PEYZAJ ÇEVRE VE TARIM

Lale aslında bir Anadolu bitkisidir. Ancak yabancılar Türkiye’den lale soğanlarını kendi ülkelerine taşıya­rak birçok yeni lale çeşitleri üretmişlerdir. Yeryüzün de yaklaşık 400 kadar lale çeşidi vardır.

Ağaç, ağaççık ve çalılar yapraklarını döküp dökmediklerine göre gruplandırılabilir. Buna göre,  akçaağaç, çınar, huş, bazı meşeler, elma, akçaağaçlar gibi kış mevsimi geldiğinde yapraklarını dökerek kışı yapraksız geçiren ağaçlar "kışın yaprağını dökenler" dir.  Kış aylarında dahi yeşil kalan ağaçlar "herdem yeşil" olarak adlandırılır. Bunlardan  çam, sedir, köknar dar yapraklılar,  palmiye, bazı manolya türleri ise geniş yapraklılardır.  Doğru cevap A’dır.

Keskin çizgileri ve sert görüntüleri yumuşatmak için salkım formlu bitkiler kullanılabilir. Bitkinin dallarının yukarıdan aşağı doğru uzanması olan salkım formluluk, bazı budama ve aşı teknikleri kullanılarak elde edilebildiği gibi bitkinin doğal özelliği de olabilir. Doğru cevap A’dır.

Kapalı tohumlu bitkilerde tohumu dört bir yandan sarararak çevreleyen yapılara “karpel” adı verilmektedir. Doğru cevap C’dir.

Rizom gövde, tuber (yumru) gövde, soğan (bulb) gövde ve korm (tunik) gövde toprakaltı gövdelerken, stolon gövde toprak üstü gövdelerden biridir. Stolon (sürünücü) gövde rozet tipindeki bir ana bitkiden verilen uzun veya kısa internodyumlu, toprak yüzeyinde yatay olarak gelişen ve nodyumlardan yeni bir bitki meydana getirebilme yeteneği olan sürünücü gövdelerdir. Ekşi yonca, çilek, ayrıkotu gibi bitkiler örnek verilebilir. Doğru cevap B’dir.

Korm (tunik) gövde, toprakaltında dik şekilde gelişen kısa ve kalın büyümüş soğan tipidir. Ancak soğandan farklı olarak kalın, derimsi ve ipliksi bir dış yapısı vardır. Glayöl ve acıçiğdem kormlu bitkilere örnek olarak verilebilir. Doğru cevap D’dir.

Lateral dallanma (yan dallanma) biçimlerinden biri olan kimoz tipteki dallanmada, ana gövdenin uzamasının bir süre sonra durması ve bitkinin yan dalların uzaması ile gelişme göstermesi söz konusudur. Bu tip bitkilerin taç yapısı kubbemsi bir görüntü sergilemektedir. Doğru cevap C’dir.

Tohumlu bitkilerde erkek ve dişi organlar aynı çiçek üzerinde bulunduğunda “monoklin” veya “hermafrodit” çiçek; erkek ve dişi organların ayrı çiçeklerde olduğu duruma ise “diklin” çiçek denir. Eğer diklin çiçekler aynı bitki üzerinde ise o bitkiye “monoik”,  ayrı bitkilerde bulunuyorsa  “dioik” adı verilir. At kestanesi ve ebegümeci monoklin, söğüt ve kavak dioik, fındık ise monoik bir bitkidir. Doğru cevap C’dir.

Meyveler morfolojik özelliklerine göre "basit", "küme (agregat)" ve "birleşik" olarak 3 grupta incelenirler. Bir çiçeğe ait bir tek ovaryumun gelişmesi ile meydana gelen basit meyveler etli meyveler ve kuru meyveler olarak 2’ye ayrılırlar. Etli meyveler; üzümsü (üzüm), limonsu (limon), kabaksı (kabak), eriksi (erik) ve elmamsı (elma) olmak üzere 5 grupta incelenir. Kuru meyveler ise kendiliğinden açılan (bezelye, akasya gibi) ve açılmayan (fındık, meşe, ayçekirdeği gibi) meyveler olarak 2’ye ayrılırlar. Bir çiçeğe ait birbirinden ayrı birden fazla ovaryumun bir bütün olarak gelişmesi ile oluşan meyvelere küme meyveler denir. Bu gruba örnek olarak, böğürtlen, ahududu ve çilek verilebilir. Birden fazla çiçeğin bir araya gelmesi ile gelişen meyve tipi olan birleşik meyvelere ise ananas ve dut örnek olarak verilebilir. Doğru cevap E’dir.

Tek çenekli bitkiler otsudur; yaprakları ince, uzun, şerit şeklinde ve paralel damarlıdır. Bu tür bitkilerin tohumunda tek çenek bulunur, kambiyum yoktur, iletim demetleri düzensizdir, kökleri saçak köktür ve gövdeleri incedir. Bu gruba buğday, mısır, çiğdem, sümbül gibi bitkiler örnek verilebilir. Çift çenekli bitkiler ise genellikle odunsu olup yaprakları geniş parçalı ve ağsı damarlıdır. Tohumda çift çenek vardır, kambiyum bulunur, iletim demetleri düzenlidir, kazık ve yan köklerden oluşur ve gövde kalındır. Bu gruba çevremizdeki ağaç ve çalılar örnek verilebilir. Doğru cevap D’dir.

Lonicera caprifolium (Hanımeli) ve Bougainvilla spectabilis (Begonvilla) ülkemizdeki peyzaj uygulamalarında sıklıkla kullanılan sarılıcı bitkilerdendir. Anthemis nobilis (Alman Papatyası) ve Tulipa sp. (Lale) ise yine sıklıkla kullanılan otsu bitkilerdir. Ülkemizdeki peyzaj uygulamalarında sık kullanılan çalılara örnek olarak ise Syringa vulgaris (Leylak) ve Rosa sp. (Gül) verilebilir. Doğru cevap A’dır.

Kapalı tohumlu bitkiler kendi içerisinde Çift Çenekli Bitkiler (Dikotil-Dicotylodonae) ve Tek Çenekli Bitkiler (MonokotilMonocotylodonae) olarak ayrılırlar. Doğru cevap B'dir.

Hem vejetatif (kök, gövde, yaprak) ve hem de generatif (çiçek, meyve ve tohum) gelişmelerini bir yıl içinde tamamlayan bitkiler tek yıllık bitkilerdir. Doğru cevap C'dir.

Taç kısmı altta geniş yukarı çıktıkca piramit şeklinde incelip sivrilen bir yapı gösterir. Bu bitkiler dikkat çeken ve vurgu yaratan bitkilerdir. Bir düzenlemede, diğer bitkisel elemanlardan ayrı, soliter ya da grup halinde kullanıldığında anıt etkisi yapar.Bu form piramit formlu bitkilerdir.

Ekşi Yonca, Çilek, Ayrıkotu gibi bitkiler stolon gövdelere örnektir. Doğru cevap B'dir.

Korm (Tunik) Gövde:Toprak altında dik şekilde gelişen kısa ve kalın büyümüş soğan tipidir.

Gövde üzerinde dalların ve yaprakların gövdeye bağlandığı bölgelere boğum yani nodyum denir. Doğru cevap E'dir.

Çiçek taşıyan bitkilere antofit adı verilir. Doğru cevap A'dır.

Tek çenekli bitkilerde kambiyum bulunmaz. Doğru cevap D'dir.

Orkideler tek çenekli bitkilerdir. Doğru cevap E'dir.