PORTFÖY YÖNETİMİ

Pasif portföy yönetimi yaklaşımı etkin piyasalar hipotezini temel alır. Etkin piyasalar hipotezine göre menkul kıymet piyasaları etkindir. Her türlü bilgi piyasaya çok çabuk yansır ve piyasa tarafından değerlendirilerek fiyatlara yansır. Dolayısıyla fiyatlar ancak yeni bilgiye göre artar ya da azalır. Yeni bilgi ise, tahmin edilemez. Bu bakımdan etkin piyasalar hipotezine dayanan pasif yönetim yaklaşımına göre, temel ve teknik analizlere gerek olmamakla birlikte bu analizler için yapılacak harcamalar da bir fayda sağlamayacaktır. Buna göre pasif yönetim yaklaşımında, portföy seçimi ve oluşturmada fiyatı düşecek ya da yükselecek menkul kıymet arayışına girmek yerine yapılabilecek en iyi davranış, iyi çeşitlendirilmiş bir portföy oluşturmak ve satın aldıktan sonra elde tutmak olmaktadır.

Aktif portföy yönetiminin bazı temel özellikleri bulunmaktadır. Bunlar:

Maliyeti ortalama stratejisi, yatırımcının yatırım yapacağı fonun yatırım zamanında hazır olmaması, hiç olmaması ya da fiyatları yüksek bularak stratejiye sadık kalmak istememesi gibi sebeplerle para yatırma kuralını düzenli olarak uygulaması açısından uyulması zor bir stratejidir. Yatırımcının uzun vadeli olarak oluşturduğu portföyü nakde çevirmesi gerektiğinde, pay senedi fiyatları düşükse, istemediği sonuçlarla karşılaşması söz konusu olabilir. Bu nedenle, portföydeki pay senedi satışlarına nakde ihtiyaç olmadan önce başlanılmalıdır.

Gelecekteki Yükümlülükleri Karşılama Stratejisi;

Yatırımcılar, portföy oluştururken, gelecekteki bazı harcamalarının portföyden elde edilecek gelirlerle karşılanmasını isteyebilirler. Böyle bir durumda, belirli zamanlarda yerine getirilmesi gereken yükümlülüklere eşit tutarda nakdin elde edileceği bir portföy oluşturulmalıdır. Bu şekilde oluşturulan portföyler, daha çok hazine bonosu ve tahvil gibi yatırım araçlarından oluşurlar. Buna göre bu stratejide, portföye alınacak yatırım araçlarının özellikle vadeleri üzerinde durulmalıdır. Nakit akışları kesin, vadeleri ve getirileri belirli menkul kıymetlere yatırım yapılarak, gelecekte ihtiyaç duyulacak fonların sağlanması, portföy oluşturulurken garanti altına alınmış olmaktadır. Bu portföy stratejisi, daha çok sosyal güvenlik kuruluşları ve özel emeklilik fonları tarafından tercih edilmektedir. Küçük yatırımcılar açısından ise likit fonların bu amaca hizmet ettiği söylenebilir. Likit fonlar riski sevmeyen ve riskten kaçınan yatırımcılar için uygun bir alternatif olarak değerlendirilmektedir. Bu fonlar faiz ve vade riskini minimum düzeyde tutarak, istikrarlı bir getiri performansı sağlamak amacıyla hareket ederler.

Endeks İçerikli fon stratejisi: Bu stratejide belirli bir süre alım-satım işlemi yapılmaması benimsediğinden, «pasif portföy yönetimlerinden» biri olarak kabul edilir.

Kuadratik optimizasyon modeli: Bu modelde seçilen endeks portföyünden minimum riske sahip pay senetleri alınarak endeks fon oluşturulmaktadır.

Organize olmuş vadeli işlem (futures) ve opsiyon borsalarının faaliyete geçmesiyle, yatırımcının piyasa riskinden korunma alternatifleri söz konusu olmuştur. Sadece büyük portföylere sahip yatırımcılar değil, aynı zamanda küçük yatırımcılarda kendi pozisyonlarına uygun vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleriyle piyasa riskine karşı kendilerini sigorta edebilme olanağına kavuşmuşlardır. Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri sistematik riskten kaçınabilme olanağı yaratması dolayısıyla özellikle 1980’li yılların ortalarından itibaren yatırımcılar ve profesyonel portföy yöneticileri tarafından korunma (hedging) amacıyla kullanılmaktadır.

Portföy yöneticileri, bireysel yatırımcılar ve firmalar maruz kaldıkları değişik risklere karşı sigortalama tekniklerini kullanırlar. Finansal piyasalarda uygulanan sigorta teknikleri diğer sigorta türlerine göre çok daha karmaşık yapıdadır. Portföy sigortası, piyasadaki finansal enstrümanlar kullanılarak ters fiyat hareketlerinin yarattığı riskten korunma olarak da açıklanabilir. Diğer bir ifadeyle, bu stratejiyle, başka bir yatırım yapılarak, diğer bir yatırım korunmaktadır. Teknik olarak aralarında negatif korelasyon ilişkisi olan iki ayrı menkul kıymete yatırım yapılmasıyla sigortalama gerçekleştirilebilir. Ancak sigortalamanın bir maliyeti de olduğu da unutulmamalıdır.

