SATIN ALMA ORGANİZASYONUNDA YÖNETSEL ROLLER
Burada büyük perakende zincirlerinin satın alma organizasyonlarının her seviyesinde bulunabilen bazı yönetsel roller tanımlanmaktadır. Ürün yönetim departmanında yönetsel rollerin belirlenmesine çekirdek personel ile başlanır ve buradan satın alma karar sürecinde etkili olabilecek yardımcı personele kadar gider.
Satın Alma Direktörü
Bir perakende organizasyonunda birden fazla satın alma yöneticisi bulunabilir. Ancak, yönetim kurulunda birden fazla temsilcinin olması düşünülemez. Örneğin büyük bir perakende zinciri olan J.Sainsbury şirketinin 12 kişilik güçlü direktörler kurulunda bir ticari direktör bulunmaktadır. Satın alma direktörleri bir perakende şirkette satın alma organizasyonunu bütün yönleriyle temsil ederler. Satın alma direktörü yerine bazen ürün direktörü unvanı da kullanılmaktadır. Satın alma direktörleri çok geniş bir alanı
denetlerler. Satın alma direktörleri, şirket içerisinde ürün yönetiminin toplam hedeflerini belirlemeden sorumludurlar. Ürün yönetimi konusundaki stratejik hedeflerin başarılmasında takımlara liderlik ederler ve uzun dönemli hedeflerin başarılmasında planlama kararlarında da etkin rol üstlenirler. Bir satın alma direktörü aşağıdaki karar türlerinde etkin olur;
• Başlıca tedarikçileri değiştirme
• Yeni ürün kategorilerine giriş
• Ürün kategorilerinden çıkış
• Tedarikçilere mağazada belirli bir alanın verilmesi anlaşmaları
• Önemli tutundurma kampanyaları
• Çok kanallı perakendecilik gibi stratejik çeşitlendirme planlaması
• Ürün yönetimi konusunda sistem ve yönetim yaklaşımını benimseme
Ürün Yöneticileri
Ürün yöneticileri, bir bölüm ya da birbiriyle ilgili birçok satın alma departmanını denetleyen deneyimli personellerdir. Bu seviyede yönetim, daha çok giyim mağazalarında, departmanlı mağazalarda ya da posta ile satış yöntemlerinde görülebilir. Buralarda stil, renk çeşitliliği ve kalite seviyesi bakımından belirli bir koordinasyon ve uyum göstermek önemlidir. Bir ürün yöneticisi, ayakkabı ve aksesuar dâhil bayan giyim reyonunda satışa sunulan bütün bayan giyiminden sorumlu olabilir. Bir diğeri içerisinde mobilya, yer kaplama, cilalama, aydınlatma, ev aksesuarları ve hediyelik gibi tüm ev eşyalarından sorumlu olabilir. Bu seviyedeki yöneticilere bazı büyük perakende organizasyonlarında (Örn.Marks & Spencer) bazen direktör statüsü verilir.
Satın Alma Kontrolörleri
Satın alma kontrolörleri, satın alma ve ürün yönetimi hiyerarşisinde satın alıcılar ve ürün yöneticileri arasında bir yerde bulunurlar. Genellikle az sayıda ürün çeşitliliğine sahip departmanların satın alma ve ürün yönetimi operasyonlarından sorumlu olurlar. Bu büyük satın alma departmanlarının yöneticilerine yardımcı olacak bir satın alma denetleyicisinin olması yararlı olabilir. Bu, departmanların aktivitelerinin
koordinasyonunda da yararlı olabilir. Ancak, birçok firma etkinliği arttırmak ve iletişimi geliştirmek amacıyla bu seviyeyi çıkararak daha yalın yapılar yaratırlar. Perakendecilerin küçük olması durumunda, hem kontrolörler hem de ürün yöneticileri aradan çıkarılarak satın alıcılar doğrudan ürün direktörüne raporlama yaparlar.
Satın Almacılar
Geleneksel olarak, satın almacı, perakendeci adına satın alma işini gerçekleştiren departmanın görünürde temsilcisidirler. Satın almacılar kendilerine rapor veren satın alma takımı ile departmanın operasyonel kontrolüne sahip olsalar da, bazı organizasyonlarda departmanı yürütme sorumluluğu bir satın almacı (ya da seçici) ile ürün yöneticisi (stok kontrolörü) arasında paylaşılır. Satın almacılar, satın alınacak ürünün bütün özelliklerini bilmek isterler ve bu nedenle de satın almanın nitelik yönü ile daha fazla ilgilidirler. Çünkü ürünün nitelikleri müşterinin memnuniyetini sağlayacaktır. Pazardaki ürünlerde bulunan özellikler ile kendi mağazalarında bulunan ürünlerin özellikleri hakkında bilgi sahibi olmak zorundadırlar. Fiyat pazarlıkları genellikle satın almacı için bir görevdir. Ancak, bazı organizasyonlarda bu açık bir biçimde ürün yöneticilerinin sorumluluğundadır. Satın almacılar müşteri talepleri ve kendi alanlarıyla ilgili ürün trendleri hakkında bilgi sahibi olmaya ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle, tutundurma çalışmaları konusunda pazarlama takımı ile çok yakın çalışırlar.
