PORTFÖY YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 7

Yatırımcıların yatırım yaptıkları finansal varlıkların gelecekteki durumunu ve yatırımlarının değerlerini tahmin edebilmek için kullandıkları yöntemlerden ikisi “temel analiz” ve “teknik analiz”dir. Yatırım yapılan genel ekonomiye, sektöre ve finansal varlıklara ilişkin her türlü bilginin sistematik biçimde değerlendirilmesi ve bu doğrultuda çeşitli tahminlerde bulunulması işlemine temel analiz denilmektedir. Teknik analizde ise, geçmiş fiyat hareketlerinden yararlanılarak geleceğe ilişkin tahminlerde bulunulmaktadır. Teknik analiz geçmiş finansal bilgilerin yardımıyla, fiyat oluşumlarını inceleyerek gelecek için fiyatın yönünü tahmin etmeye çalışmaktadır. Aktif portföy yönetimi amacıyla yapılan bu iki analiz birbirinin almaşığı olmayıp tamamlayıcı özellik göstermektedir. Teknik ve temel analiz yaklaşımlarının her ikisi de aynı sorunu çözmeye; fiyatların gidecekleri muhtemel yönü belirlemeye çalışır.

Küresel gelişmeler ve yatırımlar, döviz kuru riskinin analizini zorunlu kılar. Döviz kurlarındaki artışlar, şirketlerin kârlarını ve aynı zamanda ihraç ettikleri finansal varlıkların getirilerini de etkiler. AB ülkelerinin büyük bir kısmının 1999 yılından bu yana Euro para birimini kullanması, Euro ile ABD doları arasındaki döviz oranı değişimini gündeme getirmiştir. 1990’lı yılların başında Batı ve Doğu Almanya’nın birleşmesi ve Doğu Almanya’nın paralarını bire bir oranında Batı Almanya para birimi olan Deutche Marka dönüştürmesi, para arzının artışına neden olmuş ve Almanya’da enflasyon oranının arttığı gözlenmiştir.

Dünyada 1980 sonrası yaşanan bir dizi gelişme ülkeleri ve işletmeleri küresel bir ortamda faaliyet göstermeye zorlamıştır. Uluslararası işletmelerin etkinliğinin artması, işletmelerin sadece iç pazarlara değil, tüm dünyaya üretim yapması, farklı ülkelerdeki işletmelerin birleşmesi, satın almalar, ulaştırma ve iletişim imkânlarının hızlı gelişmesi, teknolojik gelişmeler dünyayı her geçen gün biraz daha küçültmektedir. Dolayısıyla, bu gelişmelerden yatırımcılar da etkilenmekte ve yatırımcılar yatırım kararlarını verirken, dünyada yaşanan gelişmeleri takip etmek zorunda kalmaktadırlar. Temel analiz açısından, küresel ekonominin analizi karmaşık bir uğraşıyı gerekli kılmaktadır. Herhangi bir ülkeyi etkileyen ekonomik göstergeler dizisi çeşitlilik gösterir. Ayrıca, sosyal, siyasi ve ekonomik faktörler de karmaşık ve değişkendir. Her şey çok çabuk değişebilir ve bu değişimlerin nihai yatırımlar ve alınacak kararlar üzerinde etkisi bulunmaktadır.

Ekonomik şartların analizinde birçok ekonomik veri kullanılır. Bu verilerden hareketle gelecekle ilgili doğru tahminler yapılabilir. Genel olarak makroekonomik göstergeler şunlardır:

• Gayri safi milli hâsıla (GSMH)

• Kişi başına harcanabilir gelir

• Para arzı • Faiz oranı

• Enflasyon oranı

• Bütçe açığı

• Ödemeler dengesi açıkları

• Döviz kuru

• Döviz rezervleri

• İşsizlik oranları

• İşgören verimlilik endeksi

• Tüketici güven endeksi

• Mevduat tutarları

• Borçlanma ve kredi kullanma oranları

• Sabit yatırım harcamaları

• Öncü sektörlerdeki gelişmelergelişmeler

• Kapasite kullanım oranları

• Endüstri malları sipariş endeksi

• Enerji tüketim endeksi

• Yurtiçine giren ve çıkan yabancı sermaye tutarları

Para arzının artması, iç talebi artırmaya veya faizleri düşürmeye yönelik bir politika olabilir. Ancak, para arzının artırılması, enflasyon ve döviz kuru oranlarının artması endişesini de beraberinde getirmektedir. Para arzının artmasıyla faiz oranlarının düşmesi, menkul kıymet piyasaları tarafından olumlu karşılanacaktır. Çünkü ekonomide faaliyette bulunan işletmeler daha ucuz kredi bulabilme imkânına sahip olabileceklerdir.

