PORTFÖY YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 15

Portföy yönetimi, yatırımcının amacını gerçekleştirmek için yaptığı girişimlerin tümünü içermektedir. Başka bir deyişle, portföy yönetimi, yatırımcının sahip olduğu toplam menkul kıymetlerin seçimi ve her birinden ne miktarda portföye dahil edileceği konusundaki belli yöntem ve teknikleri kapsamaktadır. Yatırımcıların ihtiyaçları risk olarak ifade edilmektedir. Portföy yöneticisi, alınan riske uygun olarak yatırımcının karlılığını maksimum yapmaya çalışmaktadır.

Portföy yönetiminde en temel amaç, yüklenilen riskin çeşitlendirme yoluyla düşürülmesidir. Bu durum «yumurtaların hepsini aynı sepete koymamak» şeklinde özetlenebilir. Başarılı bir portföy yönetimi ile özellikle küçük tasarruf sahiplerinin zarara uğramaları önlenebilir, tasarrufların sermaye piyasalarında değerlendirilmesi teşvik edilebilir ve böylece fonların işletmelere transferi sağlanabilir.

Portföy yönetimi yatırımcının kendisi tarafından yapabileceği gibi, profesyonel portföy yönetim hizmeti sunan finansal kurumlara da devredebilir. Bilindiği gibi, ekonominin dinamik yapısı gereği, zamanla ekonomik koşullar değişebilmektedir. Dolayısıyla, yatırımcıların menkul kıymetleri portföyden çıkarıp satmaları, yerlerine yenilerini almaları gerekebilir. Portföyden hangi kıymetlerin ne zaman satılacağı ve yerlerine hangi kıymetlerin ne zaman alınacağına karar vermek, uzmanlık ve sorumluluk isteyen bir iştir. Bu nedenle, «portföy yöneticiliği faaliyetleri» yetkili kurullardan gerekli izinleri almış bankalar ve uzman kuruluşlar tarafından yapılmaktadır. Dolayısıyla portföy yönetiminde, risk ve getiriye karşı gösterilen tutum çerçevesinde portföy içine hangi varlıkların hangi oranlarda gireceğine ve zamanla değişen ekonomik koşullara bağlı olarak hangi varlıkların portföyden çıkarılacağına karar verilmesi temel unsuru oluşturmaktadır. Bu durum da portföyün etkin bir şekilde yönetilmesini gerekli kılmaktadır.

Türkiye'de 1992 yılına kadar yasal anlamda yeterli düzenlemeler olmadığından, portföy yönetimi, bizzat yatırımcının kendisi tarafından yapılmaya çalışılmıştır.

Portföy yönetim süreci birbirini takip eden 5 aşamadan oluşmaktadır:

Portföy planlaması,

 Yatırım analizi,

Portföy seçimi,

Portföy değerlemesi,

Portföy revizyonudur.

Portföy saklama kuruluşları; portföy yönetim şirketi müşterilerine ait finansal varlıkların saklanması, kayıtlarının tutulması, varlık ve nakit hareketlerinin idaresi ve kontrolü faaliyetlerini yürüten ve SPK tarafından çıkarılan Tebliğin 19. maddesinde sayılan nitelikleri taşıyan bankalardır. Portföy saklama kuruluşları Takasbank’ın saklama hizmeti sunduğu varlıkları Takasbank nezdinde izlemek zorundadır.

Yetkili kurumlar, müşterileriyle yazılı bir sözleşme yaparlar. Sözleşmede SPK’nın gerekli gördüğü asgari hükümlere yer verilir. Söz konusu hükümlerin bazıları şunlardır:

Portföyün hangi yatırım araçlarından oluşacağı ve nakit olarak tutulacak azami oran,

Portföyün içerdiği sermaye piyasası araçlarının değerleme esasları,

Alınıp satılması istenmeyen sermaye piyasası araçları,

Portföye dâhil sermaye piyasası araçlarının içerdiği hakların kullanılması ile ilgili hususlar,

Portföy hesabına yapılacak alım satımlarda birlikte çalışılacak aracı kuruluşların unvanları,

Saklama ve sigorta hizmetleri,

Müşteri emirlerinin ne şekilde alınacağı,

Sözleşmenin fesih şekli,

Yetkili kurumu, müşteriyi, portföy yöneticisini tanıtıcı bilgiler ve imzalar.

Portföy planlaması aşaması aşağıdaki konuları kapsamaktadır.

