PEYZAJ ÇEVRE VE TARIM - Deneme Sınavı - 2

Pinus L. (Çam), açık tohumlu bitkilerin en büyük cinsidir. Dünya üzerinde yayılış gösteren 100 türe karşılık, ülkemizde 5 çam türü doğal yayılış göstermektedir. Ülkemizde yayılış gösteren türlerin tamamı, kısa sürgünlerinde 2 adet iğne yaprak taşımaktadır. Bu çamlar aynı zamanda sert çam olarak da sınıflandırılmaktadır. Ülkemizde doğal yayılış göstermeyen Pinus canariensis (kanarya çamı) ve Pinus rigida (katran çamı) gibi türlerde kısa sürgünlerden 3 adet iğne yaprak, Pinus strobus (akçam) ve Pinus wallichiana (ağlayan çam) gibi türlerde de kısa sürgünlerden 5 adet iğne yaprak çıkar. Bu iki çam türü, yumuşak çamlara örnek olarak verilebilir. Doğru cevap D’dir.

Ülkemizde doğal yayılış gösteren Taxus baccata L., içerdiği taxin adı verilen alkoloit nedeniyle yaprak, tohum ve sürgünleri zehirli olduğu gibi, sert ve dayanıklı odunu nedeniyle mobilyacılıkta tercih edilmektedir. Ayrıca vatanı Türkiye, Avrupa, Kafkaslar ve Kuzey Afrika olup, ülkemizde Kuzey Anadolu, Toroslar ve Amanoslarda doğal yayılış göstermektedir. Doğru cevap C’dir.

Bitkileri tanımada kullanılan çok sayıda karakter bulunur. Açık tohumlu bitkileri tanımak için kullanılan bazı temel karakterler şunlardır: Habitus, gövde kabuğu, dallanma tipleri, büyüme formu, yaprak, sürgün tipleri ve kozalak. Kök yapısı bu karakterler içinde yer almaz.

Bir bitki türünün belirli bir habitattaki; dik, yatık, yarı yatık, yuvarlak, piramit vb. formda olması, dallanması ve köklerinin toprak içerisinde dağılışı gibi genel morfolojik görünüşüne habitus denir. Bitki tanımada kullanılan temel karakterlerdendir.Bu soruda "morfoloji" seçeneği çeldirici olabilir fakat; morfoloji, canlıların dış görünüşüne ait özelliklerle ilgilenen bilim dalıdır.

Gelişmiş bitkilerde temelde 2 tip dallanma vardır. Monopodiyal ya da simpodiyal dallanma. Monopodiyal dallanmada, ana gövde hâkimiyeti söz konusudur ve gövde devamlı olarak uç tomurcuğun etkinliği ile gelişmektedir. Bu tarz dallanma sonucunda genellikle sedir bitkisinde olduğu gibi yukarıya doğru daralan piramit/koni biçimli sivri ağaçlar oluşmaktadır.

Bitkiler, evrimsel olarak gelişmişlik dereceleri dikkate alındığında; algler, ciğerotları, karayosunları, eğreltiler, açık tohumlu bitkiler ve kapalı tohumlu bitkiler şeklinde sıralanırlar.

Açık tohumlular, bir veya iki evcikli bitkilerdir. Çoğunlukla ağaç ya da ağaççık, nadiren de çalı formunda olabilir; ot formunda olmazlar. Açık tohumlu bitkilerin çiçekleri, erkek ve dişi kozalaklardır; kapalı tohumlu bitkilerde olduğu gibi olağanüstü çiçek çeşitliliği görülmez. Eğreltiler ile kapalı tohumlu bitkiler arasında bir geçiş grubu özelliği taşırlar. Yani doğru seçenek E'dir.

Salicaceae, açık tohumlu bitki familyası değildir.

Cycadaceae; Cycadales ordosunun tek familyasıdır. Genel olarak küçük bir palmiyeyi andırırlar. 10 m’yi aşan yüksekliklere kadar gelişen üyeleri vardır. Ekolojik olarak daha çok rekabetin zayıf olduğu çorak yerlerde rastlanırlar. Gelişmeleri son derece yavaş olup, üremeleri de çok uzun zaman almaktadır. İki evcikli bitkilerdir. Erkek çiçekler kozalak halindedir. Buna göre doğru cevap "C" seçeneğidir.

Ardıç, Servigiller familyasına ait bir bitkidir.

Sedir, Pinaceae (Çamgiller) familyasına ait bir ağaçtır.

Mazı; pulsu yapraklara sahip, tek evcikli, herdem yeşil ağaç ve ağaççıktır. Dünya’da bugün Çin, Kuzey Hindistan, Kore, Japonya ve İran’da doğal olarak yayılış göstermektedir. Yüksek ekolojik hoşgörülükleri nedeniyle dünyanın pek çok yerinde park ve bahçelerde peyzaj düzenleme sırasında kullanılmaktadır. Ülkemizde doğal olarak yayılış göstermemesine rağmen, Biota orientalis (doğu mazısı) sıklıkla park ve bahçelerde çit bitkisi ya da rüzgar perdesi olarak kullanılmaktadır

Bir bitki türünün belirli bir habitattaki; dik, yatık, yarı yatık, yuvarlak, piramit vb. formda olması, dallanması ve köklerinin toprak içerisinde dağılışı gibi genel mor­folojik görünüşüne habitus adı verilmek­tedir. Bunun dışında bitkinin tepesinin bodur ya da yerde sürünücü olması gibi özellikler de habi­tus özellikleri arasında sayılmaktadır.

Ağaçcık: Ana eksenin hemen hemen to­prak seviyesinde veya toprak altında ilk dallarını verdiği, boylanmayan, boyu genel­likle 5 m’yi bulmayan, yan dalların çoğal­ması ve fazlaca gelişmesi neticesinde tepesi yayvanlaşan uzun ömürli odunsu bitkilere de ağaçcık adı verilir.

Açık tohumlu bitkilerin çiçekleri, erkek ve dişi ko­zalaklardır. Kapalı tohum­lu bitkilerde olduğu gibi olağanüstü çiçek çeşitliliği görülmemektedir.

Relikt bir bitki olan Ginkgo biloba L. (Çin mabed ağacı), günümüzde yaşamakta olan tohumlu bitkilerin en eski ve en yaşlı üyesi olarak kabul edilir.

Ginkgo: Dioik, kışın yaprağını döken, 40 m’ye kadar boylanabilen, kalın gövdeli ağaçlardır. yelpazeyi andıran iki
loplu yaprakları, çatalsı damarlanmaktadır. Çok karakteristik olan yaprağı nedeniyle kolaylıkla tanınabilirler

Pinus Sylvestris L. (Sarıçam) Habitus: 40-50 m’ye kadar boylanabilen, herdem yeşil, yayvan taçlı ağaçlardır. Dallar gövdeden yatay bir şekilde çıkar.

Karaçam, İç Anadolu böl­gesinin klimaks vejetasyo­nunu oluşturan ana bitki olması nedeniyle ayrıca önemlidir.

Pinus (çam) ile Cedrus (sedir) cinsleri arasındaki en temel farklar: 1. Habitus farklılığı: Çam yuvarlak formlu iken, sedir piramit formludur. 2. Yaprak fark­lılığı: Çam kısa sürgünlerden çıkan iki adet iğne yapraklara sahipken, sedir 10- 35 yapraktan oluşan daha kısa boylu iğne yaprak demetine sahiptir.