PEYZAJ ÇEVRE VE TARIM - Deneme Sınavı - 25

Sütun formlu bitkiler, yapılar arasında kalan dar alanlarda az yer tutması bakımından kullanışlıdır.

Tohumlu (Çiçekli) bitkiler; açık tohumlu bitkiler (Kozalaklı Bitkiler-Gymnospermae) ve kapalı tohumlu bitkiler (Meyveli Bitkiler Angiospermae) olarak 2 gruba ayrılır.

Bilimsel düzeyde bitkileri birbirinden ayırmak veya bir bitkiyi tanımak için başta morfolojik, anatomik karakterleri değerlendirmek sonra da doku, hücre ve genetik düzeyindeki incelemeleri yapmak gerekir. Ancak peyzaj, tarım vb. alanlarda bitkileri tanımak için bu yöntemler çok fonksiyonel olmaz.

Sarılıcı gövdeler: kendi başlarına ayakta duramayan, mutlaka bir desteğe tutunarak, sarılarak yaşayabilen bitkilerdir. Acem borusu, Sarmaşık Güller, Hanımeli, Begonvilla gibi sarılıcı bitkiler, sarmaşıklar bu gruba örnek olarak verilebilir.

Kambiyum dokusu bitkilerde sürekli bölünerek bitkinin enine kalınlaşmasını sağlayan dokudur. Eğer bir bitkide kambiyum yok ise o bitki hiçbir zaman odun yapısına kavuşamaz, ömrünün sonuna kadar hep otsu olarak kalır.

Sütun formlu; yine bazı üretim teknikleri kullaılarak yapılabildiği gibi doğal karakterinden de gelebilen bir özelliktir. Bu bitkiler bir sütun gibi düz ve dikine büyür. Dikkat çekme ve vurgu etkisi yaratır. Bunlar yapılar arasında kalan dar alanlarda az yer tutması bakımından kullanışlıdır

Sık dokulu bitkiler ışığı geçirmez ya da az geçirir, seyrek dokulu bitkiler ise ışığı çok geçirdiklerinden ışık oyunları yapmaya uygundur.

Yapraklar aynı zamanda simetrik, asimetrik, kalın, ince, parçalı, bütün, tüylü, tüysüz gibi özellikler de gösterirler. Yapraklar ayrıca yoğunluk yönünden incelendiğinden seyrek, sık gibi terimlerle de ifade edilir.

Tohum tomurcuklarının ovaryum içinde döllenerek gelişmesiyle oluşan yapıya meyve denir.

Bugün dünyada en çok kapalı tohumlu bitkilerin üretimi ve tarımı yapılmakta olup ekonomik değerlerleri oldukça fazladır. Doğal olarak peyzaj uygulamalarında da kullanılan bitkilerin çok büyük bir bölümünü kapalı tohumlu bitkiler oluşturur. Kapalı tohumlu bitkiler açık tohumlu bitkilere göre oranla daha gelişmiş özelliklere sahiptir. Çünkü vegetatif (kök, gövde, yaprak vb.) kısımları ortam koşullarına daha rahat uyum sağlayabilmektedir. Kapalı tohumlu bitkilerin hem odunsu ve otsu örnekleri vardır. Tek yıllık, iki yıllık ve çok yıllık olabilirler.

Tek Çenekli Bitkilerin Genel Özellikleri Otsu bitkilerdir, yaprakları ince, uzun, şerit şeklindedir, yaprakları paralel damarlıdır. Tohumunda tek çenek bulunur, kambiyum yoktur, iletim demetleri düzensizdir, kökleri saçak köktür, gövdeleri incedir, bu gruba buğday, mısır, çiğdem, sümbül gibi bitkiler örnek verilebilir.