İşgören verimlilik endeksi, çalışanların belirli dönemler itibariyle verimliliklerindeki artışı ölçmektedir. Verimliliğin artması firmaların kaynaklarını daha etkin kullandığı, daha kaliteli ve daha ucuza üretim yaparak rekabet üstünlüğü sağlanabileceği şeklinde yorumlanabilir. İşgören verimlilik endeksinin artması işgören kalitesinin veya niteliklerinin artması anlamına da gelir.

Tüketici güven endeksi tüketicinin harcama eğilimini gösterir. Tüketici güven endeksinin artması, gelecekte ekonomik faaliyetlerin olumlu yönde gelişeceği ve işsizlik korkusunun azaldığı anlamı çıkartılabilir. Böylece ekonomide canlılığın devam edeceği ve işletmelerin faaliyetlerini ve yeni yatırımları artıracağı beklenir. Bu durum, menkul kıymet piyasalarında olumlu haber olarak algılanır.

Ekonomik dalgalanmaların bir boyutundan diğerine geçişlerde bazı göstergeler “öncü”, bazıları “eşzamanlı” ve bazıları da “gecikmeli” olarak sinyal verir. Öncü göstergeler, ekonomik dalgalanmalardan önce, artma veya azalma göstermektedir. Örneğin, üretimde çalışan işgörenlerin ortalama haftalık çalışma saatlerinin artması, olumlu ekonomik gelişmeye, azalması ise olumsuz gelişmeye yönelik beklentileri gerçekleştirecektir. Pay senedi fiyatlarındaki azalışlar veya artışlar ekonomik dalgalanmanın yönü hakkında öncü bilgi vermektedir. Pay senedi piyasası ekonomideki değişimleri en çabuk bir biçimde yansıtan piyasalardan biri olarak bilinir. Olumlu veya olumsuz bir gelişmenin ilk tepkileri, pay senedi borsalarındaki fiyat değişmelerinde gözükür. Eşzamanlı veya dönüşüm göstergeleri, ekonomideki değişmelerden direkt olarak etkilenen ve aynı zamanda tepki veren göstergelerdir. Örneğin, endüstriyel üretim miktarındaki artış veya azalış, üretim ve ticari malların satışındaki değişmeler, dönüşüm göstergeleri olarak sınıflandırılmaktadır. Gecikmeli göstergeler, ekonomik performansın gerçekleşmesinden sonra onları takip eden göstergelerdir. Örneğin, stokların satışlara oranı, tüketici kredi tutarının kişisel gelire oranları, gecikmeli göstergelerdir.

Dikey Yüzde Analizi: Dikey yüzde analizi ile finansal tablolarda bulunan bir kalemin toplam veya grup içindeki oransal büyüklüğü analiz edilir. Bu analiz yöntemi, firmalar arası karşılaştırmalar veya firmanın sektör içindeki yerini belirleme açısından veya firmanın finansal yapısında meydana gelen değişiklikleri izleme açısından yararlı bir araç niteliğindedir.

Dow teorisinin 6 temel ilkesi vardır. Bunlar aşağıda kısaca açıklanmaktadır: 1. Piyasaların Ortalaması Herşeyi İskonto Eder (Hesaba Katar)

2. Piyasa Trendler Halinde Hareket Eder

3. Ana Trendler Üç Aşamada Oluşur

4. Piyasaların Ortalamaları Birbirini Teyit Etmelidir

5. İşlem Hacmi Trendi Onaylamalıdır

6. Bir Trend Kesin Geri Dönüş Sinyali Alınana Kadar Geçerliliğini Korur

Teknik analizciler, destek ve direnç noktalarını belirlerken çeşitli amaçlar güderler. Bunlar:

i. Alım/satım yerlerini belirlemek,

ii. Alım/satım zamanlamasını gerçekleştirmek,

iii. Yatırımlarının vadesini belirlemek,

iv. Zararı durdurma stratejisini uygulamak veya kar realizasyonu yapmak,

v. Piyasada ayıların mı yoksa boğaların mı hâkim olduğunu belirlemek.

Trend dönüşünü işaret eden formasyonlar ise, düzeltme (ara-geçiş) formasyonlarına oranla daha uzun sürede gerçekleşir. Trend dönüş formasyonlarının oluşması, genelde, bir aydan uzun sürer ve bir yıla kadar bir süreyi içerebilir. Doğru olarak algılanan bir trend dönüş formasyonu, trend dönüşünün zamanı ve formasyon sonrası fiyat hedefinin belirlenmesi konusunda oldukça işe yarar. Örnek olarak omuz baş omuz formasyonu ve çanak formasyonu gösterilebilir. 

