PERAKENDECİLİĞE GİRİŞ

Perakendeciliğin uluslararasılaşması çok boyutlu olabilir. Perakendecilikte Uluslararasılaşmanın Boyutları aşağıdaki gibidir:

Üçüncü boyut, yeni fikirler ve teknolojiler hakkında uluslararası araştırmalarla farklı yerel perakendecilik sistemlerini inceleyerek yönetim uzmanlığını transfer etmektir. Çok çeşitli uzmanlık türleri pazarlar arasında transfer edilebilir. Örneğin; mağaza formatları, tasarım uygulamaları, verimlilik, etkinlik vb. ölçümüne yönelik yönetim araçları, teknolojiler (elektronik satış noktası sistemleri gibi) ve müşteri hizmeti girişimleri (sadakat programları vb.) transfer
edilebilir yönetim uzmanlığı konularıdır. Uluslararası pazarlar arasında bu tür bilgi-model transferlerine BİM örnek gösterilebilir. BİM, Alman ucuzluk marketi Aldi’nin iş modelini (en düşük maliyet, yüksek kalite ve özel perakendeci markalı ürünler) kendine örnek almış ve bunu başarıyla Türkiye’ye adapte etmiştir. Şirket daha önce Aldi’de üst düzey yönetici olarak görev yapmış kişileri BİM’e transfer etmiştir.

Dünyada perakendeciliğin uluslararasılaşma evreleri altı ayırıcı aşama ile özetlenebilir:
• Başlangıç (1880-1945): ABD ile Avrupalı perakendecilerin departmanlı mağazaları, özellikli
mağazalar ve lüks mağazaları ile, ticaret hacmini genişletmek için ağırlıklı olarak kendi ülkeleri içinde yayılmaları.
• Çıkış 1 (1945-1960): Süpermarket vb. Amerikan perakende mağaza formatlarının ve
perakendecilik tekniklerinin Batı Avrupa ve Japon pazarlarına transfer edilmesi.
• Çıkış 2 (1960/1974): Batı Avrupa’nın büyük perakendecilerinin hem diğer Batı Avrupa
pazarlarında hem de Amerika’da uluslararası yatırımlara gitmesi.
• Krizler (1974-1983): Ekonomik krizler nedeniyle hız kesen perakendecilik dönemi.
• Rönesans (1983-1989): Batı Avrupa’nın lider perakendecilerince Avrupa’da ve Amerika’da
yatırımların canlandırılması. Keza Japon perakendecilerin Batı Avrupa ve Amerika pazarında
önemli yaptırımlar yapması.
• Bölgeselleşme (1989-2000); 1990’ların başındaki durgunluk dönemini takip eden dönem, hem
Avrupalı hem de Amerikalı perakendecilerin bölgesel genişlemeye gittiği (Avrupa Tek Pazarı,
NAFTA ya da Doğu Avrupa ve Asya’da yeni açılan pazarlar) dönemdir.

Uluslararasılaşma girişimlerinin ivme kazanmasının bazı nedenleri şöyle sıralanabilir:

• Dünya Ticaret Örgütü’nün Gümrük Tarifeleri ve Ticarete ilişkin GATT ve sonrası düzenlemeleri
• Avrupa Birliği’nin bütünleşme ve genişleme çabaları
• Serbest pazar ekonomilerinin gelişimi (Özellikle, Merkezi ve Doğu Avrupa ve Bazı Latin Amerika Ülkelerinde)
• Gelişmiş ülkelerde (ABD, Avrupa, Japonya vb.) pazarların doyuma ulaşması, maliyetlerdeki artış ya da satışlardaki düşme nedeniyle büyüme fırsatlarının azalması, bu ülkelerdeki perakendecilerin satış ve kârlarını artırmak için yeni pazarlar araması
• Yeni ortaya çıkan, yeni gelişen ülke pazarlarındaki çekici kâr ve büyüme fırsatları
• Perakendecilerin kendi ülkelerinde karşı karşıya oldukları yabancı firmaların yoğun rekabeti nedeniyle yabancı pazarlara açılarak çözüm aramaları ve elde ettikleri deneyimlerle rekabette daha etkin olma eğilimleri.

