına ve düşük performansa neden olmaktadır. Doğru cevap C’ dir.

Profesyonel iş yaşamında özellikle astlara yönelik hitaplar son derece önemlidir. Astla­rı harekete geçirici, iş görme arzularını artırıcı bir hitapla emir verilmesi verimliliği arttı­rıcı bir unsurdur. Yönetici astlarına emir verirken şu hususlara dikkat etmelidir:

Doğru cevap D’ dir.

İletişimin bir sanat, beceri ve disiplin olarak görülmesi ve iletişimin bir model çer­çevesinde ilk olarak açıklanması MÖ 5. ve 4. yüzyıllarda Aristo ve Platon’a kadar uzan­maktadır. Klasik dönemlerin düşünürü Aristo, kişilerarası iletişimin, üç temel unsurunun olduğunu ileri sürmüştür. Bunları; “konuşmacı”, “mesaj” ve “dinleyici” olarak açıklamıştır. Modern iletişim teorisi, Aristo’nun klasik modeline başka bazı unsurları da ilave etmiş olmakla birlikte, iletişim modeli, özünde aynı kalmıştır. Doğru cevap A’ dır.

Geri Besleme: Alıcının, kendisine gönderilen mesaj veya enformasyona ilişkin olarak ortaya koyduğu tepki, literatürde geri besleme (feedback) olarak adlandırılmaktadır. Buna göre iletişim sürecinin istenilen yönde gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği, kaynağın alıcı üzerindeki istek ve beklentilerinin ne ölçüde sağlandığının belirlenmesinde geri besleme can alıcı bir öneme sahiptir. Kaynak, alıcı tarafından başlatılan geri besleme sürecinden hareketle, gönderdiği mesajın etkisinin ne olduğunu anlayabilir ve daha sonraki mesajını ona göre aynı biçimde göndermeye devam edebilir, iletişim tarzını değiştirebilir ya da tümüyle son­landırabilir. Dinleyicilerden gelen geri beslemeler, konuşmacı için aydınlatıcı olabilmek­tedir. Dinleyicilere, “Açıkça anlatabildim mi?” veya “Kolayca takip edebiliyor musunuz?” gibi genel sorular sorulması yararlı olacaktır. Doğru cevap E’ dir.

Her müzakereye hazırlıklı bi­çimde çıkılması gerekmektedir. Hazırlık aşaması bilgi toplama aşamasıdır diyebiliriz. Hazırlık aşamasında hedeflerimizin netleşmesi gerekmektedir. Hangi noktaya kadar taviz verebileceğimiz bu aşamada belirlenir. Müzakere görüşmelerine geçildiğinde bir iletişim süreci başlamıştır. Diyalog ve iş birliği arayışı başlamıştır. Müzakere sürecinde bazı taktik­ler, stratejiler kullanılabilir. Bu taktikler ve stratejiler müzakere sürecinin gidişatına göre yeniden şekillendirilebilir. Müzakere edildikten sonra elde edilen bilgiler ve sonuçlar kayıt altına alınmalıdır. Müzakerede mümkün olduğunca fazla konuya değinilerek önemli nok­taların aydınlatılması için detaylandırma yapılmalıdır. Son aşamada anlaşmaya varılmışsa genel bir değerlendirme yapılır. Değerlendirme yaptığımızda avantajlı ve dezavantajlı du­rumları ortaya koyma şansımız olacaktır. Böylelikle sonradan gelebilecek eleştirilere karşı da hazırlıklı olma imkânı elde edilecektir. Bir de gözden kaçan hususlar olduysa bunların sonraki süreçteki çözümleri için de hazırlık yapılır. Doğru cevap B’ dir.

Türk müzakerecilerin müzakereden önce ilişki kurmaya önem verdikleri, Amerikalı müzakerecilerin ise karşılıklı anlayışı bir an önce oluşturup müzakereye geçmede sabırsız oldukları görülmektedir. Türkiye’deki müzakerecilerin duygularını gösterdikleri ve duy­gulara önem verdikleri görülmekteyken Amerikalı müzakerecilerin öznel hisleri unsur olarak değerlendirmedikleri anlaşılmaktadır. Çoğu Türk müzakereci tartışmayı çok sever ve pazarlık yapmak adeta ulusal bir hobidir. Başka kültürden müzakereciler sonuca odak­lanırken, Türkler genellikle müzakere sürecinden hoşlanırlar. Sözlü anlaşmalar, geleneksel olarak el sıkışma ile sonuca ulaşır ancak hızla artan modernleşme ve detaylı sözleşme yasalarının gelişmesiyle birlikte yazılı anlaşmalar kural hâline gelmiştir. Doğru cevap C’ dir.

