PROFESYONEL YAŞAMDA İMAJ VE İTİBAR YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 10

Kalabalık önünde yapılan uzun, etkileyici duygulara yönelik ve ikna edici konuşmalara söylev, nutuk ya da hitabet denir. Günümüzde bu tür konuşmalar özellikle siyasal mitinglerde sıkça kullanılmaktadır. Ancak yalnızca siyaset alanıyla sınırlı olmayıp askeri, dinsel, hukuksa ve akademik alanlarda da yapılmaktadır.

Söz söyleme sanatlarına verilen ad, Retorik'tir. Aristo'nun ölümsüz eseri retorik aynızamanda dili etkili ve güzel kullanma sanatına verilen addır. Retorik sanatı denilince, Cicero unutulmamalıdır. İslam kültüründe  güzel konuşma, belagat olarak anılır. Belagat'in arapça karşılığı hem dili güzel, etkili, ölçülü kullanmak hem de bir cümledeki anlam derinliğini ifade eder. Güzel ve etkili kullanma, kültürümüzde hitabet olarak yerini alır.  İkna edici iletişim yerine etkili iletişim ifadesi de kullanılmaktadır.

Belagatin üç bileşeni vardır: Meani: Sözün yerinde kullanılmasını, muhatabın hâline uygun düşmesini içeren kısımdır. Beyan: Anlamın farklı üsluplarla, çeşitli yollarla ifade edilmesidir. Bedi: Anlamın süslenmesidir.

Dil kategorisinde olan iletişimde kişiler bilgilerini birbirlerine ileterek anlamlandırırlar. İnsanların karşılıklı konuşmalarını, dil ile iletişim olarak kabul edebiliriz. Dil ötesi iletişim ise sesin niteliği ile ilgili olan ses tonu, sesin hızı, şiddeti, hangi kelimenin vurgulandığı, duraklamalar... vb. gibi özellikleri kapsamaktadır.

Sosyal statü de dilde varyantlaşma nedenlerinden biri olarak karşımıza çıkabilmektedir. Buralar temizlenecek gibi basit bir cümle konuşanın sahip olduğu pozisyona göre, “buraları temizleyeceksin” veya “buraları temizleyeceğim” şeklinde yorumlanabilir. Aynı kelimeler patron tarafından kullanıldığında başka, çalışan tarafından kullanıldığında bambaşka bir anlam ifade edebilir.

Öyküleme tasarlanmış veya yaşanmış bir olayın başkalarına anlatıldığı anlatım biçimine öyküleme (hikaye etme denir. Öykülemede zaman akış halindedir ve olaylar bu akış içinde verilir. Öyküleme, belli bir zaman aralığında geçen olayları anlatan film gibidir.

Açık ve anlaşılır olmalıdır. Kullanılan kelimeler astlar tarafından biliniyor olmalı ve yanlış anlamaya, yoruma açık olmamalıdır.  Astların bilgi, yetenek ve uzmanlık alanlarına uygun olmalıdır. Emir, astın organizasyon için beklediği çıkarlara aykırı olmamalı. Şu işi yapınız şekli yerine astı, müşterek bir çabaya davet biçiminde "Haydi, şu işi yapalım” şeklinde olmalıdır.

Kitapta belirtildiği şekilde, Başarılı bir konuşmacının özelliklerinden birisi de öfkelendirmeden karşı çıkmaktır. Yani konuşma esnasında gerek argümanlar ortaya konulurken gerekse argümanlar savunulurken karşısındakini öfkelendirmeden, sakinliği koruyarak hareket edilmelidir. Öfke, çatışma, kavga gibi durumlara sebep vererek. Konuşma yaparak amaçladığımız şeye ulaşmamıza engel olabilir.

Geri besleme: Alıcının, kendisine gönderilen mesaj veya enformasyona ilişkin olarak ortaya koyduğu tepkidir. Farklı kaynaklarda geri besleme ile aynı anlamı gözeterek, yansıma, tepki, dönüt ya da İngilizce olarak feedback ifadesi kullanılmaktadır.

Bir konunun, küçük bir topluluk önünde sohbet havası içinde birkaç kişi tarafından tartışılmasına panel denir.

Dilin etkili ve güzel bir şekilde kullanılmasına batı kültüründe retorik, Türk-İslam kültüründe ise belagat denilmektedir. Belagat’ın üç bileşeni olan meani, beyan ve bedi arasından bedi, anlamın süslenmesi olmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Söz söyleme sanatının günümüzde de geçerliliğini sürdüren yasalarıyla kurallarını MÖ 336’da Aristoteles saptamış, konuşmanın ses ve fiziksel yansımasını da “deyiş” kuralına dahil etmiştir. Doğru cevap E'dir.

Hem Sofistler, hem de Stoacılar dili retorik ve diyalektik olarak ayırmışlardır, ancak Sofistler bunlara ek olarak dilin kuruluşundaki doğruluğun teorisi olarak grameri geliştirmişlerdir. Doğru cevap D'dir.

Konuşan kişinin izleyiciler gözündeki profili olarak kişisel karakterin konuşmaya etkisini Aristo, Ethos üzerinden açıklamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Sözlü iletişimin “dil” ve “dil ötesi” kategorilerinde dil, “ne söyledikleri” ile ilgilenirken dil ötesi “nasıl söyledikleri” üzerinde odaklanır. doğru cevap E'dir.

Öğretmenin ve öğrencilerin birbirlerine olan bu hitap şekilleri, öğretmenin mesleğinden kaynaklanan bir varyasyon gibi görünmekle birlikte “hocam” kelimesi, kalıp bir ifade olsa bile öğretmenin öğrencilerine “oğlum/kızım” diye hitap ederken onların “anne/baba” veya benzeri başka bir hitap biçimi kullanmamaları sosyal statü farkından kaynaklanmaktadır. Yani burada hitap ederken ifadenin kendisinden ziyade sahip olunan pozisyondan kaynaklanan hitap farklılığı öne çıkmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Aynı kişinin, samimi olduğu kişiler tarafından “abi”, olmadığı kişiler veya saygı gösterilmesi gerektiğinde “Bey” olarak hitap edilmesi, bu kişinin hitabının içinde bulunduğu bağlama göre farklılaşmasını temsil etmektedir. Doğru cevap B'dir. .

Tartışmanın amacı, kendi düşüncelerini savunmak ve varsa yanlış düşünceyi çürütmek olmaktadır. Doğru cevap D'dir.