Aldi indirim mağazaları 10. sırada bulunmaktadır. Bkz. Tablo 6.1: En Büyük 250 Global Perakendecinin İlk 15’i

Deloitte’nin “Global Powers of 2012” adlı raporunda “2012 Yılının Global Perakandecilik Sektörü Trendleri” belli başlıklar altında sıralanmıştır. Rapora göre sektördeki eğilimler şöyle açıklanabilir:

Uluslararası pazarlara giriş seçenekleri:

İşletmeleri yabancı pazarlara yönelten bazı temel yönlendiricilerden bahsedilebilir:

• Büyüme ve gelişme fırsatını değerlendirmek,

• İç pazarın dezavantajlarından kurtulmak,

• Bağımlılıktan kurtulmak,

• İç pazarda denenmiş, test edilmiş ürün, hizmet, mağaza formatı vb. ile bu deneyimleri en azından yakın, benzer özellikler gösteren pazarlarda değerlendirmek ve ek olarak yeni deneyimler, bilgiler edinmek, 

• Yurtiçi pazardaki yoğun rekabet ,

• Üreticilik ve perakendecilik uygulamalarını bir arada yürüten firmalara yani kendi ürünlerinin üretim ve perakende satışını gerçekleştiren firmalara, eğer iç pazarda kapasitenin tamamı kullanılmıyorsa bu atıl kısmı kullanma, stokları eritme, ürün yaşam eğrisinin sonuna gelen ürünleri başka pazarlarda değerlendirme olanağı sunabilir.

Perakendecilerin Uluslararasılaşmasını Etkileyen Faktörler 

Çekici Faktörler

• Pazarın büyüme fırsatları 

• Doymamış, henüz keşfedilmemiş pazarlar 

• Yüksek kâr potansiyeli 

• Başka firmaları ele geçirme, birleşme olanakları dolayısıyla uygun hedefler 

• Ekonomik, politik vb. engellerin fazla olmaması

Türkiye’den de iki perakendeci dünyanın 250 büyük perakendecisi arasında yer almaktadır. BIM 4.371 milyon dolarlık satış hacmi ile 194. sıradadır ve 5 yıllık dönemde %31.2’lik büyüme göstermiştir. Migros ise 199. sırada yer almaktadır. Doğru cevap C'dir.

"Bölgeselleşme" Deloitte’nin “Global Powers of 2012” adlı raporunda “2012 Yılının Global Perakandecilik Sektörü Trendleri” başlığı altında yer almamaktadır. Doğru cevap D'dir.

Girişimci bir vizyon; perakendecilerin uluslararasılaşmasını etkileyen kolaylaştırıcı faktörlerden birisidir. Doğru cevap B'dir.

Ticari birlikler; uluslararasılaşmanın içsel tetikleyicilerinden birisidir. Doğru cevap E'dir.

Doğrudan tek başına pazara giriş “organik büyüme” olarak da tanımlanır. Perakendeci kurum dış pazara herhangi bir ortaklık, satın alma vb. olmaksızın kendi girişimiyle örneğin; mağaza açarak dahil olmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Lisans Vermeye Konu Olan Değerler: Ürün Patenti-Ürün Knowhow’ı -Teknik Danışmanlık- Pazarlama Desteği- Marka Adı- Ticari Ünvan -Telif Hakkı -Ürün Formülü -Ticari Sır- Tasarım- Kalite Kontrol- Yönetim Deneyimi. Doğru cevap D'dir.

Birleşmeleri ve satınalmaları gerekli kılan stratejik nedenler ise şöyle sıralanabilir (Cengiz, Gegez vd. 2007: 166):
• Bölgesel ve politik bazda farklılaştırma yapmak, • Rakipleri satın alarak ve dolayısıyla pazar paylarını ele geçirerek kar marjlarını korumak ve artırmak, Kısalan ürün yaşam dönemleri ile daha kolay başa çıkabilmek, • Uluslararası rekabete ayak uydurabilmek, • Ticari sürtüşmelere karşı koyabilmek, • Hukuki baskı ve kontrolleri azaltabilmek, • İhtiyaç duyulan teknolojiye vb. ulaşabilmek, • Ürün hatlarını genişletebilmek, • Pazarları genişletebilmek, • Dış pazarlara girişte sıfır noktasından başlamaktansa şirketleri ucuza satın alarak giriş yapmak, • Rekabeti azaltabilmek, • Şube ağını genişletebilmek, • Yönetsel ve teknik personele kolay ulaşabilmek. Doğru cevap B'dir.

Ekonomik koşullar; perakendecilerin uluslararasılaşmasını etkileyen itici faktörlerden birisidir. Doğru cevap C'dir.

Ülkemizde 1955 yılında İsviçre’den Migros’un pazara girdiğini ve modern perakendeciliğin gelişim sürecinde bir milat teşkil etmektedir. Doğru cevap C'dir.

Perakende satış sıralamasında en büyük 205 global perakendeci listesinde birinci sırada yer alan firma "Wal-Mart"tır. Doğru cevap E'dir.