PEYZAJ ÇEVRE VE TARIM - Deneme Sınavı - 24

Atmosferde bulunan CO2 gazı, gelen güneş ışınlarını tutarak yeryüzünde ısı dengesini sağlayan bir koruyucu tabaka oluşturur. Atmosferde CO2 gazının artması bu koruyucu tabakayı kalınlaştırır ve dolayısıyla yeryüzünden yansıyan güneş ışınlarının tekrar uzaya geçmesi engellenir, böylece önce atmosfer sonrada yeryüzü ısınmaya başlar. Ozon tabakasının incelmesi, ormanların azalması, havanın kirlenmesi, yağışların azalması, çölleşmenin başlaması bir bölgedeki iklimin ve coğrafik yapının değişmesine etkide bulunur. İklim şartlarının değişmesi, ekosistemdeki canlı yaşam ve dağılışını etkiler. Bozulan doğal dengeyle, iklimi değişen bir bölgede buzullar erimeye başlar, mevsim geçişleri yaşanmaz, su kıtlığı dolayısıyla besin kıtlığı başlar, bazı canlılar göç ederken, bazıları ölür veya şartlara uymaya çalışır ve doğal afetler çoğalır.

Yeşil alanlar için asgari düzeyde gerekli standart değerler, 3194 sayılı İmar Kanunu ile belirlenmiştir. 1985 yılında, kişi başına asgari 7,0 m2 olarak belirtilen standart, 1999 yılındaki yönetmelik değişikliği ile asgari kişi başına 10,0 m2 değerine yükseltilmiştir.

Çevre unsurlarına göre çevre kirliliği çeşitleri hava, toprak, su, ısıl, radyoaktif, gıda, gürültü, elektromanyetik, görüntü, ışık kirliliği şeklinde sınıflandırılabilmektedir.

Akarsu, göl ve denizler gibi çeşitli su ortamlarının ve ayrıca içme sularının farklı etkenlerle, insan başta olmak üzere diğer canlıların yaşamını olumsuz yönde etkileyecek biçimde bozulması sonucu su kirliliği oluşur. Sanayi ve evsel kaynaklı organik, inorganik, biyolojik veya radyoaktif atıkların sulara karışması, büyük ölçekli baraj projeleri, suların akış yönünün değiştirilmesi, kurutma ve ıslah çalışmaları, aşırı ve yasadışı balıkçılık, bilinçsiz avlanma, sazlık alanlarının yakılması ve turizm etkinliklerinden kaynaklanan baskı, su kaynaklarına ve su ortamındaki yaşama büyük zararlar vermekte ve suyun kalitesini ölçülebilecek nispette bozmaktadır.

Çevre kirliliğine ve yol açtıkları olumsuz etkiler göre temel kirletici kaynaklar endüstriyel, kentsel ve tarımsal olmak üzere üçe ayrılır. Endüstriyel kaynaklı çevre kirliliği daha çok hava, su ve toprak üzerinde etkili olmaktadır.

Dünyada çevre yönetim sistemleri’yle ilgili ilk standart ise, 1992’de İngiltere Standartlar Enstitüsü tarafından çıkarılan BS7750 standardıdır. BS7750, aynı zamanda AB’ye üye olan ülkelerde uygulanan çevre yönetim standardı EMAS’ın da temelini oluşturmaktadır.

Çevre sorunları ile planlı bir şekilde mücadele 1970’li yıllardan sonra yaygınlaşmıştır.

Çevre

Tuzluluk

Aksiyon

Ayrıştırıcılar bakteri ve mantarlardan oluşan ototrof canlılardır.

İngiltere

1999

Stockhholm

2008

110 milyar m³

Yaşam için gerekli maddelerin biyosferde belirli depoları vardır. Biyosferdeki kimyasal maddeler, canlılara gereklilikleri açısından dört sınıfa ayrılabilir: 

Yaşam için önemli miktarlarda gerekli maddeler.

Yaşam için az miktarda gerekli maddeler.

Yaşam için gerekli olmayan, fakat doğal olarak çevrede bulunan maddeler.

Yaşam için gerekli olmayan sentetik maddeler.

Karşılıklı olarak madde alışverişi yapacak şekilde birbirini etkileyen canlı organizmalarla cansız maddelerin bulunduğu herhangi bir doğa parçasına ekosistem ve burada bulunan dengeyede ekolojik denge denir.

Canlıların diğer canlılarla ve cansız çevre ile olan ilişkilerine ekolojik ilişkiler adı verilir. Cansız çevre faktörlerinin canlı üzerindeki etkilerine aksiyon, canlıların cansız faktörler üzerindeki etkilerine reaksiyon, canlıların birbirleri üzerindeki etkisine ise koaksiyon denir.