Erkek çiçekler kedicik çiçek (salkım) şeklinde ve odunsu bitkiler: Junglandaceae (Cevizgiller): Junglas regia (Ceviz)

Salicaceae (Söğütgiller): Salix sp. (Söğüt),

Populus sp. (Kavak)

Betulaceae (Huşağacıgiller): Betula sp. (Huş Ağacı) Corylaceae (Fındıkgiller): Corylus sp. (Fındık)

Fagaceae (Kayıngiller): Fagus sp. (Kayın)

Genel olarak güller, çiçek ve gövde şekillerine göre sınıflandırılırlar. Bunlar: Çiçek yapısı bakımından; yalınkat güller, yarım katmerli güller, katmerli güller, Boyları bakımından; bodur güller, yüksek boylu güller, sarılıcı-sarmaşık güller, Çiçek açma zamanı bakımından; yılda bir çiçek açanlar yılda birden çok çiçek açanlar, yediveren güller, Katmer çiçekleri bakımından; çiçekleri küçük katmerli, çiçekleri normal katmerli, çiçekleri büyük katmerli güller. Yeryüzünde 200 den fazla gül türü vardır.

Lale, Zambakgiller familyasına ait çok yıllık soğanlı bir bitkidir.

Dik otsu gövde: Bu bitkilerin gövdeleri zaman zaman odunsu gibi gelişem gösterebilir. Tek başına ayakta durabilen, toprak yüzeyine dik olarak gelişme gösterebilen otsu bitkilerdir. Örneğin; Çuha çiçeği, Gül gibi bitkiler.

Stolon (Sürünücü) gövde: Rozet tipindeki bir ana btikiden verilen uzun veya kısa internodyumlu, toprak yüzeyinde yatay olarak gelişen ve nodyumlardan yeni bir bitki meydana getirebilme yeteneği olan sürünücü gövdelerdir. Ekşi Yonca, Çilek, Ayrıkotu gibi bitkiler bunlara örnektir.

Rizom gövdeye sahip bitkilere Ayrıkotu, Kahkaha çiçeği, Süsen, Nilüfer gibi bitkiler verilebilir.

Tek Çenekli Bitkilerin Genel Özellikleri Otsu bitkilerdir, yaprakları ince, uzun, şerit şeklindedir, yaprakları paralel damarlıdır. Tohumunda tek çenek bulunur, kambiyum yoktur, iletim demetleri düzensizdir, kökleri saçak köktür, gövdeleri incedir, bu gruba buğday, mısır, çiğdem, sümbül gibi bitkiler örnek verilebilir.

Salkım formlu; salkım formluluk, bazı budama ve aşı teknikleri kullanılarak elde edilebildiği gibi bitkinin doğal özelliğinden de gelebilir. Bitkinin dallarının yukarıdan aşağı doğru uzanması biçimidir. Bir peyzaj düzenlemede insanların en çok dikkatini çeken bitkiler arasında yer alır. Ancak çok fazla kullanılmamalıdır. Keskin çizgileri, sert görüntüleri de yumuşatmak için kullanılabilir. Sütun formlu; yine bazı üretim teknikleri kullaılarak yapılabildiği gibi doğal karakterinden de gelebilen bir özelliktir. Bu bitkiler bir sütun gibi düz ve dikine büyür. Dikkat çekme ve vurgu etkisi yaratır. Bunlar yapılar arasında kalan dar alanlarda az yer tutması bakımından kullanışlıdır. Piramit formlu; bitkinin formu pirmit şeklindedir. Taç kısmı altta geniş yukarı çıktıkca piramit şeklinde incelip sivrilen bir yapı gösterir. Bu bitkiler dikkat çeken ve vurgu yaratan bitkilerdir. Bir düzenlemede, diğer bitkisel elemanlardan ayrı, soliter ya da grup halinde kullanıldığında anıt etkisi yapar. Yuvarlak formlu; ağacın taç kısmı yuvarlak ya da yuvarlağa yakın bir şekildedir. Peyzaj uygulamalarında kullanılan bitkiler genel olarak bu grupta yer alır. Bu bitkilerin Çok fazla kullanıldığında monotonluk etkisi yaratırlar. Manzara formlu (Doğal); Bu gruptaki bitkiler değişik formlarda olabilirler.

Etsi (Sukulent) gövde: Özellikle kurak bölgelerde yaşayan bitkilerin su tutmak için gövdelerini metamorfoza uğratmaları sonucu oluşan gövdelerdir. Bu gövdelerde su tutmaya yarayan hücrelerin sayısı çok fazlalaşmıştır. En tipik örnek kaktüslerdir.