Düzeltme (ara-geçiş) formasyonları piyasalarda en sık görülen formasyonlardır. Oluşum yönüne göre, yükselen ve alçalan takoz olmak üzere iki tür takoz formasyon vardır. Yükselen takozlarda, alıcılar, her seferinde daha yüksek fiyatlardan satın almaya razı olmalarına karşın, satıcılar, her seferinde daha yüksek fiyatlardan satışa geçmektedirler. Alçalan takozda ise, satıcıların her seferinde daha düşük fiyatlardan satışa geçmelerine rağmen, alıcılar, sürekli olarak daha düşük fiyat seviyesinden alıma geçmektedirler. Yükselen ve alçalan takoz formasyonları yanısıra çok çeştili formasyonlardan da söz edilebilir. Bunlar; kama formasyonu, bayrak formasyonu, flama formasyonu, üçgen formasyonu, dörtgen formasyonu,  olarak sayılabilir. Bu formasyonların şekillerinin kamaya, bayrağa, flamaya, üçgene, dörtgene,  benzemesinden dolayı bu isimler verilmektedir.

Zayıf formda etkinlik: Pay senetlerinin cari piyasa fiyatlarının geçmiş fiyat hareketlerine ilişkin tüm bilgileri yansıttığı durumdur. Eğer, pay senedi piyasası zayıf formda etkin ise, hiçbir yatırımcı, geçmiş fiyat bilgileri, işlem hacmi ve benzeri bilgileri kullanarak piyasada bir üstünlük sağlayamaz. Bu piyasalarda yatırımcılar yeni bilgilere eşzamanlı olarak ulaşamamaktadırlar. Ayrıca, kamuya açıklanmamış bazı bilgiler, firma içerisindekiler tarafından önceden bilinmektedir. Bu kişiler ulaştıkları özel bilgileri kullanarak piyasa getirisinin üzerinde getiri elde edebilirler

Aşırı Duyarlı Sektörler: Madencilik, metal mamulleri sanayi, mekanik sanayi, orman
ve işlenmiş orman ürünleri sanayi

Az Duyarlı Sektörler: Enerji sanayi, giyim sanayi, deri ve deri mamülleri sanayi, kağıt
ve kağıt mamulleri sanayi, petrol ve kömür ürünleri sanayi vb.

Sektör analizi yaparken, aşağıdaki ölçütlerin kullanılması gerekir:
• Karlılık oranları,
• Kar dağıtım oranları,
• Üretim ve satış oranları,
• Büyüme oranları,
• Ekonomik dalgalanmalardan etkilenme oranları,
• Sektör ile sendika ilişkileri,
• Sektörler arası rekabetin boyutu,
• Sektördeki teknolojik gelişme,
• Sektördeki kapasite kullanım oranı,
• Dışa bağımlılık derecesi,
• Sektörün çevre sorunlarıyla ilgisi.
• Sektörün hükümetlerin ekonomik plan ve programlarına uyumu.

Finansal analiz işletme ile ilgili aşağıda belirtilen konularda açık bilgiler verir:
• İşletmenin likidite durumu,
• Karlılık durumu,
• Finansal durumu,
• Aktiflerini kullanma durumu,
• İşletme hakkındaki önemli trendler.
Bu bilgilerden faydalanacak olanlar; işletme ile ilişki içerisinde bulunması muhtemel
olan kişi ve kurumlardır.

Temel analiz, pay senedinin seçiminde çok önemli bir fonksiyonu yerine getirirken, teknik analiz, pay senedinin alım-satım zaman ve noktalarının belirlenmesinde oldukça önemli bir rol oynar. Bununla birlikte, teknik analiz piyasa hareketleri üzerine yoğunlaşırken, temel analiz fiyatları oynatan arz ve talebin sonuçlarını inceler. Burada, teknik analist kendisine bütün gerekenin ‘sonuçlar’ olduğuna inanırken, temel analist tüm nedenleri bilmeye çalışır. Bu yüzden teknik analiz, bu konuda bilgisi olan herkes tarafından kolay bir şekilde kullanılabilirken, temel analiz ekonomi, finans, politika vb. gibi birçok alanda uzmanlık düzeyinde bilgi gerektirir. Buna karşın, teknik analistin, ekonomik koşulları anlayacak kadar ekonomi ve politika; bir malın arz ve talep koşullarını anlayacak kadar istatistik ve ekonometri veya bilânçoları düzenleyecek kadar finansal bilgiye sahip olması gerekmez. Teknik analiz, daha çok, alımdan sonraki birkaç gün veya hafta içinde kazanmayı amaçlayan spekülatörler tarafından tercih edilir. Bu kişiler dışında uzun vadeli yatırımcılar da teknik analizi, temel analize ek olarak zamanlama için kullanırlar. Temel analizi kullananların amacı genellikle uzun süreli yatırım sonucu temettü kazancı elde etmek, teknik analizcilerin ki ise kısa süre içinde sermaye kazancı (pay senedinin satış ile alış fiyatı arasındaki fark) sağlamaktır.

Mum grafikleri: Japonlar tarafından değişik piyasalarda kullanılmak üzere geliştirilen bu grafik yöntemi son yıllarda teknik analizde kullanılmaya başlanmıştır. Mum grafikleri, açılış fiyatı, kapanış fiyatı ve gün içerisindeki en yüksek, en düşük değerlerin çeşitli şekillerde gösterildiği grafik türleridir.

Uzun Vadeli Borç Veren- Kredi Güveni