A, B, D ve E seçeneklerinin soru kökünde verilen tanımla bir ilişkisi bulunmamaktadır. C seçeneğinde yer alan ikna kavramı soruda da belirtildiği gibi “bir konuda birinin inanmasını sağlama, inandırma, kandırma” şeklinde tanımlanmaktadır. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

A, C, D ve E seçenekleri ikna kavramının özellikleri arasında yer almaktadır. Bu özelliklere ek olarak ikna kavramı, seçme hakkına sahip olmayı da gerektirir ancak B seçeneği ikna kavramının özellikleri arasında yer almaz. Doğru cevap B seçeneğidir.

A, B, C ve D seçeneklerinde Yale Yaklaşımı’na göre ikna sürecinin aşamaları doğru bir şekilde sıralanmamıştır. Yale Yaklaşımı’na göre ikna sürecinin aşamaları sırasıyla “Sunum- Dikkat- Anlama- Kabul- Zihinde tutma- Davranış” şeklinde olmalıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yale Yaklaşımına göre ikna süreci “sunum” aşamasıyla başlamaktadır ve bu aşamada ikna edici mesaj nitelenmektedir. Sonraki aşama, soru kökünde tanımı verilen ve sorunun cevabı olan “dikkat” aşamasıdır. İnsanlar göz ardı ettikleri mesajlar ile ikna edilemezler. İkna edilecek kişinin başarılı bir şekilde ikna edilmesi için öncelikle dikkatini çeken bir mesajla muhatap olmasını sağlamak gerekmektedir. B seçeneğinde yer alan “anlama” ikna sürecinin üçüncü aşamasıdır. İkna edilen kişi dikkatini çeken mesajı bu noktada anlamaktadır. Mesaja dikkat eden ve onu anlayan kişi mesajı kabul ederse iknanın C seçeneğinde yer alan “kabul” aşaması gerçekleşmiş olacaktır. Daha sonraki adımda ise kişi D seçeneğinde yer alan “zihinde tutma” veya “unutmama” olarak adlandırılan süreci yaşar. Son adımda ise değişim davranışının gösterilmesi beklenmektedir. Bu aşamaya E seçeneğinde verilen “davranış” denmektedir. Soru kökünde tanımı verilen aşama “dikkat” aşamasıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

A, B, D ve E seçenekleri ikna edici bir mesajın amaçları arasında yer alır ancak C seçeneği bu amaçlardan biri değildir. Doğru cevap C seçeneğidir.

A seçeneğinde bulunan “unutturma” kavramı bu konuda yer almamaktadır. B seçeneğinde yer alan “süreklilik” kavramı, örgüt içinde devamlılığın sağlanması ve buna bağlı olarak bir örgüt kültürünün oluşturulması amacını ifade etmektedir. C seçeneğinde verilen “benimsetme” kavramı iknanın gerçekleşmesi için mesaj alıcılarının iknaya konu olan değişimi benimsemesini ifade eder. D seçeneğinde yer alan “engelleme” kavramında ise ikna mesajları ortaya çıkabilecek olumsuz durumları ortaya çıkmadan önce engeller veya eylemde bulunacak olan tarafları caydırma amacında bulunur. E seçeneğinde verilen “kesilme” kavramında soru kökünde verilen tanımdan söz edilmektedir yani bu durumda “kesilme” kavramında, istenilmeyen bir davranışın ortadan kaldırılması hedeflenir. Doğru cevap E seçeneğidir.

A seçeneğinde yer alan “dışa dönük” faktörü “konuşkan, enerjik, sosyal, kendine güvenen” şeklinde kişilik özelliklerini içermektedir. B seçeneğinde bulunan “uyumluluk” faktörü ise “güvenilir, iyi tabiatlı, yumuşak kalpli, iş birlikçi” gibi kişilik özelliklerini kapsamaktadır. Doğru cevap olan C seçeneğinde yer alan “uyumluluk” faktörü de soru kökünde belirtildiği gibi “yeni fikirlere yatkın, aklını kullanan, orijinal, yaratıcı, meraklı, açık, görüşlü, entelektüel” kişilik özelliklerini ifade etmektedir. D seçeneğinde bulunan “duygusal denge” faktöründe “sakin, etkili, güvenli, kaygısız, rahat” gibi kişilik özellikleri mevcuttur. E seçeneğindeki “sorumluluk” faktöründe ise “sağduyulu, organize, zamana riayet eden, ısrarcı, sistematik” şeklinde kişilik özellikleri bulunur. Doğru cevap C seçeneğidir.