Yatırımcının durumunun incelenmesi,

Yatırım uzmanının veya portföy yöneticisinin durumunun saptanması,

Yatırımcı adına faaliyette bulunan portföy yöneticisine yol gösterecek yatırım ölçütlerinin saptanmasıdır.

Varlık karmasının seçimi, portföy yatırımını pay senedi, tahvil, varant, hazine bonosu, finansman bonosu, varlığa dayalı menkul kıymet, repo, altın, döviz gibi değişik varlık sınıflarına bölmeyi ifade eder. Daha sonra, hangi menkul kıymete ne kadar yatırım yapılacağı saptanır.

Yatırımcıların en çok tercih ettikleri finansal araçlar arasında pay senedi ve tahviller gelmektedir. Pay senetleri ve tahviller sermaye piyasasında işlem görürler. Pay senetleri ve tahviller gibi yatırım araçları sermaye piyasalarında gerçekleştirdikleri işlemler açısından birincil ve ikincil sermaye piyasaları olmak üzere ikiye ayrılır. Birincil piyasalar dolaşıma ilk kez çıkarılan finansal araçların oluşturduğu finansal piyasalardır. İkincil piyasalar ise, menkul kıymetleri satın alanların söz konusu menkul kıymetleri nakde dönüştürmek istediklerinde bu dönüşüme olanak tanıyan ve tüm bunların sonucunda likidite sağlayan piyasalardır. İkincil sermaye piyasaları, menkul kıymetlerin likiditesini artırarak birincil sermaye piyasasına talep yaratmakla birlikte gelişimini de sağlamaktadır. Bu piyasaya en iyi örnek menkul kıymet borsalarıdır. Türkiye’de bu işlevi İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (Borsa İstanbul) görmektedir.

Sharpe Rasyosu, portföye dâhil olacak bir finansal varlığın seçiminde, beklenen getiriden risksiz faiz oranının çıkarılması (risk primi) ve bunun standart sapmaya bölünmesi gerektiğini ifade etmektedir. Sharpe oranının temelinde risksiz getirinin üzerinde bir getiri elde etmek için riske katlanmak gerektiği yer almaktadır. Portföy optimizasyonu yapılırken Sharpe rasyosundan faydalanılmakta ve amaç fonksiyonunda kullanılmaktadır. Sharpe rasyosu aşağıdaki gibi hesaplanmaktadır:

Gelişmiş ülke ekonomileri ile karşılaştırıldığında, Türk sermaye piyasasındaki pay senetlerinin daha yüksek sistematik risk taşıdıkları söylenebilir. Bundan dolayı, faiz ve enflasyon oranları veya döviz kurundaki değişiklikler, Borsa İstanbul'deki pay senetlerinin fiyatını hemen etkileyebilmektedir.

Yatırımcılar açısından, sistematik riskin kontrol olanağı yoktur. Bu nedenle, portföy yönetiminde tek belirsizlik kaynağının sistematik risk olduğu ifade edilebilir.

Para piyasası kısa vadeli fon arz ve talebinin karşılaştığı yerlerdir.

Portföy yönetiminde en temel amaç, yüklenilen riskin çeşitlendirme yoluyla düşürülmesidir.

Finansal kiralama şirketleri SPK'dan yetki belgesi alamazlar.

Menkul kıymet seçimi hem portföy seçimi hem de porföy revizyonu aşamalarında yapılmaktadır.

Yatırım analizi, portföye alınacak menkul kıymetlerin niteliklerinin incelenmesi, ölçülmesi, belirli bir süre içinde değişik menkul kıymetlerin performanslarının ne olabileceğinin nicel olarak tahmin edilmesidir.

Portföy seçimi sürecinde, ilk iki aşamada yapılan analizler sonucunda portföye dâhil edilecek finansal araçların seçimi yapılır.

Riski seven bir yatırımcı öncelikle riskli menkul kıymetlerden oluşan portföyleri tercih edecektir. Seçeneklerde en riskli portföy pay senetlerinden oluşan portföydür.

Değişim katsayısı=0.37/0,15=2,47 olarak bulunur.

Riskten kaçınma dereceleri (A) 0 olan yatırımcılar riske karşı kayıtsız yatırımcılardır.

Finansal risk bir sistematik olmayan risk türüdür.

Portföy yönetim süreci aşamaları:

- portföy planlaması

-yatırım analizi

-portföy seçimi

-portföy değerlemesi

-portföy revizyonu