PEYZAJ ÇEVRE VE TARIM - Deneme Sınavı - 5

Şise bahçelerin yapımı kolay, bakımı ve su ihtiyacı düşük olan bitkisel tasarımlardır. Seçilecek şişe veya cam kapların bitkiye kolay erişilmesini sağlayacak şekilde geniş ağızlı olması gerekir.Şişe bahçeleri tercihen doğrudan güneş ışığı alacak şekilde konumlandırılmamalıdır.

Bitkilerin absorbe ettiği zararlı maddeler içinde formaldehit, benzen, amonyak, ksilen, etil asetat, metil alkol, karbon monoksit vb. sayılabilir. Örneğin, Anthurium, Draceana, Spathiphyllum, Philodendron ve eğreltiler boya ve yapıştırıcı gibi maddelerde sıklıkla bulunan formaldehit ve ksilen gibi kirleticileri tutmakta ve hava kalitesinin artmasına yardımcı olmaktadır.

Bina Sendromu’ndan kaynaklı şikayetlerin (baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, yorgunluk, konsantrasyon bozukluğu vb.) önemli bir kısmı iç mekanlarda yapılan bitkisel tasarımlar sayesinde giderilebilmektedir.

Bazı iç mekan bitkilerinin farklı koşullara karşı toleransı yüksek, bakım istekleri düşük ve yetiştirilmesi kolaydır. Philodendron scandens (fil kulağı), Dracaena marginata (Madagaskar dragon ağacı), Sansevieria trifasciata (paşa kılıcı), Chlorophytum comosum (kurdele çiçeği), Spathyphyllum cochlearispathum (barış zambağı/yelken çiçeği), Agloanema commutatum  aglomena), Epipremnum aureum (salon sarmaşığı), Kalanchoe daigremontiana (aşkın gözyaşları), Aspidistra elatior (salon yaprağı) ve birçok kaktüs türü bunlara örnek olarak verilebilir.

Vermikülit: Volkanik kökenli, inorganik, uzun ömürlü, steril, hafif ve geçirgenliği yüksek bir mineraldir. Kuvvetli bir kök gelişimi sağlar.

Güneş ışığı, bitkilerin gelişiminde ve tüm yaşam döngüsünde en önemli faktörlerden biridir. Işığın yoğunluğu, süresi ve niteliği bitkisel gelişimi etkiler; besin maddelerinin topraktan alınması ve bitkilerin fotosentez, solunum ve transpirasyon yapmaları için önemli bir kaynaktır.

Elektromanyetik spektrumun kırmızı dalga boyuna yakın aralıklarda ışık sağlayan ampuller (sıcak beyaz floresanlar) bitkilerde büyük, ince ve açık renkli yaprakların oluşmasına neden olurken, mavi dalga boyuna yakın spektrumda ışık veren ampuller (soğuk beyaz floresanlar) kısa boylu, sağlam yapılı ve koyu yeşil yapraklara sahip bir bitkisel gelişim sağlar. Bu iki farklı dalga boyunun uygun birleşiminden meydana gelen yapay ışıklandırmalar sağlıklı ve normal gelişim gösteren iç mekan bitkilerinin yetiştirilmesini sağlar.

Bitkilere nem sağlamak için yapraklarına su püskürtmek çoğu kullanıcının başvurduğu bir yöntemdir. Ancak bu uygulama nem yerine yaprakların doğrudan ıslatılmasına, yapraklarda lekelerin oluşmasına ve bazı bitki hastalıklarının yaşanmasına neden olabileceği için her zaman önerilmemektedir. Su ve çakıl taşı dolu sığ kaplar kullanılarak suyun buharlaşması ve ortamın nemlendirilmesi ise uygulanan başka bir yöntemidir. Bu uygulamada çakıl taşlarının üst seviyesine kadar kaba su doldurulur ve bitkiler bu kapların içine koyulurlar.

Bitkinin türüne, bitkinin içinde bulunduğu döneme (çiçeklenme, uyku vb.), büyüme devresinin uzunluğuna, ortam koşullarına, toprağın ve saksının özelliklerine uygun bir sulama planı yapılmalı ve yeteri kadar su verilmelidir.

Şişe Bahçeleri (Terrarium): Son zamanların en popüler uygulamalarından biri terrarium, yani şişe bahçeleridir. Şişe bahçeleri, özellikle küçük mekanlarda minyatür bahçeler yaratarak hem estetik açıdan tatmin edici bir tasarım sağlamak, hem de iç mekan bitkilerinin insanlara sağladığı fiziksel ve psikolojik faydalardan yararlanmak için tercih edilen yöntemlerden biridir.

Bazı bitkiler yapraklarının, bazı bitkiler ise çiçeklerinin güzelliği için iç mekanlarda tercih edilmektedir. Bazı bitkiler ise hem yaprak hem de çiçekleri açısından kullanılırlar. Phaeleonopsis (orkide), Saintpaulia (Afrika menekşesi), Hydrangea (ortanca), Cyclamen (siklamen), Azelia (açelya), Fuchsia (küpe çiçeği), Hibiscus rosa sinensis (Japon gülü), Clivia (kafir zambak), Schlumbergera (yılbaşı çiçeği) vb. türler genellikle çiçekleri için tercih edilen bitkilere örnektir.