Stok Planlamacıları (Merchandisers)
Stok planlamacıları, satın almanın nicel (sayısal) yönü ile daha fazla ilgilidirler. Genellikle satışların tahmin edilmesi, mağazalara gidecek ürünlerin sevkiyatlarını ve dağıtımını planlama sorumluluğuna sahiptirler. Bu rol bazen stok/envanter kontrolörü ya da stok/envanter planlayıcısı olarak da belirlenir. Çoğu stok planlamacısı, aynı zamanda departmanla ilgili, satış analizi ve tahmini, bütçe planlama ve ödenek ayrılması, kar marjlarının analizi ve fiyat indirimlerinin uygulanması gibi finansal yönetim sorumluluğuna da sahiptirler. Hatta bazen mağaza içerisinde ürünlere yer ayrılmasının planlanmasından da sorumludurlar. Özellikle giyim konusunda başarılı bazı perakendeciler, ürün çeşitlendirmesinin iyi tasarlanması, iyi kalite ve iyi bir değerin sunulabilmesini sağlamak için; satın almacılar, tasarımcılar, teknoloji uzmanları ve stok planlamacılarından oluşan takım halinde çalışma yöntemini benimsemişlerdir.
Takım içerisinde stok planlamacısının rolü; önceki sezonun satış ve trendlerini analiz etmek ve değerlendirmek; ürün çeşitlendirmesini geliştirebilmek için satın almacı ve tasarımcılarla çalışmak; departmanın bütçesini teklif etmek, tedarikçilerle mükemmel ilişkiler geliştirmek ve yönetmek; stok devir hızını ve karlılığı en yükseğe çıkarmak.
Kategori Yöneticileri
Perakende endüstrisinde stok planlamacıların rolü bilgi sistemlerinin gelişimine bağlı olarak gittikçe artmaktadır. Bazı perakendeci işletmelerde stok planlamacıların rolü biraz daha arttırılarak kendilerine kategori yöneticisi rolü verilmektedir. Bu da tüketici odaklı bir organizasyon yaklaşımı için en uygun yoldur. Bireylerden çok takım çalışmasının esas alındığı çapraz fonksiyonlu işletmelerde satın almacı ve stok planlamacı rolleri terkedilmektedir. Bu yaklaşımda ürün sorumluluk alanları daha dardır. Kategori yöneticisi, ürün yelpazesi içindeki ürünlerin üretim, tedarik, mağazalara dağıtımı ve satışlarını kapsayan performanslarından sorumludur. Kategori yöneticisi sorumlu olduğu ürün kategorisinin en yüksek satış ve en yüksek karı sağlamasından sorumludur. Bu nedenle mağaza birim alanından en yüksek satış ve en yüksek karı sağlamak kategori yöneticisinin temel başarı ölçütüdür.
Satın Almacı Yardımcısı (Satın Almacı Asistanı)
Büyük perakende organizasyonlarında, satın almacılar, stok planlamacılar ve kategori yöneticileri bir ya da daha fazla yardımcıya (asistan) sahip olabilirler. Burada bir satın almacı asistanı ile satın alma asistanı arasındaki ayrımı yapabilmek önemlidir. Örneğin, bir satın almacı asistanı satın alma sürecinde çok önemli bir rol oynar ve bazı satın alma kararlarından da tamamen sorumlu olabilir. Asistanlar, departmanın işleyişi ile ilgili tam bir anlayışa sahiptirler ve takım liderlerine departmanın operasyonel yönleri ile ilgili destek verirler. Birçok durumda bir asistan tüm satın almanın içinde eğitim görmektedir. Bu bağlamda stok planlamacısı asistanları da satın alma sürecinin sayısal (nicel) tarafında benzer bir rol
üstlenmektedirler.
Satın Alma Asistanları
Satın alma yönetimi asistanı ya da satın almacının memuru olarak isimlendirilen bir satın alma asistanı, takımın en genç üyesi olup, yönetim destek hizmetlerini ve departmandaki rutin görevleri yerine getirir. Perakendecilikte, satın alma ofisinde deneyimli olmak değerli bir aktif (varlık) anlamına gelmektedir. Bu nedenle, meslekte kariyer yapmak isteyen yeni mezun öğrenciler için bu giriş seviyesi uygun bir başlangıç olabilir.
Bölüştürücü/Stok Dağıtıcı
Ürün yönetiminde başlangıç seviyesindeki diğer bir görev de bölüştürücü ya da stok dağıtıcılığıdır. Bu görevi yürütenler perakendecinin her mağazasında doğru ürünün doğru zamanda bulunmasını sağlarlar. Bu rol çoğunlukla perakendecinin stok bilgi sistemleri ile bağlantılı olur. Stokların dağıtımı işi çoğu kez tekrar eden bir görev olarak görülmesine karşın, bu görevi yürütenlerin perakende faaliyetlerini anlamaları ve analitik düşünebilme becerileri sayesinde kısa sürede satın almacı asistanı seviyesine
yükselebilmeleri mümkündür. Aşağıda, Türkiye’de faaliyet gösteren ve başlıca gıda perakende zincirlerinden olan bir işletmenin satın alma organizasyonu gösterilmektedir (Şekil 2.3). Perakende zincirlerinin satın alma birimlerinde belirtilen yönetsel rollerin bazıları burada bulunmamaktadır. Perakende işletmelerin büyüklüğü, faaliyet gösterdiği çevre (yerel, ulusal veya uluslararası olması), perakende formatlar gibi özellikler satın alma organizasyonunu etkiler.
Doğru cevap C şıkkıdır.
