PEYZAJ ÇEVRE VE TARIM - Deneme Sınavı - 19

Sadece müzik fonetik sanatlardandır.

Elmanın anavatanı Türkiye değildir.

Belirtilen çalışma koşullarının tamamı ekolojinin çalışma koşullarındandır.

Daha çok yeryüzündeki büyük ekosistemleri araştıran bilim dalı Peyzaj ekolojisidir.

Son aşama Her aşamada katılımcı desteği alarak mekansal planlamanın ortaya konmasıdır.

Pek çok dinsel inanca göre insanoğlunun doğduğuna inanılan cennet (paradeisos) sözcüğü Farsça da ‘park’, ‘çevrili alan anlamına gelmektedir. Kutsal kitaplarda kokulu çiçekler, leziz meyvalar, akan sular gibi doğal güzelliklerle tasvir edilen, gerçek dünyanın huzursuzluğuna karşın sonsuz bir huzurun ve mutluluğun mekânı olarak tarif edilen öteki dünyanın ‘bahçesi’ en erken peyzaj tasarımları olarak kabul edilebilir.

Tarım çağı boyunca insanın yaşamını sürdürebilmesi için esas olarak bir üretim alanı olan doğal çevre, modernleşme süreciyle birlikte tasarım konusu olmuştur. Doğal çevre estetik bir değer olarak kentsel ve mimari tasarımın ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Doğa bir tasarım konusu olarak kültürel, tarihsel, toplumsal, kentsel, siyasi, ekonomik değer kazanmıştır.

Bilinen ilk peyzaj düzenlemesi hakkında efsanevi bilgi Babil’in asma bahçeleri hakkındadır. Yüzyıllar boyunca varlığı ve yeri hakkında çeşitli spekülasyonlar yapılan ve ünlü tarihçi Heredot tarafından dünyanın yedi harikasından biri olarak tanımlanan bu bahçe düzenlemesinin bugün ki Irak’ta bulunan arkeolojik Babil (Babylon) kentinde olduğuna inanılmaktadır.

Tiyatrolar, klasik çağda görülen peyzaj mimarlığı konularındandır. Özellikle Eski Mısır’da yapılan anıtsa dikilitaşlar ve kayaların içine oyularak yapılan mezarlar dönemin yaygın peyzaj düzenlemelerini oluşturmaktadır.

Klasik çağ peyzaj mimarlığı döneminde ortaya çıkan yaşam biçimine uygun kentsel kurgu ve mimari yapılar mimarlık tarihinin önemli konuları arasında yer almaktadır. Kentsel alanlarda altyapı sistemlerinin inşa edildiği bu dönemde kente temiz su getiren su kemerleri ve şehirlerarası ulaşımı sağlayan köprüler kentsel peyzaj düzenlemesinin erken örneklerindendir.

M.S. 330’da, Doğu Roma bölgesinin Asya ve Avrupa kıtalarının kesişme noktası Boğaziçi’nde kurulmuş olan en önemli kenti imparatorluğun yeni başkenti ilan edilerek Constantinople adı verilmiştir. Mimarlık tarihinin en önemli yapılarının yer aldığı surlarla çevrili olan İstanbul, anıtsal Bizans mimarisi ile Ortaçağ’ın en ünlü ve zengin başkentlerinden birisi olmuştur.

7. yüzyılın başında Arap yarımadasında ortaya çıkan İslamiyet hızla İran, Orta Doğu, Asya ve güney İspanya’ya yayıldı. Arap-İslam mimarisinin görkemli örneklerinin yer aldığı Endülüs bölgesinde, Granada da Elhamra Sarayı ve Sevilla’da Alkazar Sarayı bu dönemin peyzaj sanatının en etkileyici örnekleri arasında yer almaktadır.

Japon bahçesinin en önemli öğeleri Çin bahçesinde olduğu gibi ölümsüzlüğü simgeleyen kaya, su ve bitkidir. İlk Japon bahçeleri Shinto rahiplerinin törenleri için çakıl taşları ile kaplanmış avlularda kaya, su ve bitki ile yapılan düzenlemeler olarak görülür.

Modern Dünya peyzaj mimarlığı dönemi mimarlığının kurallarını örnekleriyle “Bina Sanatı Üzerine On Kitap” adlı eserinde ele alan Leon Batista Alberti, mimarlığın entelektüel bir uğraş olduğunu göstermiştir.

Endüstriyel alanların yeni kültürel ve kamusal peyzaj alanlarına dönüştürülmesi örneklerinden biri olan High Line, New York’ta eski ve atıl bir demiryolu hattının kentsel alanda kalan bölümünün kentin kimliğine katkısı olan bir tarihsel kültürel değer olarak korunması ve özgün bir anlayışla kültürel peyzaj alanı olarak dönüştürülmesi projesidir.

Neolitik çağda tarımsal üretimde gelişme ve evcil hayvan yetiştiriciliği yerleşim alanlarının kalıcı olmasına neden olurken insanın bilinmezlikler nedeniyle hâkim olamadığı gerçekliğe karşı bir anlam dünyası oluşturduğu söylenebilir.

Tapınak, tiyatro, meclis, stoa, stadyum, palaestrum gibi yapılar mimari özelliklerinin yanı sıra doğal ya da kentsel alandaki yerleşimleri nedeniyle peyzaj düzenlemesinin de konusu olurlar.

Vezüv yanardağının külleri altında kalan Pompei şehrinde yapılan arkeolojik kazılar sonucunda ortaya çıkan avlulu villaların havuz, heykel, çeşme gibi peyzaj öğeleriyle düzenlenmiş bahçeleri vardır.

Batı Roma İmparatorluğu M.S. 5. Yüzyılın sonunda yıkılmış ve bu bölgede M.S. 800’e kadar sürecek bir kaos dönemi başlamıştır. İlkçağın sona erip Ortaçağ’ın başladığı bu dönemde yerli halklarla yeni gelen Germen hakları bugünkü Avrupa’nın temellerini oluşturan yeni krallıklar ve devletleri kurmuşlardır. Bu karışıklık ve savaş yıllarında mimarlık, sanat ve zanaatlar ile peyzaj sanatının gelişmesi için uygun ortam olmadığı anlaşılmaktadır.

Alkazar Sarayı bahçeleri yapılar ve avlularla oluşturulmuş saray kompleksinin ayrılmaz bir parçası olarak dikkat çekmektedir. Dikdörtgen alanlar olarak düzenlenmiş kokulu ve renkli meyve ve çiçek bahçeleri, sulama kanalları, havuzlar ve çeşmeleri ile bu peyzaj düzenlemesi UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası ilan edilmiştir.