Genellikle, iyi bir saksı toprağının gözenekli, fazla suyu kolaylıkla drene eden, su tutma kapasitesi yüksek, streil, içindeki çözünür tuz oranı düşük ve hafif olması arzu edilir. Hazır saksı topraklarının yaklaşık 2/3’ü hindistan cevizi lifleri, perlit ve vermikülit gibi malzemelerden, geri kalanı kumlu topraktan meydana gelmektedir. Ayrıca bazı iç mekan bitkileri için değişik karışımlar da kolaylıkla temin edilebilmektedir. Bu topraklar genellikle bitkiler için yeterli besin maddelerine sahip olup zararlı organizmalardan arındırılmıştır.

Vermikülit: Volkanik kökenli, inorganik, uzun ömürlü, steril, hafif ve geçirgenliği yüksek bir mineraldir. Kuvvetli bir kök gelişimi sağlar.

İnsanların sıklıkla kullandığı alanlardaki nispi nem miktarı % 30-60 arasında değişmektedir. Bu aynı zamanda insan sağlığı için de gerekli olan miktardır. Tropik kökenli iç mekan bitkilerinin büyük kısmı en iyi gelişimi nispi nemin % 80 civarında olduğu koşullarda gösterirler. Bu oran insanlara rahatsızlık vereceği için sürekli kullanılan iç mekanlarda bu oranda bir nemin sağlanması sorun olur. Bununla birlikte düzenli ve doğru bir sulama sayesinde yaygın olarak kullanılan iç mekan bitkilerinin birçoğu ortamdaki nispi nemin düşük olduğu durumlarda bile yaşamını sürdürebilirler. Nispi nemin düşük, ortam ısısının ise çok yüksek olduğu bazı durumlarda bitkiler aşırı su kaybına uğramakta ve yaprak uçlarında yanıklar meydana gelebilmektedir. Bu durum yaprak dökülmeleriyle de sonuçlanabilmektedir. Nispi nemin bitkinin tolere edebileceği değerin üzerinde olması durumunda ise bitkide enfeksiyonlar meydana gelebilir.

Tüm fiziksel ihtiyaçlar gibi farklı bitkilerin sıcaklık gereksinimleri de birbirinden farklı olabilmektedir. Tropikal kökenli iç mekan bitkilerinin neredeyse tamamına yakını 18° C ile 24° C arasındaki sıcaklıklarda iyi bir gelişim göstermektedirler. Ayrıca bitkilerin geceleri ihtiyaç duydukları sıcaklık miktarı gündüz şartlarına göre daha azdır. Gece sıcaklıklarının düşük olması bitkilerdeki nem kaybını önler; çiçek renginin daha yoğun ve çiçeklerin daha uzun ömürlü olmasını sağlar. Ani sıcaklık değişimleri, bitkilerin yapraklarında sararmalara ve yaprak dökülmelerine neden olabilir. Kahverengiye dönen, kıvrılan ve dökülen yapraklar ortam sıcaklığının bitki için düşük olduğunun göstergesidir. Ortam sıcaklığı düştükçe bitkinin su ve besin maddesi ihtiyacı azalır.

Besin maddeleri tuz içerirler ve saksılı bitkilerde tuz birikimine neden olur. Saksıların dışında oluşan beyaz ve sarı tortulanma ve lekeler tuz birikiminin bir işaretidir.

Fazla sulama, ayrıca, yaprakların yavaş büyümesine, çiçeklerin ise kısa sürede solup düşmesine, yaprakların solmasına ve dökülmesine neden olabilir.

Yaprak ve gövdenin yapışkan bir maddeyle kaplanması, yapraklarda küflenme, yapraklarda veya dal çatallarında küçük kahverengi veya beyaz objelerin görülmesi, yaprak dökülmeleri ve dalların kuruması, yaprak veya büyüme noktalarında bozulmalar kabuklu ve unlu bit istilasının göstergesidir.

Farklı dokulardaki bitkilerin bir arada kullanılması iç mekanlarda tropikal bir atmosferin yaratılmasını sağlar. Bir alanda, çok fazla benzer tipte/dokuda yapraklara sahip bitkinin bir arada kullanılması sınır etkisi yaratır. İlgi çekici bir etki yaratabilmek için küçük yapraklı ve büyük yapraklı bitkiler ile dar ve geniş yapraklı bitkiler birlikte kullanılabilir. Bitkilerin kullanıldıkları mekandaki mimari objelerin doku ve özellikleri de önemli bir kriterdir. Yoğun dokulu bir duvarın ön planında yine yoğun dokulu bitkileri kullanmak rahatsız edici bir etki bırakabilir. Böyle bir durumda ortamda oluşacak kaosu önlemek için orta dokulu, fazla renkli olmayan bitkiler seçilebilir

Bitkide tüm yaprakların sarı yeşil renkte olmasının nedenleri şunlardır:

1. Çok fazla ışık

2. Yetersiz gübreleme

3. Yüksek sıcaklık ve kuruluk

4. Böcek istilası veya kök çürüklüğü hastalığı