PEYZAJ ÇEVRE VE TARIM - Deneme Sınavı - 22

Kabuk Aşısı: Kolay bir yöntemdir. Çok kalın dallara yapılabilir.

Yanaştırma Aşı: İki ayrı bitkinin köklerini muhafaza edecek şekilde gövdeleri yapıştırmak suretiyle yapılan aşıdır.

Bir aşının tutması için anaç ve kalemin akrabalık ilişkileri önemlidir. Yani birbirlerine ne kadar yakın türler olursa aşının tutma oranı o kadar yüksek olur. Aşı başarısında bitkinin türünün de önemi çoktur. Bazı türlerde aşı ile üretim mümkün olmayabilir.

Tepe Daldırma Yöntemi Bu yöntem adi daldırma yapılamadığı durumlarda uygulanır.

Genel olarak bitkilerin bakımı için gerekli işlemler aşağıdaki gibidir;

Sulama

Çapalama ve yabani ot temizliği

Gübreleme

Solan veya kuruyan kısımların alınması

Budama

İlaçlama

Budama; odunlu bitkilerde herhangi bir bitki organının kesilerek bitkiden uzaklaştırılması işlemidir.

Bitkilerde hastalık ve zararlılarla mücadelede aşağıdaki yöntemler kullanılır.

Mekanik mücadele; hastalık veya zararlının bulunduğu bitki organı kesilir ve uzaklaştırılır. Bu yöntem sayesinde yeni oluşacak enfeksiyonlar azaltılmış veya önlenmiş olur.

Biyolojik mücadele; uzun bir süreç alan bu yöntemde bitkilere sorun oluşturan böcek, bakteri, mantar vb. canlıların düşmanı olarak bilinen başka canlıların kullanılması ve sorun olan hastalık-zararlı etmenlerinin ortadan kaldırılması ya da kontrol altına alınması işlemidir.

Kimyasal mücadele; bitkilerde zararlı popülasyonun çok yükseldiği, zararın hızla arttığı ve diğer yöntemlerle önlenemediği durumlarda başvurulan ve kimyasal ilaç kullanılarak yapılan mücadele yöntemidir. Kullanılacak ilacın cinsi, dozu ve uygulama zamanı iyi seçilmelidir.

Kısa zamanda çok sayıda bitki elde edilebilen Generatif üretim tekniği aynı zamanda çok ekonomik bir yöntemdir. Ana bitkide bulunan hastalıklar yeni bireye geçmez. Ancak oluşan yeni fidanların erişkin tam gelişmiş birer birey olmaları çok uzun bir zaman almaktadır. Generatif üretim tohum ile üretim ve spor ile üretim olmak üzere iki tiptir.

Vejetatif üretim tekniğinde anaç bitki ile birebir aynı karakteristik yapıya sahip yeni bireyler elde edilir. Dolayısıyla, Vejetatif üretimde başarı, anaç bitkinin iyi seçimine bağlıdır. Anaç bitkilerin iyi bakılmış ve herhangi bir hastalığı olmaması gerekmektedir.

Çelik ile üretim, yeni bir birey elde etmek için anaç bitkinin kök, gövde ve yaprakları gibi organlarından bir parça alınarak uygun ortamda köklendirilmesi işlemidir. Ancak bu işlem bütün bitkiler için geçerli değildir. Sadece çelikle üretimi uygun bitkilerde kullanılabilir. Aynı zamanda her bitki için aynı tip çelik uygulanamayabilir. Kısacası bu yöntem bitkilerin türüne göre değişiklikler gösterir. Yine de bu yöntem çok ekonomik bir üretim tekniğidir. Çok kısa süre içinde gelişmiş fidanlar elde edilebilir. Çelikler genel olarak yılın herhangi bir zamanında alınabilir.

Anaç seçilirken dikkat edilmesi gereken durumların başında anacın kuvvetli ve genç olmasıdır. Anacın tohumdan üretilmiş olması da tercih edilen bir durumdur. Aşı genel olarak ilkbaharda yapılır. Anaç kök faaliyetlerine başlarken kalemde de uyuyan birkaç göz olması gerekmektedir. Aşı yapılırken kalem ile anaç bitkinin kambiyumları üst üste gelmelidir. Bu sayede çabuk kaynaşabilirler

Hem erken hem de durgun göz aşısı şeklinde uygulanabilen ve 2-3 hafta içinde aşısı tutan T göz aşısı özellikle meyve fidanı üretiminde kullanılır.

Tepe daldırma yöntemi kök boğazından bol miktarda sürgün verme eğiliminde bulunan bitkilerin üretilmesinde kullanılan bir yöntemdir.

Yanaştırma ve daldırma aşı yöntemleridir. Şaşırtma ise herhangi bir çoğaltma yöntemi değildir. Özelleşmiş vegetatif organlardan soğanlar ve soğanımsı gövdeler gibi doğal olarak ayrılabilen kısımlardan yararlanan çoğaltma işlemine ayırma, bitkinin rizomlar, gövde ve kök yumrularında olduğu gibi, kesilerek parçalara ayrıldığı durumlardaki çoğaltmaya ise bölme adı verilir.

Sulama ya günün erken saatlerinde ya da geç saatlerinde yapılmalıdır. Günün sıcak saatlerinde yapılan sulamada hem su buharlaşması fazla olur hem de su damlaları bitki üzerinde mercek etkisi yaparak bitkiyi yakabilir. Sulamanın aşırı yapıldığı durumlarda taban suyu yükselir ve bunun sonucunda topraktaki tuzlar çözülür ve bitki kökleri çürüyebilir. Çiçek parteri ve ağaçlandırma alanlarında daha çok damlama sulama yöntemleri kullanılmaktadır.

Budamada odunsu bitkilerde kuru dalların temizlenmesinin yanında gelişmeyi güçlendirip hızlandırmak, istenilen formu vermek, çiçeklenmenin, meyvelerin miktarını ve kalitesini arttırmak için yapılır. Budama sayesinde ana dalların sayıları ve dağılışları düzenlenerek daha iyi bir form oluşturmaları sağlanabilir. Yaşlanan ve verimsiz bitkiler gençleştirilir. Budama gövde üzerinde ana dalları sayılarını ve dağılışlarını düzenleyerek ağaçların sağlam, düzenli ve dengeli taç oluşturmalarını sağlar.

Bitkilerin bulunduğu iklim ve coğrafik şartlara ve türlerine göre daha önceden gelen bilgi birikiminden faydalanarak tedbirler almak daha makul olacaktır. Bu tedbirlerin başında sürekli aynı toprağı kullanmamak gelir. Toprağın gübrelenmesi ve yabancı ot temizliği önemlidir. Budama artıklarının uzaklaştırılması, seralarda sıcaklık arttırılıp azaltılarak alınabilecek önlemler, gölgelendirme veya ışıklandırma gibi şartlar değiştirilerek bitkilerin sağlıklı olması sağlanabilir.

Tohumların çimlendirildikten sonra belli bir süre düşük sıcaklık derecelerinde tutulma işlemine vernalizasyon adı verilir.

Vejetatif üretim 4 şekilde yapılır;
• Çelikle üretim
• Aşı ile üretim
• Daldırma yöntemi ile üretim
• Diğer vejetatif üretimler (kök yumruları)

Yeni bir birey elde etmek için anaç bitkinin kök, gövde ve yaprakları gibi organlarından bir parça alınarak uygun ortamda köklendirilmesi işlemine çelikle üretim denir.