Yatırımcının kontrol edebileceği faktörleri aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

Kabul edilebilecek asgari getiri oranı, Sigortaya tabi tutulacak portföy oranı, Sigorta edilecek portföyde yer alan menkul kıymetlerin riski, Sigortanın kapsayacağı zaman aralığı.

Kontrol edilemeyen faktörler ise şunlardır:

Risksiz faiz haddi, Riske karşı ödenen prim, Pay senedi piyasasının değişkenliği, işlem maliyeti

Kontrol edilemeyen faktörler portföy sigortasının maliyetini önemli ölçüde etkilemektedir. Bu faktörler kısaca aşağıdaki gibi açıklanabilir:

Risksiz Getiri Oranlarında Değişme: Eğer risksiz getiri oranı düşerse, portföyün sigorta edilen kısmının getirisi de düşer. Bu durum portföy sigortasının risksiz getiri oranının düşük olduğu ortamlarda daha maliyetli olacağı anlamına gelmektedir.

Risk Priminin Değişmesi: Portföy sigortasının uzun dönem maliyetini etkileyen faktörlerden biri de risk primidir. Yatırımın riski fazla ise, yüksek getiri elde etme olasılığı da fazladır. Yatırımcı riskten kaçınmakta ise, elde edebileceği kazanç da düşük olacaktır. Dolayısıyla, aynı mantık portföy sigortası içinde geçerlidir. Riski fazla olan yatırımlar için ödenen risk primi de fazla olacağından sigorta daha maliyetli olmaktadır.

Piyasanın Değişkenliği (Volatilite): Riskli kabul edilen varlıkların değerlerindeki değişkenliğin fazla olması, portföy sigortasının maliyetinin fazla olması anlamına gelmektedir.
İşlem Maliyeti: İşlem maliyetinin artması portföy sigortasının maliyetinin artması anlamına geldiğinden, portföyün beklenen getirisini olumsuz yönde etkilemektedir.

Portföy yönetiminde iki yönetim yaklaşımı önerilmektedir. Bunlar, pasif ve aktif portföy yönetimi yaklaşımlarıdır.

Yatırım stratejisinin bileşenleri; portföye hangi varlılığın ne oranda dâhil edileceği, satın alma-satma politikaları ile risk politikalarından oluşur.

Yatırımcı, kısa sürede fiyatları artma potansiyeli olan riskli varlıklara yatırım yapılmasını talep ederse, portföy yöneticisi hızlı büyüme stratejisini oluşturacaktır.

Yatırımcı servetinin korunmasına öncelik veren bir talepte bulunursa portföy yöneticisi güvenli yatırım stratejisini oluşturacaktır.

Aktif portföy yönetiminin bazı temel özellikleri bulunmaktadır. Bunlar:
• Aktif portföy yönetiminde yüksek işlem maliyeti söz konusu olduğu için, daha çok büyük portföylerin yönetiminde kullanılmaktadır.
• Portföydeki menkul kıymetlerin sıklıkla değiştirilmesi ya da oranlarının artırılıp azaltılmasına bağlı olarak yüksek devir hızı söz konusudur.
• Aktif portföy yönetimi daha çok zaman, uzmanlık, yakın takip, hedefleri gerçekleştirme baskısı, performans ölçümü, raporların hazırlanması ve sunulması gibi çabalar gerektiğinden daha yüksek yönetim giderleri ortaya çıkmaktadır.
• Aktif yönetimde, piyasa getirisinin üzerinde bir getiri elde etme amacı olduğundan portföye yüksek riskli menkul kıymetler alınabilmektedir. Tahminlerin veya beklentilerin karşılanmaması durumunda yüksek riskli varlıklar büyük kayıplara neden olabilmektedir.

Pasif portföy yönetimi yaklaşımı etkin piyasalar hipotezini temel alır.

Satın al ve elde tut stratejisi, yatırım
stratejilerinin en basitidir. Başlangıçta yatırımcının istek ve ihtiyaçlarına uygun bir kaç menkul kıymet
seçilir ve yatırım süresi boyunca portföyde değişiklik yapılmaz. Başka bir ifadeyle, elde tutma süresince
piyasa fiyatlarının değişmesine ve teknik göstergelere bakarak alış veya satış yapılmaz.

Geleneksel yatırım stratejilerinden birisi olan maliyeti ortalama stratejisi, yeterince bilgi sahibi olmayan
ve analiz yöntemlerinden anlamayan yatırımcılara, piyasa zamanlaması konusunda yardımcı olmaktadır. Yöntemin temeli, belirli aralıklarla (aylık, üç aylık, yıllık gibi), eşit
tutarlı (her ay 1.000 TL gibi), aynı finansal varlığa, uzun süreli yatırımlar yapılmasına dayanmaktadır.

abit değer stratejisi, yatırımcının sahip olduğu portföyün bir bölümünü, sabit getirili finansal varlıklara
ayırmasını, ya da nakit olarak tutmasını öngörmektedir.

Yatırımcının kontrol edebileceği faktörleri aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:
1. Kabul edilebilecek asgari getiri oranı,
2. Sigortaya tabi tutulacak portföy oranı,
3. Sigorta edilecek portföyde yer alan menkul kıymetlerin riski,
4. Sigortanın kapsayacağı zaman aralığı.
Kontrol edilemeyen faktörler ise şunlardır:
1. Risksiz faiz haddi,
2. Riske karşı ödenen prim,
3. Pay senedi piyasasının değişkenliği.