PERAKENDECİLİKTE ÜRÜN YÖNETİMİ

Perakendeci için stok devir oranı; yıllık satış miktarının/değerinin ortalama stok miktarına/değerine oranı ile ölçülür.

Ortalama büyüklükteki bir markette stok yönetimi kararı 30,000’den fazla ürün çeşidiyle yapılmaktadır.

Ortalama büyüklükteki bir markette stok yönetimi kararı 30,000’den fazla ürün çeşidiyle yapılmaktadır. Bu oran bir indirim mağazasında 25,000’i aşkın ürün çeşidiyle yapılırken, büyük marketlerde bu rakam 50,000’i bulmaktadır.

Bir perakende işletmesinde stok yönetiminin yararlarını aşağıdaki biçimde sıralamak
mümkündür.
• Stoklara ayrılan bütçe perakendeci ihtiyaçlarına göre saptandığından, etkili bir finans yönetimi imkanı sağlar.
• Perakendecinin tedarik ve satış masrafları azalır.
• Perakendecinin satış planlarını kolay ve gerçeğe uygun biçimde yapmasına yardımcı olur.
• Maliyet muhasebe sisteminin ihtiyaç duyduğu bilgiler hızlı ve doğru şekilde toplanır.
• Stok yönetimi, ürünün niteliğinin bozulmasına (insan veya çevre faktörlü) karşı
gerekli planlama, uygulama ve denetim faaliyetlerinin etkin bir şekilde yürütülmesine izin verir.

Ortalama stok: Perakende işletmesinin faaliyetlerini en karlı biçimde yürütebileceği
ortalama stok miktarı veya değeri ile ilgilidir.

Planlama esnekliği stok bulundurmanın perakendecilere sağladığı yararlarından biri değildir.

Yönetim maliyetleri: Perakende yönetiminin stok bulundurması gerekirken elinde stok bulundurmaması durumunda karşılaşılan maliyetlerdir. Gerekli stoklar elde bulundurulmadığı için talep dalgalanmalarını karşılamak için ek sipariş, tedarik, nakliye maliyetleri, daha fazla ücret ödeyerek satın alma maliyeti gibi maliyetler söz konusudur. Bazı durumlarda stok bulundurmama maliyeti için yapılan ödemeler stok bulundurma maliyetinden yüksek olabilir.

Ekonomik sipariş miktarı kararı, sipariş maliyeti ile elde bulundurma maliyetinin optimum olduğu noktada yer alır.

Ekonomik sipariş miktarı yönteminin kullandığı kabulleri şöyle sıralayabiliriz.
• Bütün talepler karşılanır.
• Talep sabit miktardadır, süreklidir ve tespit edilebilmektedir.
• Tekrar tedarikte stok devir hızı süresi bilinmekte ve sabittir.
• Bağımsız sipariş miktarı ve zamanı için ürünün fiyatı sabittir.
• Sınırsız bir planlama ufku mevcuttur.
• Stoklardaki farklı ürünler arasında fark yoktur.
• Geçişler stoksuzdur.
• Sermaye erişilebilirliğinde sınırlama yoktur

Satışları etkileyen faktörler aşağıda sıralanmıştır.
• Tüketiciler
• İşletme yapısı
• Tedarikçiler

Perakendeciler stok yönetimi kararlarını iki temel eksen üzerinde verirler. Bu kararları;
a. Perakendeci kârını maksimize eden stok miktarı hangisidir?
b. Perakendeci kârını maksimize eden sipariş zamanı hangisidir? şeklinde ifade edebiliriz.

Perakendeciler sipariş zamanı kararını verirken ürünün tedarik olanaklarına ve satış hızına bakarak en uygun zaman aralığında sipariş verir.

Stok politikaları temelde neyin satın alınıp neyin üretileceğini, ne zaman eyleme geçileceği ve ne miktarda alım yapılacağını gösteren rehberlerden oluşur.

Perakendeci için stok bulundurmak genel olarak faaliyetlere belirli bir düzeyde devam etmek ve talebi karşılayamama sorunlarını minimize etmek amacıyla yapılır.

Stok bulundurmanın perakendecilere bir kısım yararlar sağladığından bahsedebiliriz.
Bunlar;

• Yok satmama: Stok yokluğundan dolayı kaybedilen satış ve müşteri yok veya en az
seviyededir.
• Faaliyetleri sürdürme: Toptancı veya üreticilerden tedarik edilen ürün stoku ile
perakende işletmesi, bu kaynaklardan bağımsız olarak bir süre daha faaliyetlerini
sürdürebilir.

• Miktar indirimi: Büyük miktar/partiler halinde sipariş verme ile ürün birim fiyat
indirimi ve tedarik/nakliye giderlerinin birim başına düşen maliyeti de azalmış
olur. Bir diğer ifadeyle, büyük miktarlı alımlarda ölçek ekonomisi devreye girerek,
birim başına satın alma maliyetini düşürmektedir.
• Korunma: Perakendeciler tedarik kaynaklarından yaşayacağı belirsizliklerden, döviz
ve ürün fiyatlarında oluşabilecek ani dalgalanmalardan stok bulundurma yardımı
ile korunmuş olur.
• Planlama esnekliği: Raf yönetimi, ürün kararları kolay ve gerçeğe uygun olarak en
az sapmayla planlanabilir. Doğru miktarda ürün, en uygun fiyattan, doğru tedarikçiden
sağlanarak ürün belirsizlikleri en aza indirilebilir.
• Finansman: Stoklara ayrılan kaynaklar optimum bir şekilde tespit edilirse sağlıklı
bir finans yönetimi de oluşturulabilir. Doğru yatırım kararı ile stok yapılacak ürün
alternatiflerinin birisinin seçilmesi nedeniyle, vazgeçilen diğer alternatiflerin yarattığı
kayıplar (fırsat maliyeti) en aza indirilir.
Stok bulundurmanın sayılan yararlarının yanında

Stok devir oranı

Stok bulundurma maliyetlerinin sağlıklı bir şekilde belirlenebilmesi, stokla ilgili tüm maliyet kalemlerinin net bir şekilde ortaya konulmasına bağlıdır.

Performans döngüsü

Stok bulundurmama maliyetleri genel olarak yok satma maliyeti, yönetsel maliyetler ve atıl kapasite maliyetleri şeklinde açıklanabilir.

I, II ve III