PEYZAJ ÇEVRE VE TARIM

Türklerin bahçe kültürü diğer İslam ülkelerinde görülen örneklerinden farklılık göstermektedir. İran ya da Moğol bahçe kültürünün temelini oluşturan CharBağ, Osmanlı bahçelerinde çok kullanılmamıştır. Ancak İslam inancı nedeniyle ‘cennet’ tasviri ideal bahçe kavramını oluşturmuştur. Türk bahçesi işlevsel, informal, yalın ve doğaldır. Bahçenin tümünü düzenleyen geometrik, aksiyel veya simetrik bir düzen yoktur. Doğru cevap C’dir.

13. Yüzyılda Moğol İmparatoru Kubilay Han, Çin’i egemenliği altına almış ve Pekin’i başkent ilan etmiştir. Yuan hanedanlığı olarak devam eden Moğol idaresi sonrasında bataklık bir alanda açılan kanallar ve yaratılan topoğrafyada saraylar ve bahçeler inşa edildi. Ming hanedanı döneminde geometrik bir planı olan, yüksek duvarlarla çevrili, çok sayıda ahşap binadan ve bahçe düzenlemesinden oluşan Yasak Şehir inşa edildi. Doğru cevap D’dir.

Alberti tarafından ünlü tüccar ailesi Medici’ler için Floransa’de tasarlanan Villa Medici, Rönesans bahçe sanatının öncülerinden olmuştur. Rönesans mimarlığını temsil eden anıtsal, simetrik ve geometrik biçimlerin uyumlu birlikteliğinden oluşan bir villa ile üç terastan oluşan bahçede açık alanların dörtgen biçimlerle geometrik olarak düzenlendiği görülmektedir. Şimşir çitlerin geometrik düzeni ile biçimlenen çiçek alanları, limon ve manolya ağaçları, havuz ve sarmaşıkların sardığı pergolelerin yer aldığı bahçesiyle, Floransa’yı izleyen bir tepede yer alan Villa’nın konumu, yönlenmesi ve tasarımı ile gelecek yapılara örnek olmuştur. Doğru cevap E’dir.

Babil kralı Nebuchadnezar II tarafından M.Ö. 6. Yüzyılda yaptırılan Isthar Kapısı, kentin koruyucu tanrılarını temsil eden boğa ve aslan gibi hayvan figürleri ve palmiye ağaçlarının geometrik stilizasyonundan oluşan figürlerin simetrik düzeni ile bezenmiştir.

Almanya’da, Berlin Pergamon Müzesi’nde bir bölümü sergilenen Isthar Kapısı Babil eseridir.

Eski Mısır’da üretilen ve önemli kült alanlarda firavunların gücünü temsil etmek üzere yerleştirilen anıtsal dikilitaşlar en eski kentsel peyzaj öğelerindendir.

Ziguratlar eski Mezopotamya uygarlıklarında görülen tapınaklardır.

Kent içinde halk için yapılan ilk park düzenlemesi Romalı General Lucullus (M.Ö. 117-58/56) tarafından yaptırılmıştır. Büyük teraslar, geniş merdivenler, ağaçlı alle’ler ile düzenlenen bu park heykel ve vazolarla süslenmiş sarmaşıklı pergoleler, gül, zambak, menekşe gibi çiçeklerle donatılmıştır.

Şah Cihan’ın 1631 yılında genç yaşta ölen eşi için yaptırdığı türbenin yer aldığı anıtsal bahçe düzenlemesi de birbirini dik kesen su kanallarının oluşturduğu dört parçalı plana göre yapılmıştır. Beyaz mermerden yapılmış olan anıtsal türbenin önünde yer alan ve simetrik olarak düzenlenmiş bahçede su kanalları boyunca düzgün bir şekilde sıralanmış servi ağaçları plan düzlemindeki düzenin ziyaretçi tarafında da algılanmasını sağlamaktadır.

Topkapı Sarayı'nı Fatih Sultan Mehmed 1453 yılında İstanbul'u almasının ardından yaptırmıştır. Diğer seçeneklerdeki sarayların yanında pek çok bahçe ve yapı dönemin batı dünyasındaki Barok, Rokoko gibi örneklerinden esinlenerek İmparatorluğun batılılaşma döneminde yapılmıştır.

Kaya, su ve bitki uzakdoğu peyzajının vazgeçilmez unsurlarıdır.

Ming Hanedanı döneminde yapılan, geometrik planlı, yüksek duvarlarla çevrili çok sayıda ahşap bina ve bahçe düzenlemesinden oluşan yapı Pekin'deki Yasak Şehir'dir.

Doğal kayalar, uzakdoğu bahçe ve peyzaj düzenlemelerinin önemli bir öğesidir.

Central Park, Amerika Birleşik Devletleri'nde, New York kentindedir.

Çok tanrılı dinsel inanışa paralel olarak her kentin bir koruyucu tanrısı bulunur ve adına kentin en yüksek noktasında yapılmış tapınak inşa edilirdi. Atina kentinde tanrı Athena adına yapılmış ve Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan Parthenon tapınağı bunlardan birisidir.

Tivoli kentinde M.S. 2. Yüzyılda yaptırılan ve Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan görkemli imparatorluk kompleksi Hadrian Villası, yaklaşık 1 kilometrekare alanda yer alan 30 kadar bina ve peyzaj düzenlemelerinden oluşmaktadır.

Kent içinde halk için yapılan ilk park düzenlemesi Romalı General Lucullus (M.Ö. 117-58/56) tarafından yaptırılmıştır.

Cennet’te bulunan dört ırmağı temsil eden dört aksın birbiriyle dik açı ile kesişmesi sonucu ortaya çıkan dört alanlı bahçe ve su öğesinin farklı biçimlerde peyzaj öğesi olarak kullanılması İslam peyzaj tasarımının esasını oluşturmaktadır.

Babür’ün en önem verdiği bahçelerden biri Kabil’de yaptırdığı Bagh-i Vafa’dir.

İmparator Cihangir’in Kaşmir’de yaptırdığı önemli bahçelerden biri olan Şalimar Bahçeleri, Dal gölüne bakan dağların eteklerinde, üç teras üzerine kurgulanmış ve 1619 yılında yapılmaya başlanmıştır . Birinci teras hükümdarın halkı kabul ettiği Divan-i-Am, ikinci teras misafir kabül için kullanılan DivanKhas, üçüncü teras ise hükümdarın haremi için düzenlenmişti. Terasların duvarlarında yapılan nişler geceleri yağ lambaları ile aydınlatılıyor, ışığı havuzda yansıyordu. Kare planlı bahçede Cihangir’in mühendisleri nehrin yönünü değiştirerek, bahçe boyunca akan ana kanala yönlendirdiler ve ağaçlarla donattılar.

Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’un fethinden sonra Hasköy’de Tersane Bahçesi olarak adlandırılan ve nar, üzüm, limon, şeftali gibi çeşitli meyve ağaçları ile on iki bin servi ağacının dikilmesini buyurduğu büyük bir bahçe yaptırmıştı.